تاثیر بازی بر رشد کودک، چیست؟

شهرزاد: دکتر اکبر کوشانفر، متخصص کودکان و استاد دانشگاه شهید بهشتی در مورد رشد جسمی و فیزیکی کودکان و این‌که چطور به رشد آن‌ها کمک کنیم نکاتی را مطرح کرده ­اند.

یک نوزاد در بدو تولد باید سالم باشد و هر مادری باید به سالم بودن نوزاد توجه داشته باشد. یک نوزاد سالم که 9 ماهه به دنیا می­آید، باید از نظر رشد جسمی وزنش 3 تا 200/3 کیلوگرم، دور سرش 35 سانتی‌متر و قدش 50 سانتی‌متر باشد. دخترها معمولا وزن‌شان 200 گرم کمتر از پسران است. نوزاد وقتی به دنیا می­آید در بدو تولد غربالگری می­شود.

در مورد بیماری‌های هیپوتیروئید، بیماری فنیل‌کتونوری و بیماری‌های دیگر غربالگری می­شود که سالم باشد. واکسن‌های بدو تولد و اقداماتی که در بدو تولد لازم است، انجام می­شود. رنگ نوزاد باید قرمز ارغوانی باشد. برای رشد جسمی کودک توصیه می­شود حتما با شیر مادر تغذیه شود. مادر باید خوب تعذیه شود و قوه مکیدن نوزاد هم باید خوب باشد تا رشد نوزاد خوب باشد.

رشد نوزاد تا 6 ماهگی مربوط به تغذیه خوب با شیر مادر است. مهم‌ترین عامل رشد فیزیکی نوزاد تغذیه با شیر مادر است. نوزاد 900 تا 1000 گرم وزن اضافه می­کند. در عین حال تغذیه کودک با مواد تکمیلی باید آغاز شود و تغذیه طوری باشد که وزن نوزاد روی پایش رشد طبیعی باشد. وقتی نوزاد وزنش در پایش رشد طبیعی باشد ما انتظار داریم کودک از نظر جسمی حرکاتی را انجام دهد. نوزاد در 6 ماهگی می­نشیند، در 11 تا 12 ماهگی می­ایستد، در 14 ماهگی چند قدم برمی­دارد. در 2 سالگی از چند پله بالا می­رود.

کودک تا 2 سالگی باید از نظر حرکات زیر نظر گرفته شود تا آسیبی به او وارد نشود. از 2 سالگی به بعد کودک راه می­رود و اواخر یک سالگی شروع به حرف زدن می­کند. والدین به کودک آموزش می­دهند چه کلماتی را بگوید. اولین کلماتی که کودک می­گوید بابا، مامان آب است. در اثر تمرینات مختلف کودک کم کم می­تواند یک جمله بگوید و کلمات بیشتری را بیان کند. برای این‌که قدرت تکلم کودک بهتر شود، باید حتما شنوایی خوبی داشته باشد. آموزش سنجش شنوایی باید انجام شود.

تاثیر بازی در رشد و نمو سلول‌های مغزی

در 2 تا 4 سالگی کودک در مرحله­ای است که به مهدکودک فرستاده می­شود و تحت نظر مربی و والدین آموزش‌های لازم را می­بینید. مثلا یاد می­گیرد که بازی کند. بازی اهمیت خاصی دارد. در 2 تا 4 سالگی والدین باید بازی‌های مناسبی را برای کودک در نظر بگیرند و برای این سنین اسباب­بازی‌های مخصوصی را برای کودک در نظر بگیرند. برای پسرها بیشتر ماشین و وسایل پسرانه در نظر گرفته شود و برای دخترها عروسک­های مختلف و وسایل اسباب­بازی آشپزخانه تهیه شود تا کودک بتواند با آنها بازی کند.

توصیه می­شود از خرید وسایل بازی که حالت جنگی دارند مانند تفنگ و مسلسل خودداری شود. این وسایل در کودک خشونت ایجاد می­کند. بازی امروزه اهمیت خاصی دارد زیرا در رشد و نمو سلول‌های مغزی کودک بسیار اهمیت دارد. کودکان 4 ساله خود را با توپ و وسایل بازی سرگرم می­کنند و این باعث می­شود علاقه زیادی به قهرمانان ورزشی پیدا کنند. به والدین توصیه می­کنیم مراقب کودکان باشند مثلا مراقب پرتاب توپ یا تیروکمان باشند تا خطری برای کودک و اطرافیانش پیش نیاید.

وسایل سمعی و بصری

وسایل سمعی و بصری که به صورت سی‌دی مخصوص کودکان است بسیار مناسب است. امروزه کودکان این امکان را دارند که از سی‌دی‌های مختلف برای آموزش حرف زدن استفاده کنند. سی‌دی‌هایی هستند که حروف فارسی را با موسیقی به کودک آموزش می­دهند. دیدن فیلم­های کارتونی برای کودک توصیه می­شود. این کارتون‌ها باید مناسب سن کودک و سرگرم ­کننده باشند.

همچنین به والدین توصیه می­کنیم از در اختیار قراردادن فیلم‌های خشونت‌آور که موجب تند شدن خصوصیات اخلاقی کودک می­شود، پرهیز کنند. همچنین از وسایل بازی که رنگ در آنها زیاد به کار رفته و وسایل بازی که فلز در آنها به کار رفته خیلی استفاده نشود. فلزات به علت سرب و سایر مواد ممکن است مسمومیت با فلز را ایجاد کند. وسایل رنگی و پشمی هم ممکن است حساسیت در ناحیه دست ایجاد کند.

کتاب خواندن

کتابخوانی برای کودکان توسط پدرو مادر بسیار مفید است. والدین می­توانند یا خودشان کتاب بخوانند یا از وسایل سمعی بصری استفاده کنند.کودکان داستان را خیلی دوست دارند واز 4 سالگی به بعد عادت دارند خودشان را جای قهرمان داستان بگذارند و داستان‌ها را پیگیری کنند.

کتابخوانی در 4 تا 6 سالگی هم از نظر آموزشی و هم از نظر تربیتی بسیار مناسب است. امروزه متخصصان روانپزشک برای کودکانی که بیش‌فعال هستند کتاب‌هایی را توصیه می­کنند که خواندنش روی کودک تاثیرگذار است و آنها را آرام­تر می­کند. به همین دلیل کتاب­خواندن در رشد ذهنی کودک بسیار مهم است.