علت بلوغ زودرس در کودکان، چیست؟
بلوغ دوره‌ای در زندگی است که کودک دچار تغییرات جسمی شده و بدن او بالاخره به بدن یک بزرگسال تبدیل می‌شود که قادر به تولیدمثل است.
بلوغ دوره‌ای در زندگی است که کودک دچار تغییرات جسمی شده و بدن او بالاخره به بدن یک بزرگسال تبدیل می‌شود که قادر به تولیدمثل است. بلوغ با سیگنال‌های هورمونی از مغز به تخمدان‌ها و بیضه‌ها تحریک می‌شود. تخمدان‌ها (در دخترها) و بیضه‌ها (در پسرها) باتولید انواع و اقسام هورمون‌هایی که رشد، عملکرد و تغییر را در قسمت‌های مختلف بدن مثل اندام تناسلی، سینه‌ها، پوست، عضلات، استخوان‌ها، مو و مغز، تحریک می‌کند، به این سیگنال‌های هورمونی از مغز واکنش می‌دهند.
در نیمه اول بلوغ، رشد بسیار تند صورت می‌گیرد و وقتی بلوغ به اتمام رسید، رشد قطع می‌شود. قبل از بلوغ دخترها و پسرها فقط در داشتن اندام‌جنسی متفاوت با هم فرق می‌کنند. در طول بلوغ تفاوت‌های مختلف دیگری بین این دو جنسیت پدیدار می‌شود مثل اندازه و سایز بدن، شکل بدن، تغییر ترکیب و عملکرد در بسیاری سیستم‌ها و ساختارهای بدن. به این تفاوت‌های آشکار، ویژگی‌های ثانویه جنسی اطلاق می‌شود.
بلوغ همچنین شامل تغییرات روانی و اجتماعی از کودکی به بزرگسالی می‌شود. در این مقاله تمرکز ما بیشتر روی جنبه‌های فیزیکی بلوغ خواهد بود نه جنبه‌های روانی و اجتماعی آن. عوامل مختلفی می‌تواند در زمان شروع بلوغ در کودکان تاثیرگذار باشد، حتی استرس. در یک تحقیق مشخص شد که استرس، مثل استرس‌هایی که با جدایی والدین برای کودک ایجاد می‌شود، بلوغ را به تعجیل می‌اندازد.
در یک تحقیق که توسط آکادمی پزشکی کودکان در امریکا انجام گرفت، مشخص شد که امروزه پسرهای امریکایی بین شش ماه تا دو سال زودتر از چند دهه قبل به بلوغ می‌رسند. دکترها پیش‌تر اعلام کرده بودند که سن بلوغ دخترها هم جلوتر افتاده است. ولی چه تفاوتی بین بلوغ دخترها و پسرها وجود دارد؟
- بلوغ در دخترها یک تا دو سال زودتر از پسرها آغاز می‌شود.
- به طور کلی دخترها دوران بلوغ خود را زودتر از پسرها تمام می‌کنند.
- دخترها معمولاً حدود ۴ سال بعد از نمایان شدن تغییرات فیزیکی بلوغ، به قد و بلوغ تولیدمثلی می‌رسند.
- پسرها تا شش سال بعد از اولین نمودهای بلوغ به رشد ادامه می‌دهند.
- بلوغ دخترها معمولاً بین ۹ تا ۱۴ سالگی اتفاق می‌افتد.
- بلوغ پسرها معمولاً بین ۱۰ تا ۱۷ سالگی به طول می‌انجامد. متخصصین می‌گویند احتمالاً بخاطر طولانی‌تر بودن دوران بلوغ در پسرها است که آنها بلندقدتر از دخترها هستند.
- تستوسترون و آندروژن دو استیروئید جنسی مردانه هستند. تستوسترون همه تغییرات مردانه مثل کلفت‌تر شدن صدا، موهای صورت و رشد عضلات را باعث می‌شود. استرادیول هم در رشد مردانه تاثیرگذار اتس ولی بیشتر در رشد خانم‌ها موثر است.
- استروژن و استرادیول دو هورمون اصلی هستند که رشد را در خانم‌ها تحریک می‌کنند. استرادیول رشد رحم و سینه‌ها را تحریک می‌کند. سطح استرادیول در دخترها زودتر از پسرها بالا می‌رود و در خانم‌ها به سطح بالاتری می‌رسد.تستوسترون هم در رشد خانم‌ها موثر است ولی به درجاتی بسیار کمتر نسبت به آقایان.
در نیمه اول بلوغ، رشد بسیار تند صورت می‌گیرد و وقتی بلوغ به اتمام رسید، رشد قطع می‌شود. قبل از بلوغ دخترها و پسرها فقط در داشتن اندام‌جنسی متفاوت با هم فرق می‌کنند. در طول بلوغ تفاوت‌های مختلف دیگری بین این دو جنسیت پدیدار می‌شود مثل اندازه و سایز بدن، شکل بدن، تغییر ترکیب و عملکرد در بسیاری سیستم‌ها و ساختارهای بدن. به این تفاوت‌های آشکار، ویژگی‌های ثانویه جنسی اطلاق می‌شود.
بلوغ همچنین شامل تغییرات روانی و اجتماعی از کودکی به بزرگسالی می‌شود. در این مقاله تمرکز ما بیشتر روی جنبه‌های فیزیکی بلوغ خواهد بود نه جنبه‌های روانی و اجتماعی آن. عوامل مختلفی می‌تواند در زمان شروع بلوغ در کودکان تاثیرگذار باشد، حتی استرس. در یک تحقیق مشخص شد که استرس، مثل استرس‌هایی که با جدایی والدین برای کودک ایجاد می‌شود، بلوغ را به تعجیل می‌اندازد.
در یک تحقیق که توسط آکادمی پزشکی کودکان در امریکا انجام گرفت، مشخص شد که امروزه پسرهای امریکایی بین شش ماه تا دو سال زودتر از چند دهه قبل به بلوغ می‌رسند. دکترها پیش‌تر اعلام کرده بودند که سن بلوغ دخترها هم جلوتر افتاده است. ولی چه تفاوتی بین بلوغ دخترها و پسرها وجود دارد؟
- بلوغ در دخترها یک تا دو سال زودتر از پسرها آغاز می‌شود.
- به طور کلی دخترها دوران بلوغ خود را زودتر از پسرها تمام می‌کنند.
- دخترها معمولاً حدود ۴ سال بعد از نمایان شدن تغییرات فیزیکی بلوغ، به قد و بلوغ تولیدمثلی می‌رسند.
- پسرها تا شش سال بعد از اولین نمودهای بلوغ به رشد ادامه می‌دهند.
- بلوغ دخترها معمولاً بین ۹ تا ۱۴ سالگی اتفاق می‌افتد.
- بلوغ پسرها معمولاً بین ۱۰ تا ۱۷ سالگی به طول می‌انجامد. متخصصین می‌گویند احتمالاً بخاطر طولانی‌تر بودن دوران بلوغ در پسرها است که آنها بلندقدتر از دخترها هستند.
- تستوسترون و آندروژن دو استیروئید جنسی مردانه هستند. تستوسترون همه تغییرات مردانه مثل کلفت‌تر شدن صدا، موهای صورت و رشد عضلات را باعث می‌شود. استرادیول هم در رشد مردانه تاثیرگذار اتس ولی بیشتر در رشد خانم‌ها موثر است.
- استروژن و استرادیول دو هورمون اصلی هستند که رشد را در خانم‌ها تحریک می‌کنند. استرادیول رشد رحم و سینه‌ها را تحریک می‌کند. سطح استرادیول در دخترها زودتر از پسرها بالا می‌رود و در خانم‌ها به سطح بالاتری می‌رسد.تستوسترون هم در رشد خانم‌ها موثر است ولی به درجاتی بسیار کمتر نسبت به آقایان.
چه چیز موجب بلوغ می‌شود؟
- ژن‌ها: متخصصین می‌گویند بلوغ با یک ژن به نام kiSS۱ شروع می‌شود. این ژن در زمان تولد در بدن ما وجود دارد و ژن دیگری به نام GPR۵۴ تولید می‌کند. GPR۵۴ سالها در بدن می‌ماند تااینکه kisspeptin - موادشیمیایی که توسط ژن kiSS۱ تولید می‌شود - آن را فعال کنند. GPR۵۴ فعال‌شده مغز را برای تولید GnRH (هورمون تولیدکننده گونادوتروپین که ماده محرک غده جنسی و هورمونی قوی است) تحریک می‌کند. GnRH باعث می‌شود سایر غدد بدن مثل بیضه‌ها در پسرها و تخمدان‌ها در دخترها هورمون‌های دیگری تولید کنند.
- هورمون‌ها: بیضه‌ها تستوسترون تولید می‌کنند که موجب رشد بیضه‌ها و آلت تناسلی، رشد عضلات، موها و کلفت‌تر شدن صدا در پسرها می‌شود. تخمدان‌های خانم‌ها هم به مقداری بسیار کمتر تستوسترون تولید می‌کند و این هورمون برای کمک به حفظ حجم عضلانی و استحکام استخوان‌ها استفاده می‌شود. تخمدان‌ها استرادیول هم تولید می‌کنند که رشد سینه‌ها، دستگاه تولیدمثل زنانه و همچنین تنظیم عادت ماهیانه را بر عهده دارد.
- محرک‌های بلوغ: متخصصین باور دارند که عوامل محیطی یا ژنتیکی - حتی سموم محیطی - موجب تحریک بلـوغ می‌شوند. عوامل تغذیه‌ای هم به ویژه برای دخترها مهم هستند. دخترهایی که چاق هستند یا اضافه‌وزن دارند معمولاً دچار بلـوغ زودرس می‌شوند و دخترهایی که کمبود وزن دارند معمولاً دیرتر وارد دوران بـلوغ می‌شوند. این روزها احتمالاً بخاطر بالاتر بودن وزن دخترها، سن بلوغ در اکثر مناطق دنیا پایین آمده است. دانشمندان امریکایی نشان داده‌اند که حتی چاقی در دوران کودکی احتمال اینکه دختر زودتر به سن بلوغ برسد را بالا می‌برد. دانشمندان مطمئن نیستند که زمان بلوغ در پسرها هم موثر است یا خیر.
تشخیص بلوغ زودرس یا دیررس
اگر بلـوغ در دختر یا پسری دیر یا زود اتفاق بیفتد، او باید فقط پیش دکتر عمومی خود برود. نداشتن هیچ نشانه از رشد سینه‌ها تا سن ۱۴ سالگی یا شروع نشدن قاعدگی او تا سن ۱۶ سالگی می‌تواند علامت بلوغ دیررس در دخترها باشد. رشد نکردن بیضه‌ها در پسرها تا سن ۱۴ سالگی هم می‌تواند نشانه بلوغ دیررس در آنها باشد.
دکتر عمومی از بیمار آزمایش خون می‌گیرد تا ببیند هورمون‌های او در چه وضعیتی است. همچنین ممکن است برای چک کردن وضعیت غدد او، MRI یا سونوگرافی برای او تجویز کند.
درمان بلوغ زودرس
نوع درمان به این بستگی خواهد داشت که این بلوغ زودرس علتی داشته است یا خیر. اگر علتی برای آن یافت شود، ابتدا آن علت مورد درمان قرار خواهد گرفت. اگر دلیلی برای آن پیدا نشود، داروهایی هست که می‌تواند بلـوغ را به صورت موقت متوقف کند - این داروها از تاثیرات هورمون‌ها جلوگیری می‌کند. فقط در صورتی درمان توصیه می‌شود که دکتر باور داشته باشد این بلوغ زودرس ممکن است موجب بروز مشکلاتی در اینده برای کودک شود مثل ضعیف شدن استخوان‌ها یا کوتاه قد ماندن او.
اگر دکتر تصور نداشته باشد که ممکن است کودک در آینده با مشکلاتی موجه شود، بلـوغ زودرس تحت درمان قرار نمی‌گیرد. در یک تحقیق مشخص شد که بلـوغ زودرس با ایجاد رفتارهای غذایی غیرعادی و اضطراب در نوجوانان همراه خواهد بود.
درمان بلوغ دیررس
بلـوغ دیررس ممکن است دلایلی داشته باشد و پزشک مسئول یافتن این دلایل است. این دلایل ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اختلالات تغذیه: مثل آنورکسیا
- وضعیت هورمونی: کم‌کار بودن غده تیروئید
- سایر مشکلات و بیماری‌ها: مثل دیابت، بیماری کلیوی یا آسم
- مشکلات ژنتیکی: مثل AIS (سندرم عدم حساسیت به آندروژن) - بدن بیماران مبتلا به این سندرم از بعضی هورمون‌ها استفاده نمی‌کند.
درمان موفق علت‌ها بلـوغ دیررس می‌بایست موجب شروع بـلوغ شود. گاهی‌اوقات کودک نیاز به مصرف داروهای هورمونی پیدا می‌کند.
براساس تحقیقات محققان دانشگاه اوتاگو در نیوزلند، تغییرات هورمونی در بارداری ایجاد اضطراب پس از زایمان مادر و تغییرات رفتاری می‌کند که ممکن است در فرزندان دختر یا حتی دخترخوانده‌ها ایجاد بلـوغ دیررس کند.
منبع:
مردمان
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼