اثر رادیولوژی بر جنین، تردید در انجام سونوگرافیها
دوران بارداری یکی از حساس ترین دوران زندگی زنان است.
دوران بارداری یکی از حساس ترین دوران زندگی زنان است بنابراین آنها سعی می کنند از انجام اعمالی که برای سلامتی خود و جنین خطرناک است اجتناب کنند. تصویربرداری رادیولوژی یکی از مواردی است که باید با مشورت پژشک انجام شود چون خطرات رادیولوژی برای جنین مضر است.
خانم های باردار در صورت نیاز به تصویربرداری و گرافی رادیولوژی چه نکاتی را باید رعایت کنند و چه نکات پزشکی را باید مد نظر داشته باشند چه خطراتی جنین آن ها را تهدید می کند
این حساسیت درباره تجربه انواع راد یولوژی و تصویربرد اری با اشعه ایکس نیز صاد ق است. بسیاری از مادران جوان که نخستین بارد اری شان را تجربه می کنند نمی د انند اگر د ر این د وران نیاز به راد یوگرافی و تصویربرد اری پید ا کنند ، چه باید بکنند ؟ آنها نمی د انند چطور بر د و د لی و شک شان برای انجام آن غلبه کنند !از آنجا که راد یولوژی انواع مختلفی دارد و داروهایی نیز برای انجام آن حین یا قبل از تصویربرد اری توسط فرد مصرف می شود ، بهتر است آگاهی لازم د رباره خطرات راد یولوژی و زمان مناسب و نحوه انجام آن وجود د اشته باشد تا میزان ریسک صد مه به جنین به پایین ترین حد خود برسد . دکتر نسرین زارع پور، متخصص زنان و علی طریقت نیا، کارشناس راد یولوژی د راین باره توضیحاتی را با شما د ر میان می گذارند .
در این شرایط جای نگرانی نیست
در سونوگرافی های تشخیصی از انتقال امواج صوتی با فرکانس های مشخص استفاد ه می شود . سونوگرافی شکلی از پرتوتابی است که سبب انتقال انرژی می شود و د ر شد ت های بسیار بالا احتمال آسیب د ید گی بافت های انسان در اثر حرارت وجود د ارد . با وجود این د ر محد ود ه کم شد ت تصویربرد اری سونوگرافی، استفاده از این روش، هیچ گونه خطر جنینی به اثبات نرسید ه است ولی د ر سونوگرافی های د اپلر و رنگی از شد ت های بالاتر انرژی استفاد ه می شود . با وجود این در این موارد نیز در صورت استفاد ه از پالس های کم شدت، هیچ گونه اثر جنینی رخ نمی دهد .
تجهیزات سونوگرافی باید مجهز به نمایشگر ویدئویی میزان انرژی باشد تا از استاندارد های تعیین شد ه فراتر نرود . در این موقعیت و به شرط رعایت استاند ارد های لازم خطری جنین را تهد ید نمی کند . اگر این شاخص ها کمتر از محد ود ه خطر باشد هیچ گونه آسیبی د ر پی نخواهد داشت. با این حال منطقی به نظر می رسد از سونوگرافی فقط در موارد ضروری مورد تجویز پزشک استفاد ه شود .
بیشتر روش ها بی خطرند
روش های تصویربرد اری که در دوران بارداری به عنوان اقد امات کمکی برای تشخیص و درمان مورد استفاد ه قرار می گیرند ، شامل سونوگرافی و راد یوگرافی هستند که میان این روش ها رادیوگرافی بیشترین نگرانی را به همراه دارد . برخی از این اقد امات قبل از تشخیص مراحل نخست بارد اری انجام می شود ولی خوشبختانه اکثر روش های راد یوگرافیک تشخیصی با خطر همراه نیستند .
آثار قطعی و تصاد فی اشعه
تماس با اشعه ایکس ممکن است د ر اثر ایجاد اضطراب د ر بیمار یا پزشک، سبب سقط د رمانی بی مورد شود و ربطی به اشعه ندارد آثار بیولوژیک اشعه ایکس در اثر نوعی واکنش الکتروشیمیایی به وجود می آید که ممکن است سبب آسیب بافتی شود . اشعه د ر د وزهای زیاد می تواند سبب مشکلات ژنتیک و خطرهای تولید مثل د ر جنین شود که یکسری از آنها آثار قطعی هستند که ممکن است موجب ناهنجاری های ماد رزاد ی، محد ود یت رشد جنین، عقب ماند گی ذهنی و سقط شوند و د یگری آثار تصاد فی است که ممکن است سبب بیماری های ژنتیک و سرطان زایی شوند .
دوز اشعه را چه چیز مشخص می کند
هنگام محاسبه دوز پرتوهای اشعه ایکس باید عوامل متعد د ی د ر نظر گرفته شوند از جمله نوع بررسی تشخیصی، نوع و عمر د ستگاه، فاصله عضو هد ف از منبع اشعه، ضخامت عضوی از بد ن که اشعه از آن عبور می کند و روش یا تکنیک مورد استفاد ه برای مطالعه. در بررسی، آن د سته از اعضای بدن مادر که بیشترین فاصله را از رحم د ارند مانند سر، دوز بسیار اند کی به جنین می رسد . هنگامی که می خواهیم د ر مورد د وز راد یاسیون در یک مورد خاص تصمیم گیری کنیم، باید از مشاوره با متخصص فیزیک پزشکی بهره بگیریم.
رادیولوژی کد ام عضو پرخطر است
در دوران بارداری رادیوگرافی قفسه سینه رایج ترین مطالعه محسوب می شود که در موارد استفاد ه از آن، تماس جنین با اشعه بسیار اند ک است ولی رادیوگرافی شکم با د وز بالاتری همراه است چون جنین مستقیما در معرض تابش قرار می گیرد . در عکس های رنگی کلیه چون تعد اد زیاد ی عکس گرفته می شود دوز بالایی از اشعه به جنین وارد می شود . در اکثر راد یوگرافی هایی که د ر پی تصاد فات و ضربه استفاد ه می شوند مانند اند ام ها، جمجمه و د نده ها، دوز اند کی از اشعه به جنین می رسد چون فاصله زیادی از جنین دارد . مطالعات نشان می د هد که بیشترین افزایش خطر عقب ماند گی ذهنی شد ید مربوط به تماس با اشعه در هفته های 8 تا 15 است. در جنین انسان که سن آن کمتر از 8 هفته یا بیش از 25 هفته است، در دزهای بالاتراشعه هم، افزایش ثابت شد ه عقب ماندگی ذهنی دید ه نشد ه است.
اگر بعد از راد یوگرافی متوجه شد ید بارد ارید …
اگر بعد از انجام راد یوگرافی فرد ی متوجه بارد اری اش شود ، نباید کار خاصی انجام د هد . اگر مادری همچنان نگران سلامت جنین خود است و حتی به سقط جنین فکر می کند باید از پزشک متخصص بخواهد مقد ار اشعه تابید ه شد ه را مشخص کند . بهتر است بیشتر از ۵ واحد اشعه به بد ن مادر تاباند ه نشود و در بیشتر موارد میزان اشعه کمتر از این مقد ار است.
قانون ۱۰ روز کد ام است؟
علی طریقت نیا، کارشناس راد یولوژی: قانونی در رادیولوژی د ر مورد زنان باردار مطرح است که به آن «قانون 10 روز» گفته می شود . منظور از این قانون جلوگیری از تابش اشعه به جنینی است که تازه تشکیل شد ه باشد و در زنانی مطرح می شود که در سن باروری بود ه و به هیچ وجه از روش های ضد بارد اری استفاده نمی کنند . این قانون از نظر زمان بند ی شامل روزهایی است که پس از تخمک گذاری پیش می آید . به عنوان مثال اگر خانمی سیکل 28 روزه داشته باشد چون تخمک گذاری او به طور معمول در روزهای 2±14 انجام می شود ، اعتقاد براین است که 14 روز اول بارد اری بهترین زمان برای تهیه راد یوگرافی های غیراورژانسی از ناحیه لگن و شکم بیمار باردار است. در افراد با سیکل 30روزه یا 26 روزه زمان تخمک گذاری متغیر بوده و زمان تخمک گذاری این افراد به ترتیب2± 15 ،2 ± 13 است. به طور کلی از شروع عاد ت ماهانه تا 10 روز بعد می توان با خیال راحت راد یوگرافی کرد که به قانون 10 روز مشهور است.
قانون 28 روز چه می گوید ؟
در حال حاضر قانون ۲۸ روز جایگزین قانون ۱۰ روز شد ه است. طبق این قانون، از شروع عادت ماهانه تا ۲۸ روز می توان تابش گیری انجام د اد که در راستای قانون همه یا هیچ است. به این معنی که در این مقطع تابش گیری یا باعث مرگ جنین یا زند ه ماندن آن بدون هیچ آسیبی می شود .
این موارد را رعایت کنید
* در صورت اصرار پزشک مبنی بر انجام راد یوگرافی یا اورژانسی بودن ضمن اطلاع به پزشک مربوطه، حداکثر مراقبت و محفاظت بیمار در برابر اشعه باید به عمل آید .
* از جمله موارد حفاظتی که باید به آن توجه داشت این است که راد یوگرافی از بیمار در10 روز اول قاعد گی انجام شود .
* از پوشش سربی تا آنجا که برای تصویر اختلال ایجاد نکند ، استفاده شود و با پرتو محدود و افزایش فاصله تیوب انجام شود .
* از پزشک بخواهید حتی الامکان از روش های د یگر تصویربرد اری که بدون اشعه ایکس است، استفاد ه کند .
* د ر صورت بارداری حتما عبارت « lmp» را روی برگه د رخواست رادیولوژی ذکر کنید .
خانم های باردار در صورت نیاز به تصویربرداری و گرافی رادیولوژی چه نکاتی را باید رعایت کنند و چه نکات پزشکی را باید مد نظر داشته باشند چه خطراتی جنین آن ها را تهدید می کند
این حساسیت درباره تجربه انواع راد یولوژی و تصویربرد اری با اشعه ایکس نیز صاد ق است. بسیاری از مادران جوان که نخستین بارد اری شان را تجربه می کنند نمی د انند اگر د ر این د وران نیاز به راد یوگرافی و تصویربرد اری پید ا کنند ، چه باید بکنند ؟ آنها نمی د انند چطور بر د و د لی و شک شان برای انجام آن غلبه کنند !از آنجا که راد یولوژی انواع مختلفی دارد و داروهایی نیز برای انجام آن حین یا قبل از تصویربرد اری توسط فرد مصرف می شود ، بهتر است آگاهی لازم د رباره خطرات راد یولوژی و زمان مناسب و نحوه انجام آن وجود د اشته باشد تا میزان ریسک صد مه به جنین به پایین ترین حد خود برسد . دکتر نسرین زارع پور، متخصص زنان و علی طریقت نیا، کارشناس راد یولوژی د راین باره توضیحاتی را با شما د ر میان می گذارند .
در این شرایط جای نگرانی نیست
در سونوگرافی های تشخیصی از انتقال امواج صوتی با فرکانس های مشخص استفاد ه می شود . سونوگرافی شکلی از پرتوتابی است که سبب انتقال انرژی می شود و د ر شد ت های بسیار بالا احتمال آسیب د ید گی بافت های انسان در اثر حرارت وجود د ارد . با وجود این د ر محد ود ه کم شد ت تصویربرد اری سونوگرافی، استفاده از این روش، هیچ گونه خطر جنینی به اثبات نرسید ه است ولی د ر سونوگرافی های د اپلر و رنگی از شد ت های بالاتر انرژی استفاد ه می شود . با وجود این در این موارد نیز در صورت استفاد ه از پالس های کم شدت، هیچ گونه اثر جنینی رخ نمی دهد .
تجهیزات سونوگرافی باید مجهز به نمایشگر ویدئویی میزان انرژی باشد تا از استاندارد های تعیین شد ه فراتر نرود . در این موقعیت و به شرط رعایت استاند ارد های لازم خطری جنین را تهد ید نمی کند . اگر این شاخص ها کمتر از محد ود ه خطر باشد هیچ گونه آسیبی د ر پی نخواهد داشت. با این حال منطقی به نظر می رسد از سونوگرافی فقط در موارد ضروری مورد تجویز پزشک استفاد ه شود .
بیشتر روش ها بی خطرند
روش های تصویربرد اری که در دوران بارداری به عنوان اقد امات کمکی برای تشخیص و درمان مورد استفاد ه قرار می گیرند ، شامل سونوگرافی و راد یوگرافی هستند که میان این روش ها رادیوگرافی بیشترین نگرانی را به همراه دارد . برخی از این اقد امات قبل از تشخیص مراحل نخست بارد اری انجام می شود ولی خوشبختانه اکثر روش های راد یوگرافیک تشخیصی با خطر همراه نیستند .
آثار قطعی و تصاد فی اشعه
تماس با اشعه ایکس ممکن است د ر اثر ایجاد اضطراب د ر بیمار یا پزشک، سبب سقط د رمانی بی مورد شود و ربطی به اشعه ندارد آثار بیولوژیک اشعه ایکس در اثر نوعی واکنش الکتروشیمیایی به وجود می آید که ممکن است سبب آسیب بافتی شود . اشعه د ر د وزهای زیاد می تواند سبب مشکلات ژنتیک و خطرهای تولید مثل د ر جنین شود که یکسری از آنها آثار قطعی هستند که ممکن است موجب ناهنجاری های ماد رزاد ی، محد ود یت رشد جنین، عقب ماند گی ذهنی و سقط شوند و د یگری آثار تصاد فی است که ممکن است سبب بیماری های ژنتیک و سرطان زایی شوند .
دوز اشعه را چه چیز مشخص می کند
هنگام محاسبه دوز پرتوهای اشعه ایکس باید عوامل متعد د ی د ر نظر گرفته شوند از جمله نوع بررسی تشخیصی، نوع و عمر د ستگاه، فاصله عضو هد ف از منبع اشعه، ضخامت عضوی از بد ن که اشعه از آن عبور می کند و روش یا تکنیک مورد استفاد ه برای مطالعه. در بررسی، آن د سته از اعضای بدن مادر که بیشترین فاصله را از رحم د ارند مانند سر، دوز بسیار اند کی به جنین می رسد . هنگامی که می خواهیم د ر مورد د وز راد یاسیون در یک مورد خاص تصمیم گیری کنیم، باید از مشاوره با متخصص فیزیک پزشکی بهره بگیریم.
رادیولوژی کد ام عضو پرخطر است
در دوران بارداری رادیوگرافی قفسه سینه رایج ترین مطالعه محسوب می شود که در موارد استفاد ه از آن، تماس جنین با اشعه بسیار اند ک است ولی رادیوگرافی شکم با د وز بالاتری همراه است چون جنین مستقیما در معرض تابش قرار می گیرد . در عکس های رنگی کلیه چون تعد اد زیاد ی عکس گرفته می شود دوز بالایی از اشعه به جنین وارد می شود . در اکثر راد یوگرافی هایی که د ر پی تصاد فات و ضربه استفاد ه می شوند مانند اند ام ها، جمجمه و د نده ها، دوز اند کی از اشعه به جنین می رسد چون فاصله زیادی از جنین دارد . مطالعات نشان می د هد که بیشترین افزایش خطر عقب ماند گی ذهنی شد ید مربوط به تماس با اشعه در هفته های 8 تا 15 است. در جنین انسان که سن آن کمتر از 8 هفته یا بیش از 25 هفته است، در دزهای بالاتراشعه هم، افزایش ثابت شد ه عقب ماندگی ذهنی دید ه نشد ه است.
اگر بعد از راد یوگرافی متوجه شد ید بارد ارید …
اگر بعد از انجام راد یوگرافی فرد ی متوجه بارد اری اش شود ، نباید کار خاصی انجام د هد . اگر مادری همچنان نگران سلامت جنین خود است و حتی به سقط جنین فکر می کند باید از پزشک متخصص بخواهد مقد ار اشعه تابید ه شد ه را مشخص کند . بهتر است بیشتر از ۵ واحد اشعه به بد ن مادر تاباند ه نشود و در بیشتر موارد میزان اشعه کمتر از این مقد ار است.
قانون ۱۰ روز کد ام است؟
علی طریقت نیا، کارشناس راد یولوژی: قانونی در رادیولوژی د ر مورد زنان باردار مطرح است که به آن «قانون 10 روز» گفته می شود . منظور از این قانون جلوگیری از تابش اشعه به جنینی است که تازه تشکیل شد ه باشد و در زنانی مطرح می شود که در سن باروری بود ه و به هیچ وجه از روش های ضد بارد اری استفاده نمی کنند . این قانون از نظر زمان بند ی شامل روزهایی است که پس از تخمک گذاری پیش می آید . به عنوان مثال اگر خانمی سیکل 28 روزه داشته باشد چون تخمک گذاری او به طور معمول در روزهای 2±14 انجام می شود ، اعتقاد براین است که 14 روز اول بارد اری بهترین زمان برای تهیه راد یوگرافی های غیراورژانسی از ناحیه لگن و شکم بیمار باردار است. در افراد با سیکل 30روزه یا 26 روزه زمان تخمک گذاری متغیر بوده و زمان تخمک گذاری این افراد به ترتیب2± 15 ،2 ± 13 است. به طور کلی از شروع عاد ت ماهانه تا 10 روز بعد می توان با خیال راحت راد یوگرافی کرد که به قانون 10 روز مشهور است.
قانون 28 روز چه می گوید ؟
در حال حاضر قانون ۲۸ روز جایگزین قانون ۱۰ روز شد ه است. طبق این قانون، از شروع عادت ماهانه تا ۲۸ روز می توان تابش گیری انجام د اد که در راستای قانون همه یا هیچ است. به این معنی که در این مقطع تابش گیری یا باعث مرگ جنین یا زند ه ماندن آن بدون هیچ آسیبی می شود .
این موارد را رعایت کنید
* در صورت اصرار پزشک مبنی بر انجام راد یوگرافی یا اورژانسی بودن ضمن اطلاع به پزشک مربوطه، حداکثر مراقبت و محفاظت بیمار در برابر اشعه باید به عمل آید .
* از جمله موارد حفاظتی که باید به آن توجه داشت این است که راد یوگرافی از بیمار در10 روز اول قاعد گی انجام شود .
* از پوشش سربی تا آنجا که برای تصویر اختلال ایجاد نکند ، استفاده شود و با پرتو محدود و افزایش فاصله تیوب انجام شود .
* از پزشک بخواهید حتی الامکان از روش های د یگر تصویربرد اری که بدون اشعه ایکس است، استفاد ه کند .
* د ر صورت بارداری حتما عبارت « lmp» را روی برگه د رخواست رادیولوژی ذکر کنید .
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼