بیماری‌های کرون روده در کودکان، همه دانستنی‌ها

بیماری کرون در کودکان چیست؟

بیماری کرون زمانی رخ می‌دهد که در امتداد دستگاه گوارش، قرمزی، تورم (التهاب) و زخم ایجاد شود. این بیماری بخشی از گروهی از بیماری‌ها به نام بیماری‌های التهابی روده (IBD) است.

بیماری کرون یک وضعیت مزمن و بلندمدت است. این بیماری ممکن است در دوره‌های مختلف زندگی کودک، ظاهر شده و سپس فروکش کند. در بیشتر موارد، روده باریک را درگیر می‌کند، به‌ویژه بخش انتهایی آن به نام ایلئوم. در برخی موارد، هم روده باریک و هم روده بزرگ تحت تأثیر قرار می‌گیرند.

گاهی اوقات، التهاب ممکن است تمام دستگاه گوارش را درگیر کند. این شامل دهان، مری (لوله غذا)، معده، بخش ابتدایی روده باریک (دوازدهه)، آپاندیس و مقعد می‌شود.

علت بیماری کرون در کودکان چیست؟

متخصصان نمی‌دانند علت دقیق بیماری کرون چیست. ممکن است یک ویروس یا باکتری بر سیستم ایمنی بدن که با عفونت مبارزه می‌کند، اثر بگذارد. سیستم ایمنی ممکن است در دیواره روده واکنش التهابی غیرعادی و مداومی داشته باشد که متوقف نمی‌شود.

بسیاری از کودکان مبتلا به بیماری کرون سیستم ایمنی غیرطبیعی دارند. اما متخصصان نمی‌دانند که آیا مشکلات ایمنی باعث بروز بیماری می‌شوند یا اینکه خود بیماری کرون مشکلات ایمنی ایجاد می‌کند.

چه کودکانی در معرض خطر بیماری کرون هستند؟

بیماری کرون ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما اغلب در افراد ۱۵ تا ۳۵ سال دیده می‌شود. با این حال، کودکان خردسال نیز ممکن است به آن مبتلا شوند. این بیماری به‌طور مساوی در میان پسران و دختران رخ می‌دهد.

کودکان یا نوجوانان در صورتی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری کرون هستند که:

• سابقه خانوادگی بیماری کرون داشته باشند. در بیشتر موارد، این شامل بستگان درجه یک مانند پدر، مادر، خواهر یا برادر است.
• سفیدپوست باشند
• سیگار بکشند

علائم بیماری کرون در کودکان چیست؟

علائم بیماری در هر کودک ممکن است متفاوت باشد. این علائم می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• درد شکم، معمولاً در قسمت پایین سمت راست
• مدفوع شل (اسهال)، گاهی همراه با خون
• خونریزی از مقعد
• کاهش وزن
• تب
• تأخیر در رشد
• درد مفاصل
• بریدگی یا ترک در ناحیه مقعد (شقاق مقعدی)
• جوش یا بثورات پوستی

برخی از کودکان ممکن است برای مدت طولانی، حتی سال‌ها، هیچ‌گونه علائمی نداشته باشند. این حالت را «بهبودی» یا «فاز خاموش بیماری» می‌نامند. هیچ راهی برای پیش‌بینی زمان وقوع این دوره یا بازگشت علائم وجود ندارد. اما بیماری کرون یک بیماری مزمن است. اگر درمان نشود، معمولاً علائم بازمی‌گردند یا ادامه‌دار می‌شوند.

علائم بیماری کرون ممکن است شبیه سایر مشکلات سلامتی باشند. بنابراین، همیشه برای تشخیص درست به پزشک کودک خود مراجعه کنید.

بیماری کرون در کودکان چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اگر کودک شما برای مدت طولانی دچار موارد زیر باشد، ممکن است از نظر بیماری کرون مورد بررسی قرار گیرد:

• درد شکمی
• اسهال
• تب
• کاهش وزن
• کم‌خونی (کاهش گلبول‌های قرمز سالم)، که می‌تواند باعث احساس خستگی در کودک شود

پزشک کودک شما برای تشخیص بیماری کرون ابتدا شرح حال پزشکی می‌گیرد و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. سایر آزمایش‌هایی که ممکن است برای تشخیص بیماری کرون انجام شوند عبارت‌اند از:

• آزمایش خون: این آزمایش‌ها بررسی می‌کنند که آیا کودک به دلیل از دست دادن خون، تعداد گلبول‌های قرمز سالم کمتری دارد یا نه (کم‌خونی). همچنین شمارش گلبول‌های سفید بررسی می‌شود، که در صورت بالا بودن می‌تواند نشانه‌ای از التهاب باشد. برخی آزمایش‌های دیگر نیز برای یافتن آنتی‌بادی‌های غیرطبیعی انجام می‌شوند که ممکن است در تشخیص یا طبقه‌بندی بیماری کمک‌کننده باشند.
• آزمایش مدفوع: این آزمایش‌ها برای بررسی وجود عفونت‌های انگلی یا باکتریایی انجام می‌شوند که ممکن است باعث علائم شده باشند. همچنین التهاب روده بررسی می‌شود که می‌تواند نشانه‌ای از بیماری کرون یا سایر بیماری‌های التهابی روده باشد.
• آندوسکوپی: در این روش، داخل بخشی از دستگاه گوارش بررسی می‌شود. از یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر به نام آندوسکوپ استفاده می‌شود که در انتهای آن یک دوربین و منبع نور وجود دارد. این لوله از دهان وارد شده و از مری، معده و بخش بالایی روده باریک عبور می‌کند. در صورت نیاز، نمونه‌برداری (بیوپسی) از بافت‌ها برای آزمایش گرفته می‌شود.
• کولونوسکوپی: این آزمایش برای بررسی کامل روده بزرگ انجام می‌شود. رشدهای غیرطبیعی، بافت‌های ملتهب، زخم‌ها و خونریزی‌ها قابل مشاهده‌اند. در این روش از لوله‌ای بلند، انعطاف‌پذیر و مجهز به نور به نام کولونوسکوپ استفاده می‌شود که از راه مقعد وارد روده بزرگ می‌شود. همچنین می‌توان از این طریق نمونه‌برداری کرد و حتی برخی مشکلات را درمان نمود.
• بیوپسی (نمونه‌برداری): نمونه‌ای از بافت پوشاننده روده بزرگ گرفته می‌شود و در آزمایشگاه بررسی می‌شود.
• تصویربرداری از بخش فوقانی دستگاه گوارش (سری فوقانی یا بلع باریوم): این تست برای بررسی مری، معده و دوازدهه انجام می‌شود. کودک مایعی ضخیم و گچی‌شکل به نام باریوم می‌نوشد که پوشش داخلی اندام‌ها را برای تصویربرداری با اشعه ایکس نمایان می‌سازد.
• تصویربرداری از بخش تحتانی دستگاه گوارش (سری تحتانی یا تنقیه باریوم): برای بررسی روده بزرگ و مقعد استفاده می‌شود. باریوم از طریق تنقیه وارد مقعد شده و دیواره روده را پوشش می‌دهد تا در عکس‌برداری با اشعه ایکس دیده شود. این تصاویر می‌توانند تنگی‌ها (استریکچر)، انسدادها یا مشکلات دیگر را نشان دهند.
• سی‌تی انتروگرافی یا ام‌آر انتروگرافی: این تصویربرداری‌ها برای بررسی روده باریک انجام می‌شوند و می‌توانند التهاب یا عوارض احتمالی را نشان دهند.
• کپسول آندوسکوپی: در این روش، کودک یک کپسول مخصوص را می‌بلعد. این کپسول مجهز به دوربین است و هنگام عبور از روده باریک، تصاویر تهیه می‌کند.

بیماری کرون در کودکان چگونه درمان می‌شود؟

بیماری کرون یک بیماری بلندمدت (مزمن) است و درمان قطعی برای آن وجود ندارد. اما راه‌هایی برای کنترل و مدیریت آن وجود دارد. درمان این بیماری چهار هدف اصلی دارد:

1. اصلاح مشکلات تغذیه‌ای
2. کنترل تورم و التهاب
3. کاهش علائمی مانند درد شکم، اسهال و خونریزی مقعدی
4. پیشگیری از بروز عوارض، مانند ایجاد تونل‌های التهابی به سمت اندام‌های دیگر (فیستول) و تنگی روده (استریکچر) که منجر به انسداد می‌شود

پزشک کودک شما بر اساس عوامل زیر، یک برنامه مراقبتی طراحی می‌کند:

• سن، سلامت عمومی و سابقه پزشکی کودک
• شدت بیماری
• واکنش کودک به داروها، درمان‌ها یا روش‌های مختلف
• احتمال بدتر شدن وضعیت بیماری
• نظرات و خواسته‌های شما به‌عنوان والد یا سرپرست کودک

درمان کودک شما ممکن است شامل موارد زیر باشد:

دارو

داروها معمولاً التهاب روده بزرگ را کاهش می‌دهند و این می‌تواند به کاهش درد شکم و اسهال کمک کند. در موارد شدیدتر، ممکن است استفاده از کورتیکواستروئیدها، آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهایی که بر سیستم ایمنی بدن تأثیر می‌گذارند، ضروری باشد.

داروهای تزریقی به نام بیولوژیک‌ها (Biologics) اغلب تجویز می‌شوند. این داروها التهاب روده را کاهش داده و از بروز عوارض و نیاز به جراحی جلوگیری می‌کنند.

رژیم غذایی

ایجاد برخی تغییرات در رژیم غذایی کودک می‌تواند به کاهش علائم کمک کند. در برخی موارد، مصرف شیر، ادویه‌های تند یا فیبر ممکن است علائم را تشدید کند. با پزشک کودک خود مشورت کنید.

ممکن است کودک نیاز به پیروی از یک برنامه غذایی خاص به نام رژیم المنتال (Elemental diet) داشته باشد.

ویتامین‌ها

ویتامین‌ها ممکن است در پیشگیری از برخی مشکلات یا حفظ وضعیت بهبودی (رمیشن) مؤثر باشند. چون بسیاری از کودکان مبتلا به کرون دچار سوءجذب مواد مغذی هستند، کمبود ویتامین‌ها در آن‌ها شایع است. ممکن است انجام آزمایش‌هایی برای بررسی سطح مواد مغذی لازم باشد.

پیش از مصرف هر نوع مکمل ویتامینی، با پزشک کودک خود مشورت کنید. این مکمل‌ها ممکن است عوارضی داشته باشند اگر بدون راهنمایی پزشکی مصرف شوند.

مکمل‌های تغذیه‌ای

پزشک کودک ممکن است مکمل‌های غذایی یا فرمول‌های مایع پرکالری را تجویز کند. این مکمل‌ها به ویژه در مواردی که رشد کودک به تأخیر افتاده مفید هستند.

تغذیه وریدی (IV)

در موارد نادر، برای مدت کوتاهی ممکن است تغذیه وریدی برای کودکی که نیاز فوری به تغذیه دارد، مورد استفاده قرار گیرد.

جراحی

جراحی می‌تواند در درمان علائم بیماری کرون کمک‌کننده باشد، اما آن را درمان نمی‌کند. جراحی زمانی انجام می‌شود که علائم مزمن با دارو کنترل نشوند یا برای رفع مشکلات خاص مانند:

• انسداد روده
• سوراخ شدن روده (پرفوراسیون)
• آبسه یا زخم
• خونریزی شدید

انواع جراحی ممکن شامل موارد زیر است:

• تخلیه آبسه‌ها در یا نزدیک فیستول‌ها (آبسه مجموعه‌ای از چرک یا عفونت است)؛ درمان اولیه با آنتی‌بیوتیک و در برخی موارد نیازمند جراحی است.
• رزکسیون روده‌ای؛ بخشی از روده که بیمار است برداشته می‌شود و دو سر سالم به هم متصل می‌شوند.
• جراحی استریکچر (تنگی)؛ در این جراحی، بخش تنگ‌شده‌ی روده برداشته می‌شود یا به گونه‌ای دیگر درمان می‌گردد.
• اوستومی (Ostomy)؛ اگر بخشی از روده برداشته شود، یک مسیر جدید برای دفع مدفوع ایجاد می‌شود. به عمل ایجاد این مسیر جدید، اوستومی می‌گویند.

عوارض بیماری کرون در کودکان

کودکان مبتلا به بیماری کرون ممکن است به دلیل عدم دریافت کالری کافی وزن کم کنند. این وضعیت ممکن است به دلایل زیر رخ دهد:

• ممکن است برای جلوگیری از درد مرتبط با هضم، غذا نخورد.
• ممکن است تنها بخواهد غذاهای مورد علاقه‌اش را بخورد.
• ممکن است به دلیل التهاب در روده، مواد مغذی را به خوبی جذب نکند.
• به دلیل بیماری، نیازهای تغذیه‌ای آن‌ها بیشتر از حالت طبیعی است.

در این موارد، ممکن است پزشک از مکمل‌های تغذیه‌ای یا فرمول‌های مایع پرکالری ویژه استفاده کند. این مکمل‌ها به ویژه در صورتی که کودک دچار تأخیر در رشد شده باشد، توصیه می‌شود.

عوارض دیگری که بیماری کرون ممکن است ایجاد کند عبارتند از:

• انسداد روده
• فیستولا (تونل‌هایی که در بافت‌های اطراف ایجاد می‌شوند و ممکن است عفونت کنند)
• شقاق مقعد (پارگی‌ها یا ترک‌ها در مقعد)
• مشکلات در عملکرد کبد
• سنگ‌های صفراوی
• کمبود برخی از مواد مغذی مانند کالری، پروتئین‌ها و ویتامین‌ها
• آنمی (کم‌خونی) که در آن تعداد گلبول‌های قرمز یا میزان هموگلوبین خون کم می‌شود
• ضعف استخوان‌ها، که ممکن است به دلیل شکنندگی استخوان‌ها (استئوپروز) یا نرم شدن استخوان‌ها (استئومالاسی) باشد
• اختلالات عصبی که باعث درد در پاها می‌شود، به نام سندروم پاهای بی‌قرار
• آرتریت (التهاب مفاصل)
• مشکلات پوستی
• التهاب یا قرمزی در چشم‌ها یا دهان

پس از انجام جراحی‌های گسترده یا متعدد روده، ممکن است سندروم روده کوتاه رخ دهد. این حالت معمولاً پس از برداشتن بخش بزرگی از روده کوچک اتفاق می‌افتد و بدن ممکن است نتواند برخی از ویتامین‌ها، مواد غذایی و مواد مغذی (از جمله آب) را هضم و جذب کند. این وضعیت به نام سوء جذب مواد مغذی شناخته می‌شود و باعث اسهال می‌شود. همچنین می‌تواند منجر به رشد و توسعه ضعیف شود. علائم شایع سوء جذب عبارتند از:

• اسهال
• مقدار زیاد چربی در مدفوع (استئاتوره)
• کاهش وزن یا رشد ضعیف
• از دست دادن مایعات یا کم‌آبی
• کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی

چگونه می‌توانم به فرزندم در کنار آمدن با بیماری کرون کمک کنم؟

بیماری کرون یک بیماری بلندمدت (مزمن) است که ممکن است در زمان‌های مختلفی از زندگی فرزند شما بروز کند. این بیماری می‌تواند مشکلات جسمی، احساسی، اجتماعی و خانوادگی ایجاد کند. برای مدیریت و درمان بیماری، مهم است که با ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی فرزند خود همکاری نزدیکی داشته باشید.

مراجعات منظم به پزشک:

اطمینان حاصل کنید که پزشک فرزند شما سلامت او را به طور منظم بررسی کند. این شامل بررسی موارد زیر است:

• رشد
• سطوح تغذیه‌ای
• چگالی معدنی استخوان
• خطر ابتلا به عفونت‌ها
• وضعیت واکسیناسیون
• هرگونه مشکلات کبد، چشم یا پوست
• سلامت روانی

تأثیر استرس:

استرس می‌تواند بیماری کرون را بدتر کند. ممکن است فرزند شما از ملاقات با یک متخصص روان بهره‌مند شود که بتواند روش‌های کاهش استرس را به او آموزش دهد. ممکن است فرزند شما دچار افسردگی یا اضطراب نیز باشد. این بیماری به ویژه برای نوجوانان می‌تواند آزاردهنده باشد، زیرا تشدید بیماری ممکن است آن‌ها را در زمانی که به دنبال استقلال هستند، بیشتر وابسته به والدین خود کند.

استرس‌های عاطفی و فیزیکی برای مراقبان و اعضای خانواده:

این بیماری همچنین می‌تواند فشارهای عاطفی و فیزیکی زیادی بر مراقبان و اعضای خانواده وارد کند. اگر به حمایت اضافی نیاز دارید، از پزشک خود درباره مراقبت‌های خانگی، ارجاع به مشاوره و منابع اجتماعی بپرسید.

تغییرات در رژیم غذایی:

هیچ رژیم غذایی خاصی ثابت نشده که بیماری کرون را درمان کند. بسیاری از کودکان مبتلا به این بیماری می‌توانند زمانی که وضعیت بیماری‌شان پایدار است، رژیم غذایی نسبتاً طبیعی داشته باشند. اما در زمان‌هایی که کودک علائم دارد، ممکن است مفید باشد که این پیشنهادات را دنبال کنید:

• وعده‌های غذایی کوچک و مکرر بخورید.
• از مصرف غذاهایی که حاوی لاکتوز هستند، مانند محصولات لبنی، خودداری کنید، اگر سابقه حساسیت به لاکتوز وجود دارد.
• از خوردن غذاهای چرب خودداری کنید.
• از مصرف برخی غذاهای با فیبر بالا مانند پاپ‌کورن، مغزها و دانه‌ها خودداری کنید.
• از خوردن غذاهایی که علائم را در گذشته ایجاد کرده‌اند، خودداری کنید.
• مایعات را در دمای اتاق بنوشید.
• مایعات را بین وعده‌های غذایی بنوشید نه همراه با آن‌ها.
• از مصرف کافئین خودداری کنید.
• از خوردن شیرینی‌جات مانند آب‌نبات، کیک‌ها و پای‌ها خودداری کنید.
• از خوردن غذاهایی که گاز بیشتری تولید می‌کنند، مانند لوبیا، نخود، کلم بروکلی، پیاز، گل کلم و کلم خودداری کنید. غذاهایی که حاوی سوربیتول، زایلیتول یا منیتول هستند نیز می‌توانند گاز تولید کنند و موجب اسهال شوند.
• غذاهای با فیبر حل‌شونده بیشتر بخورید. فیبر حل‌شونده فیبری است که آب را جذب می‌کند. غذاهایی که منابع خوبی از فیبر حل‌شونده هستند عبارتند از: موز، برنج، سیب‌زمینی پوره، تپیوکا و جو دوسر.

کودکان مبتلا به سندروم روده کوتاه که پس از جراحی برای بیماری کرون دچار اسهال و سوء جذب مواد مغذی می‌شوند، ممکن است به کمک‌های تغذیه‌ای اضافی نیاز داشته باشند. در این صورت، ممکن است تغذیه مایع مکمل با استفاده از تغذیه داخل وریدی (TPN) انجام شود. TPN یک ترکیب خاص از گلوکز، پروتئین، چربی، ویتامین‌ها و مواد معدنی است که از طریق IV به رگ داده می‌شود.

کی باید به پزشک مراجعه کنید؟

اگر کودک شما علائم بیماری کرون را دارد، از جمله:

• درد شکم
• اسهال
• خونریزی از مقعد
• کاهش وزن
• تب
• استفراغ مداوم
• زخم‌ها (آسیب‌ها) یا ترشحات از مقعد

اگر کودک شما بیماری کرون دارد و علائم معمول او تغییر کرده یا علائم جدیدی ظاهر شده‌اند، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

نکات کلیدی در مورد بیماری کرون در کودکان

• بیماری کرون زمانی است که التهاب (قرمزی، تورم) و زخم‌ها در طول دستگاه گوارش وجود داشته باشد.
• این یک نوع بیماری التهابی روده است.
• در بیشتر موارد، روده کوچک تحت تأثیر قرار می‌گیرد، اما ممکن است تمام دستگاه گوارش را تحت تأثیر قرار دهد.
• این یک وضعیت طولانی‌مدت (مزمن) است که ممکن است در زمان‌های مختلفی در زندگی کودک شما بروز کند.
• هیچ درمان قطعی برای آن وجود ندارد. تغییرات رژیم غذایی ممکن است به کاهش علائم کمک کند.
• داروها ممکن است کمک کنند. ممکن است نیاز به جراحی باشد. داروها معمولاً برای مدت طولانی لازم هستند.
• این بیماری می‌تواند منجر به مشکلات عاطفی مانند افسردگی و اضطراب شود. سلامت روانی کودک باید تحت نظر باشد. در صورت لزوم از کمک حرفه‌ای استفاده کنید. مراقبان و سایر اعضای خانواده نیز ممکن است نیاز به حمایت داشته باشند.

گام‌های بعدی

نکاتی برای کمک به شما جهت استفاده بیشتر از ملاقات با پزشک کودک شما:

• دلیل ملاقات را بدانید و بدانید که چه می‌خواهید در ملاقات اتفاق بیفتد.
• قبل از ملاقات، سوالاتی که می‌خواهید پاسخ داده شوند را یادداشت کنید.
• در ملاقات، نام هر تشخیص جدید و هر دارو، درمان یا آزمایش جدید را یادداشت کنید. همچنین هر دستورالعمل جدیدی که پزشک به شما می‌دهد را برای کودک خود یادداشت کنید.
• بدانید که چرا دارو یا درمان جدید تجویز شده و چگونه به کودک شما کمک خواهد کرد. همچنین عوارض جانبی آن را بدانید.
• بپرسید آیا وضعیت کودک شما می‌تواند به روش‌های دیگری درمان شود.
• بدانید چرا آزمایش یا پروسیجر تجویز شده و نتایج آن ممکن است چه معنایی داشته باشند.
• بدانید چه انتظاری باید داشته باشید اگر کودک شما دارو یا آزمایش یا پروسیجر را انجام ندهد.
• اگر کودک شما نیاز به ملاقات پیگیری دارد، تاریخ، زمان و هدف آن ملاقات را یادداشت کنید.
• بدانید چگونه می‌توانید پس از ساعات اداری با پزشک تماس بگیرید. این امر مهم است اگر کودک شما بیمار شود و شما سوالاتی دارید یا به مشاوره نیاز دارید.