درمان افسردگی در کودکان، چه کنیم؟

زندگی شهرنشینی ، غرق شدن در زندگی روزمره،خاطرات تلخ و استرس ازجمله مواردی است که زندگی امروز خانواده را تحت تاثیر قرار می دهد.پیامد این نوع زندگی ،افسردگی را برای اعضای خانواده در بر دارد که کودکان نیز از آن مصون نیستند.

کودکان نیز افسرده می شوند

افسردگی ای که پشت بی توجهی والدین می ماند، درک نمی شود وبه سادگی پشت گوش انداخته می شود.کسی فکرش را نمی کند این کودکان سراپا نشاط و سادگی هم می توانند افسرده شوند. وقتی گوشه نشین می شوند و لجبازی پیشه می کنند و با جسارت حرف شما را پس می زنند تنها دلیلش لوس کردن نیست؛ کودک شما پشت نگاه معصومش افسردگی نامحسوسی را پنهان کرده است که با اسباب بازی های رنگارنگ و خوراکی های جورواجورهم دست از سر او برنمی دارد.

دکتر احمد برجعلی، استاد دانشگاه و مشاور ارشد روانشناسی شناخت افسردگی در کودکان را راهی برای پیشگیری افسردگی در بزرگسالی می داند و می گوید: « باید در قدم اول ، از افسردگی در کودکان جلوگیری کنیم با شناخت افسردگی در کودک و شناخت زمینه های به وجود آمدن آن می توان او را از افسردگی در سنین دیگر ایمن کرد.

اگر کودکی 3 متغیر از متغیرهای زیر را داشته باشد، دچار افسردگی است که باید تحت درمان قرار گیرد:

- کودکی که اکثر اوقات احساس غم می کند.
- کودکی که به سختی به خواب می رود و یا زود از خواب بیدار می شود.
- خستگی مداوم کودک
- کودکی که دوستان زیادی ندارد.
- گریه کردن زیاد
- عدم تمایل به بازی کردن با کودکان دیگر
- بی اشتهایی کامل
- کودکی که معتقد است بچه های دیگر دوستش ندارند.

رفتار شما به افسردگی کودک دامن می زند
محققان بر این باورند که عوامل زیست شناختی درکنارعوامل هیجانی در افسردگی تأثیر دارد و اگر نتوانیم رخدادهای هیجانی را مدیریت کنیم، افسردگی تداوم پیدا می کند. دکتر برجعلی برنقش خانواده و رفتار آنها در ارتباط با افسردگی کودک تاکید می کند و می گوید:«تحقیقات نشان می دهد خانواده هایی که هیجانات ابراز شده منفی در آنها بیشتر است، بیماری افسردگی در آنها بیشتردیده می شود و بالعکس خانواده هایی که صبوری آنها بالاتر است چندان به افسردگی دچار نمی شوند. در واقع هیجان می تواند جنبه تداوم بخشی داشته باشد.»

چه کنیم تا کودک افسرده نشود
این روانشناس در پاسخ به این سوال که چه کنیم تا کودکان به بیماری افسردگی مبتلا نشوند؟ به مهمترین و اساسی ترین اقدام یعنی انعطاف در فرزند پروری اشاره می کند و می گوید: « هرچه قدر خانواده ها در تربیت فرزندان انعطاف پذیر باشند، فرزندان آنها در برابر افسردگی مقاوم خواهند بود. بچه هایی که انعطاف پذیرند، ناامیدی را به امید تبدیل می کنند و احساس مغلوب شدن، درگیر شدن و از بین رفتن در آنها وجود ندارد.اگر ما کودک انعطاف پذیر تربیت کنیم، با اولین ناکامی، اولین شکست، اولین بی توجهی، اولین فقر و ... کم نخواهد آورد، چرا که فقدان ها است که داشته ها را نشان می دهد و در این میان موضع ما نسبت به نداشته ها بسیار مهم و تعیین کننده است.»

7 اصل برای دوری از افسردگی کودکان
دکتراحمد برجعلی معتقد است اگر این ۷ اصل را در تربیت فرزندان رعایت کنیم مانع بروز افسردگی در آنها می‌شود .بهتر است این ۷ اصل را به خاطر بسپارید وبه عنوان یک دستورالعمل اجرایی در تربیت کودکتان به کار بگیرید.

۱- فرزندتان را همانگونه که هست ،دوست بدارید. فرزند خود را بر اساس آنچه که هست بپذیرید نه آن گونه که در تصورات و توهمات شما وجود دارد. اگر می خواهید آنگونه که هست را تقویت کنید، به خلق موقعیت بپردازید تا خود واقعی و خود طبیعی او بروز پیدا کند و همه باید باور داشته باشند که تفاوت فردی جزء ویژگی های طبیعی مخلوقات خدا است و ما باید تفاوت های فردی را به رسمیت بشناسیم . کسانی که با ایده آل گرایی خود می خواهند فرزندانشان را بزرگ کنند، بزرگترین ضربه را به فرزندان خود می زنند. بنابراین فرزندان خود را آنگونه که هستند، بپذیریم و خلق موقعیت کنیم تا توانایی ها و استعدادهای خود را نشان دهند.

۲- مقررات و انتظارات ما از فرزندان باید کاملاً زلال، معین، مشخص و متناسب با ظرفیت فرزندان باشد. باید خودمان نظم و مقررات را رعایت کنیم تا بتوانیم از فرزندان خود نیز انتظار داشته باشیم. ثبات در رفتار والدین به ثبات رفتار فرزندان کمک می کند. ایمنی بخش باشیم.حساسیت ها ، نیازها و حقوق فرزندان را به رسمیت بشناسیم و پیام های متناقض ندهیم و به خودمان قول بدهیم که رفتارهای خود را به گونه ای هدایت کنیم که برای فرزندان پیش بینی پذیر باشم چرا که اگر غیر از این باشد، فرزند ناایمن می شود و فرد ناایمن یعنی فرد افسرده.

۳-اصل ترویج ارتباط باز و صادقانه است. به جای اینکه فرزند خود را سرزنش و مقایسه و کنیم، صادقانه با او صحبت کنیم . به جای دروغ و با واسطه صحبت کردن با فرزند، صداقت را در پیش بگیریم. رابطه پیچیده و اجتنابی فقط مشکل آفرین است. ما باید همیشه طرف حقیقت را بگیریم نه مصلحت را . مصلحت همیشه وجود دارد ولی مصرف آن استثناء دارد. مصلحت طول و عرض و ارتفاع دارد و همه جا کاربرد ندارد ولی صداقت تحت هیچ شرایطی نباید زمین بخورد. بنابراین همیشه باید جانب اعتماد گرفته شود و از دروغ صرفنظر شود تا ارتباط باز و صادقانه ایجاد شود.

۴- تشویق و تنبیه باید در کنار یکدیگر باشد . ما نباید خود کودک را تنبیه کنیم بلکه باید رفتار او را تنبیه کنیم. میان اصول تربیتی تشویق و تنبیه جایگاه ویژه ای دارد. همه ما چه به عنوان والدین و چه به عنوان فرزند، تشویق و تنبیه را تجربه کرده ایم و باید اذعان کرد که این ۲ شیوه از رایج ترین اصول تربیتی است که به کار گرفته می شود. بیشتر والدین این ۲ ابزار تربیتی را طبق آن چه از بزرگ ترها تجربه کرده یا دیده اند، برای فرزندان خود به کار می گیرند و تصور می کنند به کسب اطلاعات و افزایش آگاهی در این باره نیازی ندارند، غافل از این که نادیده گرفتن اصول این ۲ شیوه تربیتی تبعاتی دارد و باعث می شود والدین در موارد بسیاری سرخورده و ناامید شوند. بنابراین باید در بعد تشویق سرمایه گزاری بیشتری انجام شود تا رفتارهای بد خود به خود کمرنگ شوند .

۵-یکی از ارکان مهم و اساسی در تربیت فرزندان آزادی عمل دادن به اوست. عده ای از مردم آزادی عمل را با آزادی کامل و بی قید و بند اشتباه گرفته و کودک را به حال خود رها می کنند تا هر کاری خواست انجام دهد. والدین این چنین کودکانی استدلال شان این است: نباید جلوی آزادی کودک را گرفت ، بزرگ که شد درست می شود . اگر جلوی کودک را بگیریم شخصیت او آسیب می بیند . متاسفانه این والدین خودشان را در بست مطیع فرزندشان می کنند تا بقول خودشان کودک آنها در زندگی هیچ محدودیت و نا کامی نداشته باشد. این نوع والدین در واقع در دادن آزادی راه افراط و اغراق را می پیمایند و از این نکته مهم غافلند که نتیجه این آزاد گذاشتن بی حد و مرز کودکان چیزی جز بی بند و باری و حالات نا بسامان روحی و جسمی برای کودکان نخواهد داشت. بنابراین باید به کودک آزادی مشروط اعطا کرد تا در ساختن و شکل دادن به شخصیت والای کودک موثر باشد و جلوی عصیان و سر کشی او را بگیرد و عزت نفسش بالا ببرد.

۶-پرورش علایق چندگانه در کودکان ؛ ممکن است عده ای بگویند که پرورش رغبت های کودکان محتاج به تجهیزات بسیار مفصلی است که بیشتر خانواده ها از فراهم کردن آنها ناتوان هستند. ولی باید توجه داشت که پرورش رغبت ها و علایق کودکان در درجه اول وابسته به رفتار پدران و مادران با کودکان است ،یعنی اگر کودکی به کاری رغبت داشت وقتی ببیند که محصول کارش مورد تحسین و تقدیر پدر و مادر قرار گرفت بدون تردید رغبت و ذوق آن کودک پرورش خواهد یافت و اگر با بی توجهی و بی میلی آنان روبرو شود ذوق و رغبتش سرکوب شده از کار دلسرد می شود.

۷- تقویت عزت نفس از افسردگی جلوگیری می کند. در کارهای روزمره به کودکان خود حق انتخاب بدهید و در شکست ها و عدم توفیق ها آنها را دلگرم کنید.