زردی نوزاد تا چند روزگی خطرناک است؟ ۵ عامل موثر بر طولانی شدن زردی
زردی نوزاد یکی از مشکلات شایع در روزهای اول تولد است و معمولاً به دلیل تجمع بیلی‌روبین در خون ایجاد می‌شود. بیلی‌روبین یک ماده زرد رنگ است که هنگام تجزیه گلبول‌های قرمز در بدن تولید می‌شود. در نوزادان تازه متولد شده، کبد هنوز کامل رشد نکرده و توانایی دفع سریع بیلی‌روبین را ندارد، به همین دلیل ممکن است پوست و سفیدی چشم‌ها زرد شود.
فهرست مطالب
زردی طبیعی و زمان آن
معمولاً زردی در نوزادان سالم در روز دوم تا چهارم پس از تولد شروع می‌شود و در روز پنجم تا ششم به اوج می‌رسد. در بیشتر موارد، این زردی فیزیولوژیک است و خود به خود طی 1 تا 2 هفته کاهش می‌یابد.
زردی طولانی یا خطرناک
اگر زردی نوزاد بعد از دو هفته (در نوزادان نارس) یا بیشتر از یک هفته (در نوزادان ترم) ادامه یابد یا شدت آن بالا باشد، می‌تواند خطرناک باشد و نیاز به بررسی فوری دارد.
به نقل از nhs.uk
If a baby with very high levels of bilirubin is not treated, there's a risk they could develop permanent brain damage. This is known as kernicterus.
اگر نوزادی با سطح بیلی‌روبین بسیار بالا درمان نشود، خطر آسیب دائمی مغزی وجود دارد. این وضعیت به عنوان کرنیکتروس شناخته می‌شود.
علائم هشداردهنده عبارتند از:
- زردی شدید در کل بدن
- بی‌اشتهایی یا کاهش وزن
- خواب‌آلودگی بیش از حد
- ادرار کم یا تیره
چه عواملی باعث طولانی شدن زردی می‌شوند؟
عوامل زیر موجب پایانی شدن زردی می‌شوند:
1. نارس بودن نوزاد: کبد نوزادان نارس هنوز کامل رشد نکرده و نمی‌تواند بیلی‌روبین را به سرعت دفع کند.
2. کمبود شیر مادر یا تغذیه ناکافی: اگر نوزاد به اندازه کافی شیر دریافت نکند، دفع بیلی‌روبین از طریق مدفوع کاهش می‌یابد.
3. اختلالات خونی: ناسازگاری گروه خونی بین مادر و نوزاد (مانند ABO یا Rh) باعث تخریب سریع گلبول‌های قرمز و افزایش بیلی‌روبین می‌شود.
4. مشکلات کبدی یا مجاری صفراوی: برخی نوزادان به دلیل بیماری‌های کبدی یا انسداد مجاری صفراوی قادر به دفع بیلی‌روبین نیستند.
5. عفونت یا سایر بیماری‌ها: عفونت‌های نوزادی یا اختلالات متابولیک می‌توانند روند کاهش زردی را کند کنند.
زردی در نوزاد نارس
زردی در نوزادان نارس می‌تواند طولانی‌تر شود زیرا کبد آنها هنوز به طور کامل بالغ نشده است. همچنین شدت گرفتن زردی نیز می‌تواند در آنها بیشتر از یک نوزاد کامل باشد. با این حال انتظار می‌رود قبل از یک ماه زردی نوزاد نارس نیز درمان شود وگرنه نیاز به مداخلات پزشکی وجود دارد. از آنجایی که شدت زردی در نوزادان نارس می‌تواند بیشتر شود باید حساسیت بالاتری در کنترل آنها داشته باشید و در صورت تشدید علائم سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
زردی در نوزادان شیر خشکی
زردی در نوزادان شیردهی با شیر خشک معمولاً طولانی‌تر از نوزادانی است که از شیر مادر تغذیه می‌شوند. دلیل اصلی این تفاوت به نحوه دفع بیلی‌روبین از بدن نوزاد مربوط می‌شود:
- در نوزادانی که به طور منظم از شیر مادر تغذیه می‌شوند، حرکات روده بیشتر و دفعات ادرار و مدفوع بالاتر است. این باعث می‌شود بیلی‌روبین زودتر دفع شود و زردی سریع‌تر کاهش یابد.
- در نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند، ممکن است دفعات ادرار و مدفوع کمتر باشد و مقدار بیلی‌روبین در روده بیشتر جذب مجدد شود، بنابراین زردی طولانی‌تر می‌شود.
به همین دلیل، در نوزادان با شیر خشک، نظارت دقیق‌تر و گاهی درمان (مانند فتوتراپی) زودتر لازم می‌شود، به ویژه اگر سطح بیلی‌روبین بالاتر از حد طبیعی باشد
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در شرایط زیر باید برای درمان به پزشک مراجعه کنید:
- زردی در روز پنجم تا هفتم تولد بسیار شدید باشد
- زردی به جای کاهش، افزایش پیدا کند
- نوزاد دچار علائم بی‌اشتهایی، خواب‌آلودگی شدید یا تب شود
روش‌های کنترل و درمان
زردی نوزاد معمولا به روش‌های ساده زیر درمان می‌شود:
- تغذیه کافی و مکرر نوزاد: شیر مادر باعث افزایش دفع بیلی‌روبین از طریق مدفوع می‌شود.
- فتوتراپی: در موارد زردی شدید، نور درمانی با لامپ‌های مخصوص برای کاهش بیلی‌روبین استفاده می‌شود.
- درمان دارویی یا تعویض خون: در موارد بسیار شدید یا ناشی از ناسازگاری خونی، پزشک ممکن است تعویض خون یا دارو تجویز کند.
سخن پایانی
زردی در نوزادان معمولاً طبیعی و کوتاه‌مدت است، اما اگر بیش از زمان طبیعی طول بکشد یا شدید باشد، نیاز به بررسی پزشکی دارد. عوامل متعددی مانند نارس بودن، تغذیه ناکافی، ناسازگاری خونی و مشکلات کبدی می‌توانند باعث طولانی شدن زردی شوند. والدین باید زردی نوزاد را زیر نظر داشته و در صورت مشاهده علائم هشداردهنده، سریعاً با پزشک مشورت کنند.
