کم خونی و فقر آهن در کودکان، علت چیست؟

بسیاری از مادران یک نگرانی مشترک و البته شایع دارند؛ کم‌خونی. آنها نه تنها نگران کم خونی خودشان در دوران بارداری و شیردهی هستند، بلکه نگران ابتلا به کم‌خونی فرزندان‌شان در شیرخوارگی، کودکی و حتی نوجوانی هستند. به گفته شیما فرجی، کارشناس‌ارشد تغذیه، ریشه این نگرانی در شایع بودن این مشکل است. او می‌گوید: «سوءتغذیه ریزمغذی‌ها یکی از مشکلات شایع تغذیه‌ای در دنیا و البته کشور ما به شما می‌رود. کمبود برخی ریزمغذی‎‌ها به ویژه آهن، روی، ویتامین‌های A و D در شیرخواران، کودکان، جوانان و زنان شیرده بسیار شایع است. کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن نیز از مشکلات عمده تغذیه‌ای و بهداشتی کشور ماست. گروه‌هایی که بیشتر در معرض کم خونی فقر آهن قرار دارند، شیرخواران، کودکان زیر ۶سال، نوجوانان به خصوص دختران و زنان در سنین باروری به خصوص زنان باردار هستند. احتمال بروز کم خونی فقر آهن در مردان بالغ کمتر است.»

این کارشناس‌ارشد تغذیه درباره علل کمبود آهن در کودکان زیر دو سال و شیرخواران گفت: «کمبود آهن در شیرخواران و کودکان زیر دو سال گاه به علت مصرف مقادیر زیاد شیر است که باعث تاخیر رشد جسمی (قدی و وزنی)، کاهش ضریب هوشی به میزان ۵ تا ۱۰ امتیاز، ضعف سیستم ایمنی بدن و ابتلای مکرر به بیماری‌ها و بی‌اشتهایی می‌شود. کودکان در سنین مدرسه نیز با کاهش تمرکز و حالت‌های خستگی، پرخاشگری و خواب‌آلودگی و افزایش سطح ابتلا به بیماری‌های عفونی مواجه هستند. گاهی یکی از علت‌های افت تحصیلی دانش‌آموزان، عدم دریافت کافی منابع غذایی حاوی آهن است.»

فرجی درباره مواد غذایی که از منابع مورد نیاز بدن کودکان به آهن است، توضیح داد: «در برنامه غذایی کودک در یکسالگی باید از همه گروه غذایی اصلی یعنی نان و غلات، سویاها، سبزیجات، شیر و لبنیات و گروه گوشت‌ها استفاده شود. از منابع غذایی خوب آهن می‌توان به انواع گوشت قرمز و سفید، تخم مرغ، انواع حبوبات مانند لوبیا و عدس و سبزیجات برگ سبز تیره مانند اسفناج، گشنیز و جفعری اشاره کرد. لازم است که روزانه به میزان سه سهم از گروه گوشت، و ۴الی۵ سهم از گروه سبزیجات بدین منظور استفاده شود. همچنین بهتر است به منظور افزایش سطح جذب آهن مواد غذایی از مواد غذایی حاوی ویتامین C مثل میوه‌ها، آبمیوه‌های تازه و خانگی به ویژه مرکبات، به ویژه مرکبات همراه غذا یا قطره آهن استفاده کرد.»

شیما فرجی، کارشناس‌ارشد تغذیه، در نهایت درباره مقدار قطره آهن در شیرخواران که نیاز بدن آنها را تامین می‌کند، گفت: «بر طبق برنامه مکمل یاری کشوری، کلیه شیرخواران متولد شده با وزن طبیعی باید قطره آهن را از پایان ۶ماهگی یا هر زمان با شروع تغذیه تکمیلی تا پایان ۲سالگی به میزان روزانه ۱۲.۵ میلی گرم آهن المنتال که معادل ۱۵قطره است مصرف کنند و نوزادان با وزن ۲۵۰۰ گرم در زمانی که وزن آنها به ۳ برابر وزن تولد رسید این میزان به ۲ میلی گرم آهن به ازای هر یک کیلوگرم وزن بدن و در شیرخواران با وزن کمتر از ۱۵۰۰ گرم پس از رسیدن وزن آنها به ۲ برابر وزن تولد، به میزان ۳الی۴ میلی گرم روزانه به ازای هر کیلوگرم وزن بدن توصیه شده است. لازم به ذکر است که قطره آهن به طور طبیعی باعث تیره شدن رنگ مدفوع می‌شود و جای نگرانی ندارد.»