مهمترین سونوگرافی در بارداری

اگر یک خانم دوره بارداری بدون مشکلی را سپری کند، لازم است تا پایان این دوره چهار سونوگرافی انجام بدهد. اما انواع سونوگرافی در بارداری کدامند و مراحل مختلف آن در چه زمان هایی از بارداری باید انجام شوند؟

سونوگرافی را می‌توان پروسه‌ای معرفی کرد که به کمک آن و از طریق امواج صوتی، تصاویری از ارگان‌ها و اندام‌های داخلی و نیز بافت‌های مختلف بدن دیده می‌شود. یکی از مراحل دوران بارداری انجام سونوگرافی با تأیید و صلاحدید پزشک برای بررسی سلامت مادر و جنین است.

یکی از برنامه‌های مراقبتی برای مادران باردار که در تشخیص و پیشگیری خیلی از نارسایی‌ها و بیماری‌ها به پزشک متخصص کمک می‌کند، انجام سونوگرافی تشخیصی بر اساس طرح زمانی مناسب و با تشخیص پزشک متخصص است. روی واژه متخصص باید تاکید بیشتری کرد، چون انجام سونوگرافی قطعا زیر نظر سونولوژیست معتبر دارای ارزش علمی و تایید شده است و انجام این عمل به دست پزشک زنان و زایمان دقت بالایی ندارد. اگر یک خانم دوره بارداری بدون مشکلی را سپری کند، لازم است تا پایان این دوره چهار سونوگرافی انجام بدهد.

سونوگرافی اول: در سونوگرافی اول حتما باید قلب جنین دیده و بررسی شود با سونوگرافی از سطح شکم در هفته پنجم بارداری و حداکثر تا هفته هفتم می‌توان قلب جنین را دید.

سونوگرافی دوم: خوشبختانه در سونوگرافی پیشرفته امروزی بعضی از موارد غیر عادی تشخیص داده می‌شود مثل بررسی ضخامت پشت گردن و احتمال سندرم داون. ظهور و تکامل استخوان بینی جنین نیز در این مرحله است. سونوگرافی دوم بهتر است در هفته‌های ۱۲ تا ۱۵ بارداری انجام شود.

سونوگرافی سوم: بهتر است بعد از هفته ۱۶ یک سونوگرافی برای تشخیص ناهنجاری‌های جنین انجام شود چون رویت اندام‌های کوچک جنین در این زمان امکان‌پذیر است. در هفته‌های ۱۶ تا ۱۹ بارداری جنسیت دست و پا، تعداد انگشتان، صورت، وضع لب‌ها، گوش، چشم، دیافراگم، ستون فقرات، کلیه‌ها، مثانه و معده پر از مایع و چهار حفره‌ای بودن قلب جنین بررسی می‌شود.

سونوگرافی چهارم: تا ۲۰ هفتگی وزن جنین اهمیتی ندارد، چون تا این هفته وزن چندانی نمی‌گیرد ولی نیمه دوم سه ماهه سوم زمان وزن‌گیری جنین است. سونوگرافی ۲۸ هفته پایه برای وزن جنین وجود دارد که از روی منحنی‌های استاندارد وزن ایده‌آل (با توجه به هفته) اندازه‌گیری می‌شود دور سر، طول استخوان ران و دور شکم اندازه گرفته شده روی منحنی قرار می‌گیرد و وزن جنین تخمین زده می‌شود.

عکس سه‌بعدی از جنین
امروزه انواعی از سونوگرافی‌های سه و چهار بعدی بسیار رایج شده است که هزینه زیادی دارند و سازمان‌های بیمه‌گر هم هزینه آن را پرداخت نمی‌کنند و داستان از همین‌جا رنگ و بویی عجیب می‌گیرد؛ بیمه‌ها هزینه‌ها را پرداخت نمی‌کنند، به تبع آن، مراکز و مطب‌های خصوصی از این فرصت بیشترین بهره را می‌برند.

تعداد بالای انجام این سونوگرافی فقط با تحرک حس اشتیاق و میل به دیدن نوزاد به اوج خود می‌رسد تا جایی که کار به تهیه آلبوم ماهانه از جنین می‌کشد!

ماه اول تا نهم تهیه ماکت جنین از روی سونوگرافی سه بعدی! ساخت کلیبپ‌های بامزه و رومانتیک و …

سونوگرافی سه‌بعدی چیست؟
سونوگرافی سه‌بعدی، همان سونوگرافی سیاه و سفید در مقاطع متوالی است که دستگاه مقاطع را پشت سر هم می‌چیند و تصویری ارائه می‌دهد که علاوه بر طول و عرض، عمق هم دارد. اسکن اندام می‌تواند به شکل دستی و از سوی سونوگرافیست یا با دستگاه‌های جدیدتر، از طریق پروپ دستگاه انجام شود و تصویر سه‌بعدی ارائه دهد.

در سونوگرافی چهار بعدی، بعد زمان به آن اضافه می‌شود. سرعت سه‌بعدی بالا می‌رود و قطعات تصویر سریع روی هم قرار می‌گیرند و حرکات جنین مثل باز و بسته کردن دهان و حرکت دادن دست‌ها و پاها کاملا دیده می‌شود.

سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی برای همه مادران لازم نیست و معمولا برای دیدن بافت‌های نرم استفاده می‌شود تا سطح و شکل بدن جنین دیده شود. این کار برای خانواده‌ها جذابیت دارد و بیشتر خود درخواست این سونوگرافی را می‌دهند.

سونوگرافی‌های سه و چهار بعدی در کمین جنین
به گفته بعضی از متخصصان، دستگاه‌های سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی برای گرفتن تصویر مناسب حداکثر انرژی «آلتراسوند» را به داخل بدن مادر باردار می‌فرستند و چنانچه «prob» (دستگاه اصلی که روی بدن حرکت داده می‌شود) این دستگاه بیش از حد روی شکم مادر باردار نگته داشته شود همانند میکروویو عمل کرده و از نظر تئوری حتی می‌تواند مایع آمنیوتیک (کیسه آب اطراف جنین) را گرم کرده و بافت‌های بدن وی را دچار آسیب کند.

بر اساس موارد گزارش شده، جنین‌هایی که به هر دلیلی بعد از انجام سونوگرافی‌های سه یا چهار بعدی رنگی، سقط شده‌اند در زیر پوستشان حباب‌های هوا مشاهده شده و تاول‌های پوستی داشته‌اند. در مطالعات گوناگون ثابت شده است که به دلیل انرژی بسیار بالای این نوع سونوگرافی‌ها، امکان بروز آسیب جدی به حلزون شنوایی جنین نیز وجود دارد.

در حال حاضر به دلیل نبود آگاهی از خطرات جدی این نوع سونوگرافی‌ها، مادران اغلب برای تعیین جنسیت با تهیه عکس سه بعدی برای استفاده در آلبوم نوزاد، اقدام به انجام این سونوگرافی‌ها می‌کنند که هیچ‌گونه کاربرد علمی ندارد.

به دلیل آموزش‌های ارائه شده در اروپا و آمریکا، مادران باردار حاضر به انجام سونوگرافی‌های حتی معمولی هم نیستند. در کشور انگلستان، حداکثر یک بار و برای تعیین تاریخ زایمان سونوگرافی انجام می‌شود و در کشوری مثل آمریکا حتی این یک بار هم از طرف مادران تقاضا نمی‌شود. این در حالی است که در ایران در طول دوره بارداری چندین مورد سونوگرافی انجام می‌شود که اغلب به اصرار بیمار و برای تعیین جنیست جنین است و هیچ ضرورتی برای انجام آن‌ها وجود ندارد.

با توجه به نوپا بودن ورود این تجهیزات به کشور، در مراحل اولیه بررسی علمی قرار دارد که کاربرد علمی آن در بسیاری موارد ثابت نشده و ممکن است اثرات مخرب آن در سال‌های آینده مشخص شود؛ بنابراین باید از استفاده از آن بدون نظر متخصص خودداری کرد.

با رعایت این نکات می‌توان از خطرات احتمالی سونوگرافی سه بعدی کاست:
- انجام سونوگرافی توسط رادیولوژیست مجرب و آموزش دیده

- تنظیمات دستگاه بر اساس برنامه تعیین شده

- انجام سونوگرافی سه بعدی در کمتر از ۳۰ دقیقه

- انجام سونوگرافی سه بعدی برای حداکثر یک بار در ماه

- بهترین زمان انجام سونوگرافی سه بعدی بین هفته ۲۴ تا ۳۲ بارداری و به طور ایده‌آل بین ۲۶ تا ۳۰ هفتگی است.

بر خلاف سونوگرافی‌های معمولی، نیازی به پر کردن مثانه قبل از انجام سونوگرافی سه‌بعدی وجود ندارد.

بعضی مراکز برای ایجاد تصاویر بهتر از جنین توصیه می‌کنند که یکی دو هفته قبل ار مراجعه برای انجام سونوگرافی سه بعدی، مادر روزی یک لیتر آب مصرف کند. هدف از این توصیه، تولید حجم مناسبی از مایع آمینوتیک در اطراف جنین و بهتر شدن کیفیت تصاویر است.

یکی از کاربردهای کنونی سونوگرافی سه بعدی، بررسی ناهنجاری‌های قلبی جنین است.