علائم سرطان پستانها، اهمیت تشخیص به موقع

از آنجا که بنظر می‌رسد هیچ کنترلی بر ابتلای به این بیماری نداریم، حتی تصور مثبت بودن نتیجه آزمایش ترس‌آور است. اما دانش امروزی پس از سال‌ها تحقیق و پژوهش راه‌هایی را برای کاهش احتمال به ابتلا به این بیماری پیش پای ما گذاشته است.

دکتر سینتیا ژانهو، پروفسور انکولوژی دانشگاه جانزهاپکینز می‌گوید با افزایش سن ریسک ابتلا به سرطان پستان نیز افزایش می‌یابد و تاثیر فاکتور سن متاسفانه غیرقابل چشم‌پوشی است. او می‌‌گوید که تاثیر عواملی مانند وجود سابقه خانوادگی ابتلا، و جهش ژن‌های BRCA۱ و BRCA۲ و هورمون‌درمانی پس از شروع دوره یائسگی همگی از عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا هستند ولی پوشیدن سینه‌بندهای فنردار یا مصرف داروهای ضدافسردگی برخلاف تصور عموم تاثیری بر ابتلا ندارد. به‌جای اینکه با اشتغال ذهنی روی عواملی که قابل کنترل نیستند سبب تشویش خاطر خود شویم، می‌توانیم تلاش خود را روی مسائلی متمرکز کنیم که در کنترل ما هستند.

کنترل وزن
اضافه وزن و چاقی مفرط از فاکتورهای عمده ابتلای به سرطان پستان در سنین بالا هستند. مطالعات نشان می‌دهند که اضافه وزن پس از دوره یائسگی بطور خاص از عوامل افزاینده سرطان پستان است. بافت چربی منبع ثانویه تولید هورمون استروژن در بدن است، بنابراین پس از آنکه تخمدان‌ها از کار می‌افتند داشتن بافت چربی اضافه منجر به تولید استروژن بالاتر از حدطبیعی است که احتمال سرطانی شدن سلول‌های پستان را زیادتر می‌کند. اضافه وزن ۵ تا ۱۰ کیلوگرمی خیلی نگران کننده نیست ولی حفظ وزن در محدوده طبیعی، نه تنها از احتمال سرطانی شدن پستان بلکه از بروز بسیاری از انواع دیگر سرطان نیز پیشگیری می‌کند. رعایت رژیم غذایی سالم و انجام فعالیت‌های ورزشی در دستیابی به وزن متعادل بسیار موثر است.

فعالیت مستمر فیزیکی
فعالیت فیزیکی برای حفظ سلامتی بسیار ضروری است و شواهد نشان می‌دهد که در کاهش احتمال ابتلا به سرطان پستان نقش ویژه‌ای ایفا می‌کند. هرچه میزان فعالیت بدنی بیشتر باشد ریسک ابتلا کمتر می‌شود و شیب کاهش ریسک در ارتباط مستقیم با استمرار، شدت و مدت زمان انجام فعالیت ورزشی است. ژانهو خاطر نشان می‌کند که «افرادی که از فعالیت بیشتری برخوردارند داری خلق و خوی آرام‌تری هستند و دید مثبت آنان به زندگی در مبارزه با بیماری به آنان یاری می‌رساند.» آمار نشان می‌دهد که روزانه بین ۳۰ تا۶۰ دقیقه فعالیت ورزشی معتدل تا سنگین به میزان قابل‌توجهی از احتمال بروز سرطان می‌کاهد.

عدم مصرف الکل
تحقیقات نشان می‌دهد که ارتباط بین مصرف الکل و ابتلا به سرطان پستان بسیار قوی است. الکل روی میزان استروژن تاثیر گذاشته و سبب بالا رفتن آن می‌شود. نمی‌توان ادعا کرد که عدم مصرف الکل خطر ابتلای را به سرطان به کلی از بین می‌برد ولی می‌توان با اطمینان گفت که اگر دارای سابقه خانوادگی ابتلا هستید در مصرف الکل بازنگری کنید.

ترک مصرف دخانیات
بحث ارتباط مصرف دخانیات با سرطان پستان بسیار مشاجره‌برانگیز است. انجمن سرطان آمریکا با انتشار تحقیقات خود اعلام کرده که این ارتباط به لحاظ آماری حتمی است ولی شواهد علمی آن موثق نیست. با وجود آنکه تحقیقات نشان می‌دهد مصرف دخانیات خصوصا اگر از سنین جوانی شروع شده باشد احتمال ابتلا را زیاد می‌کند، معیاری برای اندازه آن وجود ندارد.

میزان و سن مصرفی که خطر را زیاد می‌کند واضح نیست فاکتور مصرف دخانیات به تنهایی قابل بررسی نیست چون معمولا مصرف دخانیات همراه با مصرف الکل می‌شود. تاثیر زیاد مصرف دخانیات بر ابتلای به سرطان ریه غیرقابل انکاراست و سازندگان سیگار موظف به درج این خطرآفرینی روی پاکت سیگار هستند. با وجود اینکه چنان که گفته شد شواهد علمی موثقی در زمینه حمایت از ارتباط سرطان پستان و مصرف دخانیات در دست نیست ولی به گفته دکتر ژانهو هرچه زودتر سیگار را ترک کنیم، بهتر است.

کنترل عوارض یائسگی با درمان غیرهورمونی
درمان هورمونی یکی از شناخته‌شده‌ترین راه‌های تامین استروژن در بدن به دنبال ازکار افتادن تخمدان‌ها است. این درمان به منظور کاهش علائم آزاردهنده ناشی از یائسگی و مشکلات سلامت ناشی از آن، مثل پوکی استخوان، است. اما درمان با ترکیب هورمونی استروژن‌-‌پروژسترون برای مدت بیش از ۳ تا ۵ سال تاثیر قابل ملاحظه‌ای با افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان دارد. البته تحقیق و مطالعات بیشتر در این زمینه باید انجام شود ولی اکنون اطمینان داریم که هورمون‌درمانی پس از سنین ۶۰ ضریب خطر را به شدت افزایش می‌دهد.

خوشبختانه با قطع درمان هورمونی ضریب خطر کاهش می‌یابد. با پزشک خود درباره درمان‌های غیرهورمونی مشاوره کنید واگر ناچار به ادامه مصرف هورمون هستید سعی کنید از پایین‌ترین دوز ممکن استفاده کنید و نظر پزشک خود را در مورد لزوم انجام آزمایشات تکمیلی غربالگری بپرسید.

اهمیت تشخیص زودهنگام
اگر به سرطان پستان مبتلا شوید تشخیص زودهنگام در درمان موفق تاثیر بسزایی دارد. دو راهکار زیر نقش مهمی در تشخیص به موقع ایفا می‌کنند:

با بدن خود آشنا باشید
انجمن سرطان پستان ایالات متحده اخیرا دستورالعمل خود را درباره لزوم انجام معاینات ماهانه تغییر داده است. این نهاد سلامت مدعی است از آنجا که معاینه مرتب ماهانه توسط شخص یا پزشکش فایده مشخصی ندارد دیگر انجام آن را توصیه نمی‌کند. اما دکتر ژانهو سلامت امروز خود را مدیون معاینات مستمر می‌داند و با این دستورالعمل جدید مخالف است. او توده بدخیم درون پستانش را خودش با معاینه شناسایی کرده است، توده‌ای که در مامو گرام مشخص نبوده است. اوتوصیه می‌کند که خانم‌ها بطور ماهانه پستان خود را با دست معاینه کنند. کسانی که بافت پستان‌شان فشرده است باید هوشیارتر باشند. اگر فاکتورهای خطرزا مثل جهش ژن BRCA۱ وBRCA۲ در خانواده موجود باشد باید دقت مضاعفی به‌کار گرفته شود.

آزمایش وجود جهش ژنتیکی
برای ابتلا به سرطان پستان لازم نیست که حتما ژن BRCA۱ و BRCA۲ جهش‌یافته داشته باشیم، ولی با وجود آن احتمال ابتلا چند برابر می‌شود. اگر در میان بستگان درجه اول شما کسی این ژن جهش‌یافته را داشته باشد از پزشکتان درخواست کنید که دستور آزمایش را بدهد. وجود خانم‌هایی که با یکی از سرطان‌های پستان ، تخمدان یا لوله‌های فالوپ درگیر بوده باشند در میان افراد خانواده احتمال ابتلا را افزایش می‌دهد.