چگونگی تشکیل جنین در رحم مادر

از زمان بلوغ تا زمان یائسگی به هر ماه در حدود روز چهاردهم قاعدگی یک تخمک آزاد شده که آماده باروری است از مسیر لوله شیپوری به طرف رحم می رود. این عمل را که هر ماه یک بار انجام می گیرد و تخمگذاری می نامند. اگر تخمگذاری در همان زمانی انجام گیرد که اسپرم ها در دستگاه تناسلی زن ها رها شده است و تخمک در لوله شیپوری آماده باشد، اسپرم مرد با تخمک زن تماس پیدا می کند، بدین صورت که سر اسپرم به تخمک نفوذ می کند و هسته با آن یکی می شود و دم اسپرم از سر آن جدا می گردداگر در آن زمان ، تخمک وجود نداشته باشد، اسپرم ها ممکن است در حدود ۷۲ ساعت به انتظار ورود تخمک زنده بمانند زمانی که تخمک بارور شد، جدار خارجی آن سخت می شود و در نتیجه اسپرم های دیگر ، نمی توانند در آن نفوذ کنند.

تقسیم بندی دوران بارداری دوران بارداری طبیعی معمولا در حدود ۲۸۰ روز است که روز اول آخرین قاعدگی حساب می شود. دوران ۹ ماهه بارداری به سه قسمت تقسیم می شود که آنها را سه ماهه اول و دوم و سوم می نامند.این تقسیم بندی از این نظر اهمیت دارد که در هر قسمت از این سه دوره حاملگی امکان دارد مادر یا جنین در معرض مخاطرات و بیماریها قرار گیرند و سرانجام هر دوره متفاوت است بنابراین هم پزشک و هم مادر باردار باید از زمان شروع بارداری اطلاع داشته باشند که بتوانند تا آنجایی که امکان دارد از مخاطرات جلوگیری کنند. رشد جنین در درون رحم در دوران بارداری جنین در طول بارداری از راه تبادل با خون مادر تغذیه می کند، بنابراین رشد جنین کاملا تابع مادر است. رژیم غذایی ، سلامتی ، بیماری و میزان استراحتی که مادر دوران بارداری دارد، رشد جنین موثر است. مادر باردار باید تحت نظر مواظبتهای پزشکی قرار گیرد. جفت جفت ، بندناف و مایع آمنیوتیک ، جنین را در دوران داخل رحمی حفظ می کنند و در رشد و نمو آن دخالت دارند جفت یک شبکه عروقی خونی است که به دیواره رحم چسبیده است و بوسیله بندناف به جنین متصل است. این شبکه خونی با شبکه دیواره رحم (بدون اینکه خون مادر و جنین با یکدیگر مخلوط شود) مرتبط است و از این طریق، جنین مواد غذایی لازم برای رشد خود را از ما می گیرد و مواد زاید خود را نیز از این راه دفع می کند. در حقیقت جفت کار کلیه و کبد و دستگاه گوارش و ریه را برای جنین انجام می دهد و همچنین جفت جنین را از ابتلا به بعضی عفونتهایی که مادر اتفاقا بدان مبتلا می شود، حفظ می کند. کیسه آمینیوتیک کیسه مایعی است که دور تا دور جنین را احاطه کرده است. هر چه وزن جنین زیادتر می شود، حجم مایع نیز افزایش می یابد. منشا مایع آمنیوتیک در اواسط دوران بارداری، ادرار جنین می باشد.

در اواخر دوران بارداری قسمتی از مایع آمینوتیک بوسیله جنین بلعیده می شود مایع آمینیوتیک با درجه حرارت ثابت ، جنین را از ضربات و فشارهایی که ممکن است در دوران داخل رحمی برای او پدید آید، حفظ می کند. زیرا در آن غوطه ور است. سه ماه اول دوران بارداری جنین در پایان هفته چهارم بارداری قلب جنین در پایان هفته چهارم ضربان نسبی دارد و خون را به تمام قسمتهای جنین می رساند. در این زمان ، چشم ، بینی و گوش خارجی هنوز تشکیل نشده و دیده نمی شود. تشکیل دستگاه گوارش آغاز می شود و جوانه های کوچکی که در آینده دست و پاها را تشکیل می دهند در این موقع دیده می شوند. در این زمان اندازه جنین ۶ تا ۱۰ میلیمتر می باشد. یعنی به اندازه یک تخم سیب درختی. جنین در پایان هفته هشتم وزن جنین در حدود یک گرم و طول قد او در حدود ۲.۵ سانتیمتر است.

اندامها شروع به مشخص شدن کرده اند، بازو ، آرنج ، ساعد ، دستها ، ران ، ساق پاها کم و بیش دیده می شوند. در این موقع قسمتی که قبلا به شکل دم دیده می شد، از بین می رود. جنین در پایان هفته دوازدهم وزن جنین ۳۰ گرم و طول قد او ۷.۵ تا ۹ می باشد، اندامها کاملا تشکیل شده است. بازوها ، انگشتان ، دستها و پاها کاملا مشخص شده و تشکیل بافتها آغاز می گردد. گوش خارجی دیده می شود، چشم تقریبا کامل شده ولی پلکها هنوز بسته است. ضربان قلب جنین را با وسایل مخصوص و دقیق اولتراسوند تشخیص داد. سه ماهه دوم دوران بارداری سه ماهه اول دوران بارداری زمانی است که انحصار و اندامهای جنین تشکیل می شوند، در صورتی که در سه ماه دوم اعضا و اندامهای تشکیل شده نمو کرده و به تدریج تکامل می یابند.

در پایان شش ماهگی ، طول قد جنین در حدود ۲۷.۵ تا ۳۰ سانتیمتر وزن آن در حدود ۶۰۰ تا ۷۲۰ گرم می رسد. پوست بدن جنین در ماههای پنجم و ششم تقریبا رنگ قرمز دارد و در این زمان است که به تدریج غدد چربی پوست ، ترشح چربی کرده و با سلولهای مرده پوست تشکیل ماده سفید رنگی (پنیری شکل) را می دهد که پوست جنین را می پوشاند و عمل حفاظت پوست را خواهد داشت در این موقع پلکها از هم جدا شده و مژه های جنین نیز تشکیل گردیده است. در ششمین ماه دوران بارداری ، رحم مادر بقدری بزرگ می شود که انتهای فوقانی آن را در بالای ناف او می توان لمس کرد در این زمان مادر حرکات جنین خود را حس می کند.

ولی حرکاتی را که قبل از این زمان حس می کرده است بیشتر مربوط به حرکات دستگاه گوارش خود او بوده و مربوط به حرکات جنین نبوده است. اغلب از اواخر پنجمین ماه بارداری است که مادر ممکن است وزن اضافه نماید و حتی در هر هفته در حدود ۵۰۰ گرم بر وزنش اضافه شود. در این زمان است که او باید مواظب باشد که بیش از معمول اضافه نگردد. سه ماهه آخر دوران بارداری در خلال سه ماهه آخر دوران بارداری وزن مادر نباید بیش از معمول زیاد شود. اضافه وزن مادر در تمام دوران حاملگی نباید از ۱۱ کیلوگرم زیادتر گردد که ۳.۵ کیلو گرم آن خود جنین است. در این دوران است که انقباضهای رحم زیادتر خواهد شد و این انقباضات معمولا بدون درد است و سبب می شود که رحم گشاد شود. تا جنین در حال رشد را در خود جا می دهد. در حدود ۱۰ تا ۱۴ روز قبل از زایمان سر جنین به داخل لکن نزول پیدا می کند و این تغییر وضع سبب راحتی مادر می گردد زیرا دیگر رحم به پرده دیافراگم و ریه مادر فشار نخواهد آورد.

در این زمان گه گاه دردهایی شبیه درد زایمان ولی نه چندان شدید احساس می کند. در سه ماه آخر دوران بارداری ، جنین از مادر خود ، از راه جریان خون جفت ، ماده ای به نام پادتن دریافت می دارد. که نوزاد را برای مدتی در مقابل بعضی از بیماریها مانند سرخک ، سرخچه ، مخملک ، آنفولانزا و حتی بیماریهای ویروسی مثل سرماخوردگی محفوظ و مصون می دارد. اگر مادری در ماههای آخر دوران بارداری در مقابل بعضی از بیماریها واکسینه شود، مصونیت نسبی در نوزاد بوجود آمد. پادتن نیز از راه آغوز و حتی از طریق شیر مادر نیز به کودک می رسد. و این مصونیت نسبی در کودک وجود دارد تا زمانی که به کودک واکسن زده شود.