آزمایش غربالگری برای چیست؟

تست‌های غربالگری مرحله اول و دوم بارداری به مجموعه‌ای از بررسی‌های سونوگرافی و آزمایشگاهی گفته می‌شود که در مراحل مختلف انجام شده و هدف آن این است که مادران باردار را از یک سری سندرم‌ها و نقایص جنینی (نه همه نقایص) غربال کرده و آنها را در گروه‌های کم خطر یا پر خطر قرار دهد.

آزمایش غربالگری برای چه کسانی است؟
با توجه به اینکه نقایص و سندرم‌های مورد بررسی در خانواده‌هایی که هیچ سابقه‌ای ندارند، نیز به میزان کافی دیده می‌شود بنابراین توصیه می‌شود همه خانم‌ها در هر سنی، تست های غربالگری را انجام دهند.

غربالگری مرحله اول (غربالگری سه ماهه اول)
زمان انجام غربالگری سه ماهه اول از 11 هفته تا 13 هفته و6 روز می‌باشد که احتمال خطر سندرم داون (تریزومی 21) (تریزومی13) و تریزومی (18) را مشخص می‌کند. شامل یک آزمایش خون به‌علاوه یک سونوگرافی برای بررسی ضخامت پشت گردن (سونوگرافی ان تی) و وجود استخوان بینی (ان بی) می‌باشد.

درباره سونوگرافی ان تی (NT)
روش انجام آن مثل سونوگرافی های معمولی از روی شکم می‌باشد، اما در سونوگرافی ان تی ، با روش دقیق و خاصی با بزرگنمایی ضخامت پشت گردن جنین و وجود استخوان بینی بررسی می‌شود، خطایی در اندازه‌گیری عدد ان تی می‌تواند نتیجه غربالگری را تغییر دهد.

عدد ان تی (ضخامت پشت گردن) در جنین‌های مبتلا به سندرم داون، افزایش نشان می‌دهد.

دیده شدن استخوان بینی، نشانه خوبی است، اما مشاهده نشدن آن نیاز به پیگیری مجدد در هفته‌های آینده دارد.

اگر آزمایشات هیچ مشکلی نداشته باشد، اما عدد ان تی بالاتر از حد مشخص است، آزمایشات تکمیلی دیگر و یا آمنیوسنتز نیاز می‌باشد.

تمام زنان (در هر سنی) علاوه بر سونوگرافی مرحله اول (ان تی) نیاز به انجام سونوگرافی مرحله دوم (آنومالی اسکن) دارند.

نتیجه غربالگری مرحله اول
نتیجه غربالگری مرحله اول حاملگی به صورت برآوردی از آزمایشات و نتیجه سونوگرافی، سن مادر گزارش می‌شود و این نتیجه به ما می‌گوید که آیا لازم است مادر تست‌های تشخیصی دیگر انجام دهد یا خیر.

مرحله اول غربالگری
با انجام سونوگرافی NT موارد مهمی نظیر زنده بودن جنین ، سن بارداری ، بارداری‌های دوقلو و آن دسته از اختلالات هنگام تولد را که در این محدوده بارداری قابل تشخیص هستند را می‌توان مورد بررسی و تایید قرار داد.

آیا می‌دانید؟
در سه ماهه اول بارداری میتوان به احتمال وجود سندرم داون (مونگولیسم) پی برد. سونوگرافی غربالگری سه ماهه اول ،تستی است که برای برسی اختلالات کروموزومی و ژنتیکی هنگام تولد انجام می‌شود. با انجام غربالگری مزبور ریسک بیماری‌های نظیر سندرم داون، تریزومی ۱۸ وتریزومی۱۳ محاسبه می‌شود.

آیا می‌دانید؟
سونوگرافی NT در فاصله هفته‌های ۱۱ تا ۱۳ هفته و ۶ روز برای تمامی خانم‌های باردار توصیه می‌گردد.

آیا می‌دانید؟
سندرم داون داون شایع‌ترین اختلال ژنتیک محسوب می‌شود (که با شیوع ۵/۱ مورد در هر۱۰۰۰زایمان که به تولد نوزاد زنده می‌انجامد).

آیا می‌دانید؟
این سونوگرافی به طور معمول از روی شکم ( abdominal ) انجام می‌شود ، هر چند به ندرت انجام سونوگرافی واژینال لازم می‌شود که دید بهتری از جنین می‌دهد و هیچ خطری برای مادر یا جنین به همراه نخواهد داشت.

آیا می‌دانید؟
در طی سونوگرافی NT وجود یا عدم وجود استخوان بینی هم قابل ثبت و بررسی می‌باشد، زیرا در ناهنجاری مادرزادی مثل سندرم داون ، تیغه استخوان بینی تشکیل نمی‌شود.

آیا می‌دانید؟
دقت سونوگرافی NT به تنهایی در تشخیص ناهنجاری‌های جنین حدود ۷۵ درصد می‌باشد و اگر با آزمایش خون همراه شود، به صحت ۸۵ درصد می‌رسد.

آیا می‌دانید؟
با انجام سونوگرافی NT شما می‌توانید ضربان قلب جنین خود را بشنوید؟

آیا می‌دانید؟
با انجام سونوگرافی‌های لازم در طول دوره بارداری مواردی از قبیل سقط جنین ، بارداری خارج از رحم یا اکتوپیک، سن حاملگی نامشخص، بارداری چندقلویی، علت خونریزی های واژنی، وضعیت رشد نوزاد، اندازه‌گیری سطح آمنیوتیک و زمانی که به سزارین نیاز باشد مورد بررسی قرار می‌گیرد.

غربالگری مرحله دوم
سونوگرافی غربالگری مرحله دوم، اسکن از رحم وجنین در شکم که در حدود هفته‌های 18 تا 22 بارداری انجام می‌شود. چون مورفولوژی همه اندام‌ها کامل شده‌اند و می‌توان یک ارزیابی دقیق از ساختار آناتومیک جنین انجام داد.

آیا می‌دانید؟
در سونوگرافی مرحله دوم تعیین جنسیت به طور قطعی انجام می‌گیرد.

آیا می‌دانید؟
سو نوگرافی‌های غربالگری یکپارچه، سونوگرافی‌هایی هستند که قسمتی از آن در سه ماه اول و قسمت دیگری از آن در سه ماه دوم بارداری انجام می‌شود. این سونوگرافی‌ها در مقایسه با هر یک از تست‌های غربالگری سه ماهه اول و دوم به تنهایی حساس‌ترند و برای غربالگری سندروم داون، تریزومی 18 و تریزومی 13 و اختلالات لوله عصبی به کار می‌روند.

آیا می‌دانید؟
در مرحله دوم غربالگری سونوگرافی آنومالی مواردی همچون صورت جنین و لب شکری بودن جنین مورد بررسی قرار می‌گیرد وستون فقرات از لحاظ طولی و هم مقطع عرضی بررسی می‌شود تا اطمینان ایجاد شود که همه استخوان‌ها در یک ردیف قرار گرفته‌اند.

آیا می‌دانید؟
در سونوگرافی آنومالی جفت مایع آمنیوتیک و بندناف مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. جفت ممکن است در دیوار جلویی رحم (قدامی) یا دیوار پشتی رحم (خلفی) یا نزدیک با بالا یا پایین رحم باشد. اگر جفت پایین باشد نیاز است که سونوگرافی دیگری در سه ماهه سوم بارداری جهت ارزیابی موقعیت جفت وجنین انجام می‌گیرد.

آیا می‌دانید؟
سونوگرافی آنومالی جنین برای تشخیص زود هنگام بیماری‌های مادرزادی بسیار خطرناک مورد استفاده قرار می‌گیرند. عدم تشخیص به موقع این بیماری‌ها ممکن است باعث بروز عقب ماندگی ذهنی، کند شدن رشد جسمانی و حتی مرگ نوزاد شود.

آیا می‌دانید؟
در سه ماهه دوم بارداری با انجام سونوگرافی آنومالی تمامی اجزای جنین ازقبیل سر و شکم، دست و پا، قلب، ریه، انگشتان و... جزء به جزء مورد بررسی قرار می‌گیرند تا بیماری‌های مربوطه مورد تشخیص قرار داده شود.

آیا می‌دانید؟
پزشک متخصص با انجام سونوگرافی آنومالی بخش‌های مختلف جنین از جمله:

HC اندازه‌گیری محیط اطراف سر

AC اندازه‌گیری محیط شکم

FL اندازه‌گیری استخوان ران

مورد بررسی قرار می‌گیرد.

آیا می‌دانید؟
با انجام سونوگرافی دقیق و به موقع از سلامت جنین خود اطمینان حاصل کنید:

EARLEY OB( سونوگرافی تشخیص بارداری)- زمان مناسب: از ۶ هفتگی

NT (سونوگرافی غربالگری سه ماه اول)- زمان مناسب: 11 الی 6+13 هفتگی

ANOMALLY SCAN (سونوگرافی غربالگری سه ماه دوم)- زمان مناسب: ۱۸ الی ۲۲ هفتگی

3D & 4D (سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی)- زمان مناسب: 18 الی 28 هفتگی

BPP (سونوگرافی بیوفیزیکال)- زمان مناسب: هفته‌های پایانی بارداری

LATE OB (سونوگرافی تعیین وضعیت و سلامت جنین)- زمان مناسب: هفته‌های پایانی بارداری و در مواقع صلاح دید پزشک

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
غربالگری سه ماهه اول روشی جدید است که ترکیبی از آزمایش خون مادر و سونوگرافی جنین است. همواره سوالات زیادی درباره آزمایشات سه ماهه اول بارداری، تفسیر نتایج و هزینه های آن پرسیده میشود،
در این مقاله سعی شده تا هر آنچه را که برای غربالگری سه ماهه اول باید بدانید، آورده شود. هدف اصلی این غربالگری، شناسایی ریسک های مربوط به ناهنجاری های کروموزومی خاص، از جمله سندرم داون، تریزومی 18 و تریزومی 21 می باشد.
علاوه بر تشخیص این اختلالات، بخشی از آزمون برای شناسایی سایر اختلالات جنین مانند اختلالات قلبی است. آزمایش خون مرحله اول نقص لوله عصبی را تشخیص نمی دهد.

دقت و قدرت تشخیص غربالگری سه ماهه اول بارداری
دقت غربالگری گفته شده برای تشخیص ناهنجاری های کروموزومی، تقریبا ۸۵٪ با نرخ مثبت کاذب ۵٪ است.
این به این معنی است که:
- تقریبا ۸۵ مورد از هر ۱۰۰ کودک مبتلا به ناهنجاری در غربالگری تشخیص داده می شوند.
- تقریبا 5٪ از بارداری های طبیعی نتیجه مثبت اختلالات کروموزومی را دریافت می کنند.
- نتیجه مثبت به این معنی است که احتمال یک صدم تا یک سیصدم شما در معرض یک اختلال قرار دارید.
مهم این است که بدانید نتیجه مثبت به معنی اختلال ناسازگار نیست، بلکه باعث می شود آزمایش های بعدی را انجام دهید. غربالگری سه ماهه اول نباید با غربالگری سه ماهه دوم اشتباه گرفته شود. غربالگری مرحله دوم دقت کمتری دارند و بین هفته پانزدهم بارداری تا هفته بیستم بارداری انجام می شوند.
غربالگری سه ماهه اول بارداری شامل یک آزمایش خون و یک سونوگرافی NT می باشد. در غربالگری سه ماه اول بارداری دو هورمون مربوط به بارداری را در خون اندازه گیری می کند: free-B-HCG و PAPP-A. ارزیابی سونوگرافی به بررسی مایع پشت گردن می پردازد.
این روش غیر تهاجمی نتایج حاصل از آزمایشات خون و سونوگرافی را همراه با سن مادر برای تعیین عوامل خطر ترکیب می کند.

تست غربالگری سه ماهه اول بارداری چیست؟
بهتر است پیش از انجام آزمایشات غربالگری در بارداری با آن ها آشنا شوید. این امر باعث کاهش نگرانی می شود. تست های غربالگری فقط به نتایج آزمایش خون نگاه نمی کنند.
آنها تعدادی از عوامل مختلف (از جمله سن، قومیت، نتایج آزمایشات خون و غیره) را بررسی کرده و احتمال بیماری را مشخص می کند. این آزمایشات به تشخیص مشکل نمی پردازند بلکه نشان می دهند آزمایش های بیشتری لازم است انجام شود یا خیر.

آزمایش غربالگری سه ماهه اول چگونه انجام می شود؟
غربالگری خون شامل گرفتن خون از مادر است که حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه طول می کشد. سپس نمونه خون به آزمایشگاه ارسال می شود. سونوگرافی توسط یک متخصص انجام می شود و بین ۲۰ تا ۴۰ دقیقه طول می کشد. نتایج در عرض یک هفته از آزمایشگاه تحویل گرفته می شود.

غربالگری سه ماهه اول چه زمانی انجام می شود؟
غربالگری سه ماهه اول بین هفته یازدهم بارداری تا هفته سیزدهم بارداری انجام می شود.( یازده هفته و صفر روز تا ۱۳ هفته و ۶ روز)
بهترین زمان آن بین هفته های 12 تا 13 بارداری است، از آنجایی که آزمایش زود انجام می شود، معمولا برای تعیین اینکه آیا مادر باید آزمایش تشخیصی (سه ماهه اول) انجام دهد یا خیر استفاده می شود. به عنوان مثال برای نمونه برداری ویروس کوریونی یا تست آمنیوسنتز سه ماهه دوم.
توجه کنید: بعد از هفته ۱۴ بارداری، مایع پشت گرن جنین ممکنه که توسط سیستم لنفاتیک جذب شود و انجام سونو برای شما بی فایده باشد.

چرا غربالگری سه ماهه اول بارداری را انجام دهم؟
در نوزادانی که در معرض خطر بالقوه ناهنجاری های کروموزومی قرار دارند، افزایش مایع پشت گردن مشاهده می شود. همچنین مقدار زیاد و یا کم hCG و PAPP-A نیز اغلب دیده می شود.
غربالگری سه ماهه اول نتیجه ترکیب این سه اندازه گیری است (اندازه گیری مایع پشت گردن، مقدار free-B-HCG و PAPP-A) که برای تعیین اختلالات کروموزومی استفاده می شوند.