درمان بیماری اوتیسم در کودکان، دور از ذهن است؟

بخشی از بیماری‌های اعصاب نیز مربوط به دوران کهنسالی است. با بالارفتن سن در مغز تغییراتی به وجود می‌آید و بیماری‌هایی مانند آلزایمر و پارکینسون از نتایج آن است. البته ضربه‌ها و گرفتگی‌های عروقی نیز در ابتلا به بیماری‌های سیستم اعصاب موثر است.

به اندازه یک‌سوم مقالات پزشکی، در حوزه مسائل مربوطه به سیستم عصبی بوده و درواقع یک‌سوم بیماری‌ها هم مربوط به اعصاب است. ضعف سیستم اعصاب دراین است که ترمیم آن از سختی بیشتری برخوردار است. به همین دلیل سال‌های اخیر یعنی از سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۰ را دهه مغز نامیدند و بعد فرضیه‌ای به وجود آمد که مغز خاصیت انعطاف پذیری دارد و بعد اینکه مدارهای عصبی در مغز قابل تغییر است.

همین موضوع موجب شد که دیدگاه جدیدی در این حوزه ایجاد شود و در دنیا در حوزه عصب شناسی تحقیقات بسیاری صورت گیرد تا ثابت شود که بسیاری از بیماری‌های دستگاه عصبی هم قابل پیشگیری و هم قابل درمان است. امروزه علوم اعصاب نه تنها برای پیشگیری از بیماری‌ها و درمان آنها به کار می‌آید، بلکه تمرکز خود را بر روی تازه و سالم نگه داشتن مغز افراد نیز قرار داده است. افزایش توانمندی مغز در حوزه‌‎های آموزش و پرورش، تکنولوژی‎های نوین، اقتصاد و مدیریت و غیره کاربرد دارد که در قالب ارائه مقالات به آن پرداخته شده است.

بیماری اوتیسم جزو اختلالات دوران تکاملی است. امسال بحث اصلی در اکثر جلساتی که با متخصصین مغز و اعصاب داشتیم، روی این بود که چگونه از ابتلای کودکی به اوتیسم جلوگیری کنیم یا اینکه درمان آنها به چه صورت است. درابتدا تئوری نوروآیکولوژی و نقش آکسی توسین مورد بحث قرار گرفت. آکسی توسین هورمونی است که در مادر و نوزاد وجود دارد. این هورمون به نام هورمون ارتباط و مادرانه موسوم بوده که به جلوگیری از استرس نوزاد کمک شایانی می‌کند. در هنگام تولد میزان این هورمون در مادر افزایش پیدا می‌کند که تاثیر آن روی نوزاد خواهد بود. بنابراین چنانچه زایمان طبیعی صورت گیرد میزان اکسی توسین در مادر افزایش پیدا می‌کند تا کودک شوک ناگهانی ورود به دنیا را تحمل کند. درست است که کودک توانایی بیان ندارد، اما مطالعات الکتروفیزیولوژی نشان داده که کودکی که درحال دنیا آمدن است، سطح کورتیزول بالایی داشته و استرس زیادی را تحمل می‌کند.

بنابراین طبق مطالعات افرادی که عمل سزارین انجام می دهند، نسبت به زایمان‌های طبیعی آمار اوتیسم بیشتری دارند. این در حالی است که درمان کودکان اوتیسم بحث روز متخصصان علوم اعصاب است. چراکه مغز خاصیت انعطاف‌پذیری دارد و بعداز مدتی که از درمان گذشت، در شرایط بیماری به حالت دوران رشد خود برمی‌گردد. امروزه در دنیا داروی بوموتاناید برای اوتیسم استفاده می‌شود. این دارو مغزی را که به حالت اولیه دوران رشد برمی‌گردد، کمک می‌کند که به شکل طبیعی خود برسد. بحث دیگری که وجود دارد این است که از تمام توانایی‌های مغز خود استفاده شود. مطالعات نشان داده است که اکثر انسان‌ها کمتر از یک سوم توانایی‌های مغز استفاده می‌کنند.

بحث اینجا است که چگونه می‌توان این توانایی‌ها را بالا برد. مثلا اینکه مهارت‌های کلامی و شناختی آنها افزایش پیدا کند. در این مورد هم در دنیا و هم ایران در مطالعات فراوانی مورد بحث قرار گرفته و تحت عنوان آموزش و پرورش شناختی موسوم است.

درحال حاضر پروژه بزرگی در آمریکا با هزینه‌کرد 4 میلیارد دلار، درنظردارد که همانطور که نقشه ژنتیکی انسان طراحی‌شده، نقشه مدارهای عصبی را هم مشخص کند. طبق این تحقیقات مغز انسان 100 میلیارد نورون دارد. وقتی نقشه مغز ترسیم شد، مشخص می‌شود، هر بخش چند مدارعصبی دارد. مشخص کردن ارتباط مغز و ماشین و فرمان دادن به اعضای بدن از دیگر مباحثی است که روی آن مطالعاتی در حال انجام است.