علت جفت سرراهی در بارداری، آگاه باشید

عواملی که خطر بروز اختلالات جفت را افزایش می دهند عبارتند از:
- نژاد
- سابقه مصرف سیگار
- فشار خون بالا
- بارداری های دو یا چند قلویی
- اختلال انعقاد خون مادر
- سابقه قبلی عمل جراحی رحم مانند سزارین
- سابقه قبلی ابتلا به مشکلات جفت
- استعمال مواد مخدر نظیر کوکائین توسط مادر
- هر نوع صدمه و آسیب به شکم مانند زمین خوردن
- سن مادر- خانم های باردار بالای ۴۰ سال در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به مشکلات جفت قرار دارند.
- پارگی زودرس کیسه آب خطر وقوع اختلالات جفت با پارگی زودرس کیسه آمنیوتیک افزایش می یابد
عوارض و مشکلات بسیاری هستند که می توانند بر سلامت و عملکرد صحیح جفت در دوران بارداری اثر بگذارند. در متن حاضر به بررسی شایع ترین آنها پرداخته ایم.

جفت سرراهی
جفت سرراهی عارضه ای است که در آن جفت به صورتی غیر معمول در پایین ترین بخش رحم قرار گرفته و در نتیجه تمام یا قسمتی از دهانه رحم را می پوشاند.

جفت سرراهی تنها نیم تا یک درصد از کل بارداری ها را شامل می شود.

گرچه در پاره ای موارد این عارضه همراه با سیر پیشرفت بارداری به تدریج برطرف می شود.

ریسک ابتلا به این عارضه در موارد زیر شایع تر است:
- سیاهپوستان و سایر اقلیت های نژادی
- سنین بالای بارداری
- استعمال سیگار و دخانیات
- سابقه قبلی سقط جنین، سزارین و سایر عمل های جراحی رحم
- بارداری های دو یا چند قلویی
این عارضه معمولا به دو شکل دیده می شود: جفت سرراهی ناقص که در آن جفت تنها بخشی از دهانه رحم را پوشانده و جفت سرراهی کامل که در آن سرویکس یا دهانه رحم به طور کامل توسط جفت مسدود شده است. خونریزی واژینال در طول بارداری یا در حین زایمان از عوارض جفت سرراهی است که ممکن است در برخی موارد شدید باشد.

عوارض جفت سرراهی در دوران بارداری عبارت است از:
- پارگی جفت
- افزایش خطر ابتلا جنین به عفونت
- خونریزی
- انقباضات
- زایمان زودرس
در صورت وجود عارضه جفت سرراهی برای حفظ سلامت نوزاد انجام عمل سزارین در اغلب موارد ضرورت خواهد یافت.

دکولمان یا جدا شدن زودرس جفت
این عارضه زمانی رخ می دهد که در آن تمام و یا قسمتی از جفت پیش از زایمان و در دوران بارداری از دیواره رحم جدا شود.

وقوع این عارضه در سه ماهه سوم بارداری شیوع بیشتری دارد. این عارضه از شایع ترین اختلالات جفت به شمار رفته و یک مورد از هر ۱۰۰ بارداری را دربر می گیرد.

جدا شدن زودرس جفت علت اصلی مرگ و میر جنین است. این عارضه همچنین نرخ بالای زایمان زودرس و محدودیت رشد جنین را نیز به دنبال دارد.

خطر ابتلا به این عارضه در موارد زیر افزایش می یابد:
- تروما یا وارد آمدن ضربه مستقیم به شکم
- پارگی زودرس کیسه آب
- مصرف سیگار
- استعمال کوکائین
- سابقه قبلی دکولمان جفت (جدا شدن زودرس جفت)
- ناهنجاری های آناتومیک رحمی
- فشار خون مزمن یا فشار خون ناشی از حاملگی
- جفت خندقی

دکولمان یا جدا شدن زودرس جفت در بسیاری از مادران باردار با علائمی نظیر خونریزی واژینال، درد در ناحیه شکم، انقباضات مداوم و اختلالات ضربان قلب جنین همراه است.

این عارضه بر اساس علائم موجود تشخیص داده شده و با توجه به شدت علائم درمان های لازم صورت خواهد گرفت. با توجه به نقش حیاتی جفت در تامین اکسیژن و مواد غذایی مورد نیاز جنین جدا شدن زودرس آن می تواند با محرومیت جنین از مواد غذایی مورد نیاز همراه باشد. این محرومیت می تواند عوارضی نظیر رشد غیر طبیعی جنین، زایمان زودرس، محدودیت رشد داخل رحمی و مرده زایی را به دنبال داشته باشد.

نارسایی جفت
همانگونـه کـه قبلا اشاره شد جفت با تامین سموم و مواد زائد از بدن جنین نقش بسیار مهم و حیاتی در رشد طبیعی جنین ایفا می کند. در حالیکه در این عارضه ساختار جفت به درستی کار نکرده و به دنبال آن فرایند غذا رسانی به جنین توسط جفت مختل می شود.

ابتلا به این عارضه در اغلب موارد محدودیت رشد جنین و وزن کم نوزاد در هنگام تولد را به دنبال خواهد داشت.

عارضه نارسایی جفت در مادران باردار معمولا با کاهش حرکات جنین و عدم تطابق سایز رحم با سن حاملگی مادر همراه است.

ابتلا به این عارضه می تواند همزمان اثرات نامطلوبی بر سلامت مادر و جنین داشته باشد. مادران باردار مبتلا به دیابت بارداری و فشار خون بالا در معرض خطرات بیشتری قرار دارند. ابتلا به نارسایی جفت در اغلب مادران باردار همراه با علائم زیر است:
- دکولمان یا جدا شدن زودرس جفت
- زایمان زودرس
- پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری
پره اکلامپسی عبارت است از افزایش فشار خون همراه با دفع پروتئین در ادرار، علاوه بر آن افزایش وزن زیاد و ناگهانی، ادم و سردردهای شدید نیز از دیگر علائم ابتلا به این عارضه به شمار می روند.

عوارض نارسایی جفت بر جنین
عوارض ناشی از نارسایی جفت با عوارض پره اکلامپسی بر جنین مشابهت دارد. از این رو در ادامه به حقایق مهمی در مورد پره اکلامپسی و عوارض آن بر جنین اشاره می شود:
- ابتلا به پره اکلامپسی یک مورد در هر ۲۰ بارداری را شامل می شود.
- عارضه پره اکلامپسی در صورت عدم درمان منجر به وضعیت خطرناکتری موسوم به اکلامپسی خواهد شد .
- نرسیدن اکسیژن به مغز نوزاد در حین زایمان که با عوارضی نظیر فلج مغزی همراه است.
- ناتوانی یادگیری نوزاد.
- کاهش خطرناک دمای بدن نوزاد.
- کاهش قند خون یا هیپوگلیسمی نوزاد.
- افزایش غیر طبیعی تعداد گلبول های قرمز خون،
- زایمان زودرس،
- ضرورت انجام عمل جراحی سزارین،
- مرگ جنین در داخل رحم و مرده زایی،
ابتلا به عارضه نارسایی جفت در نخستین ماه های بارداری مشکلات بیشتری و شدیدتری را برای جنین به دنبال خواهد داشت.

به علت عدم وجود درمان قطعی برای این عارضه پیگیری و انجام منظم توصیه ها و مراقبت های دوران بارداری برای حفظ سلامت مادر و جنین در این دوران بسیار مهم و حیاتی است. در صورت ابتلا به این عارضه پزشک ضمن بررسی منظام سایر بارداری، شما را به رعایت نکات زیر توصیه خواهد کرد:
- معاینات مستمر در مطب.
- شمارش حرکات جنین،
- ارتقاء سطح آگاهی فردی در خصوص شناخت علائم پره اکلامپسی،
- استراحت در بستر.
- تزریق استروئید پیش از هفته ۳۲ بارداری در صورت وجود خطر زایمان زودرس،
- پیگیری و انجام بررسی های بیشتر زیر نظر متخصصان طب مادر و جنین،
و در نهایت در صورت تشدید یا وخامت عارضه به توصیه پزشک در بیمارستان بستری خواهید شد.

آنفارکتوس جفت
این عارضه زمانی رخ می دهد که به علت وجود اشکال در عروق تغذیه کننده، بافت های برخی از قسمت های جفت به دلیل عدم خونرسانی کافی از میان می روند. وجود این بافت های اسیب دیده منجر به کاهش خونرسانی به جنین شده و در نتیجه محدودیت رشد و یا مرگ جنین را به دنبال خواهد داشت. وقوع این عارضه در میان خانم های باردار مبتلا به پرفشاری خون شایع تر است.

چسبندگی جفت
انجام عمل سزارین ریسک ابتلا به عارضه چسبندگی جفت را در آینده افزایش خواهد داد.
احتمال وقوع این عارضه یک در هر ۲۵۰۰ بارداری است. این عارضه زمانی رخ می دهد که جفت و عروق خونی آن در هنگام رشد به طور عمیقی در دیواره رحـم فــرو روند.

عارضه جدی و خطرناک چسبندگی رحم به سه دسته تقسیم می شود:
- جفت آکرتا: عروق خونی جفت فقط به سطوح داخلی دیواره رحم نفوذ می کنند.
- جفت اینکرتا: عروق خونی جفت به اعماق دیواره عضلانی رحم نفوذ می کنند.
- جفت پر کرتا: عروق خونی جفت از دیواره عضلانی رحم عبور کرده و با پیشروی و نفوذ به ارگان های مجاور در آنها فرو می روند.
گرچه عوامل اصلی ابتلا به این عارضه همچنان نامشخصند ولی با این حال به نظر می رسد که احتمال وقوع آن در خانم هایی با سابقه جفت سرراهی و عمل سزارین قبلی شایع تر است.

عوارض ناشی از چسبندگی جفت عبارتند از:
خونریزی واژینال در سه ماهه سوم بارداری، خونریزی های شدید رحمی پس از زایمان، ضرورت انجام عمل سزارین و متعاقب آن برداشتن رحسم مادر با انجام عمل هیسترکتومی.