عوارض اعتیاد در بارداری، مطالب دانستنی
بی شک آغوش مادر امنترین مامن برای کودک است اما مادری که به اعتیاد آلوده باشد ، پناه نا امنی بر امنیت کودک اش خواهد بود.
بی شک آغوش مادر امنترین مامن برای کودک است اما مادری که به اعتیاد آلوده باشد ، پناه نا امنی بر امنیت کودک اش خواهد بود
زنهایی که خواسته یا ناخواسته مادرهایی میشوند که زندگی بچههایشان را با هروئین و شیشه پر میکنند؛ با درد...
مادرانی که چنان عرصه بر زندگیشان تنگ میشود که تن به نابودی جگرگوشهشان میدهند .اقداماتی از قبیل خرید و فروش نوزادان، رها کردن نوزادان و انداختن نوزاد به سطل آشغال.
برای آگاهی از صحت آمارهایی که از فاجعهی افزایش زنان معتاد ، زنان باردار معتاد در پایتخت به کم و بیش به گوش میرسد ، به سراغ بانویی رفتیم که هم رازگشا بوده در افشای آسیبهای اجتماعی حوزه زنان و کودکان و هم تا حدود زیادی گره گشا.
فاطمه دانشور عضو کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران و پایه گذار موسسه خیریه مهرآفرین است.او در این گفتوگو روایتی از این روزهای زنان معتاد و کارتن خواب در تهران مطرح میکند.
-خبرهایی از گوشه و کنار میشنویم مبنی بر رشد جمعیت زنان کارتن خواب و البته معتاد ، آمار دقیقی در این زمینه در دست هست ؟
بر اساس آمار واحدهای گشت فوریت خدمات اجتماعی شهرداری تهران، در ۶ ماهه دوم ۹۴، ۱۰۲۶ زن جمع آوری شد که ۵۴۴ مورد آن، زنان بی خانمان، ۴۸۲ مورد زنان متکدی بودند؛ این در حالی بود که در نیمسال اول ۹۵، ۱۵۹۸ زن جمع آوری شدند که ۱۰۳۸ مورد زنان بی خانمان بودند و ۵۶۰ مورد زنان متکدی .باید گفت متاسفانه تقریباً رشد ۱۰۰ درصدی زنان بیخانمان را شاهدیم که شامل کارتنخوابها یا پاتوقنشینها هم میشود.
-برای حمایت و ساماندهی این قشر برنامه ریزی هم شده ؟ به خصوص به مشکلات مادران باردار معتاد چگونه پرداخته میشود؟
موسسه خیریه مهرآفرین از سال گذشته شروع به پذیرش این مادران کرد و پس از شناسایی مادران باردار معتاد در بیمارستانها، پذیرش این مادران را انجام داد.
یعنی با توجه به اینکه مکانی برای نگهداری مادران و کودکان معتاد خیابانی وجود نداشت، برنامهای برای ارائه خدمات به این زنان و کودکان در نظر گرفته شد و به دنبال این برنامهریزی، یک مسافرخانه را اجاره کردیم و زنان و کودکان معتاد را تحت حمایت خدمات خاص خود قرار دادیم.
بر اساس آمار این خیریه، از نیمه دوم آبان ماه سال 94 تا نیمه دوم آبان امسال، 264 کیس زن باردار معتاد شناسایی شد که نوزادان آنها نیز با توجه به اعتیاد مادرانشان قاعدتاً معتاد بودند. از این تعداد 126 زن معتاد باردار، توسط بیمارستانهای شهر تهران به این مرکز خیریه معرفی شدند، 17 زن توسط گشت فوریتهای خدمات اجتماعی شناسایی شدند، 76 مورد هم توسط شبگردی داوطلبان خودجوش، 13 مورد انجیاوها و 32 مورد به صورت خود معرف با این مرکز مرتبط شدند.
-اغلب مادران کارتن خواب با ترس از اینکه فرزندشان از آنها جدا کنند ، تمایل ندارند تحت پوشش مجموعه خیرین باشند. حضور کودک در کنار مادر( مادر معتاد) تا چه حد می توتند خطر ساز باشد؟
بودن بچه در کنار مادران معتاد موضوع بسیار خطرناکی است که قانونگذار باید فکر جدی برای این مساله بکند. مواردی وجود داشته که مادر برای تأمین هزینه اعتیادش، فرزندش را یا به متکدیان یا به افراد دیگر اجاره داده. این یعنی ماندن کودک در کنار مادر معتاد موضوع بسیار خطرناکی است که نمایندگان مجلس و کارشناسان میبایست به آن ورود کرده و به طریقی برای این مساله چارهاندیشی کنند چراکه این مخاطره برای کودکان زمانی که تنها پدر خانواده به اعتیاد مبتلاست به هیچ وجه تا این حد زیاد نیست و نگرانی کمتری نسبت به شرایط بچهها وجود دارد ولی وقتی مادر دچار اعتیاد است، موضوع کاملاً متفاوت است. حتی وقتی مادر به مواد مخدر سنتی مثل تریاک اعتیاد دارد، موضوع امنیت فرزندان و کودکانش چندان مخاطره آمیز و نگران کننده نیست ولی وقتی مادری به مواد صنعتی مثل شیشه و یا حتی هروئین اعتیاد داشته و رفتارهای پرخطر دارد، وضعیت کاملاً بغرنج میشود و احتمال صدمه دیدن فرزندان چیزی نزدیک به ۱۰۰ درصد است. نکته قابل تأمل اینکه اینکه از ۲۶۴ مورد مادرانی که تحت مشاوره قرار گرفتند تنها ۲۳ مورد حاضر به ترک شدند که از این ۲۳ مورد، ۵ نفر هم لغزش کردهاند و الباقی فعلاً پاک هستند؛ این یعنی آنکه تمایل به ترک مصرف مواد از سوی مادران مصرف کننده مواد مخدر بسیار کم است.
- موسسه خیریه مهرآفرین چه خدماتی به کودکان آسیب دیدهای که از مادران معتاد متولد میشوند ارائه میدهد؟
اقدامات مددکاری، خدمات مراقبت از نوزاد و کودک شامل واکسیناسیون نوزدان، پوشک و حتی ارائه شیرخشک به صورت هفتگی که برای جلوگیری از انتقال اعتیاد مادر به نوزاد به وسیله شیر مادر انجام میشود از جمله خدماتی است که به این مادران داده شده است ؛ خدماتی که هزینههای بسیاری را به همراه دارد. همچنین تأمین قطرههای ویتامین و آهن در زمانهای مقرر، ویزیت مادر و کودک در فواصل زمانی مشخص توسط پزشک، ارائه مشاورههای مددکاری و روانشناسی جهت تشویق مادران به ترک، کمپ یابی و شناسایی محل ترک مادرانی که قادر باشند فرزندانشان را هم همراه خود داشته باشند. هم چنین این خیریه توانسته به عنوان اولین مرکز در ایران، مجوز مهدکودک 24 ساعته مادران و فرزندان معتاد را اخذ کند تا این کودکان شرایط پرخطر را ناظر نباشند در این مهد، در امان باشند.مهمتر از همه حل مشکلات و موانع قانونی برای گرفتن شناسنامه برای این بچهها.
- اقدامی هم به صورت جدی برای تحت پوشش گرفتن کودکانی که از مادران معتاد به دنیا میآیند انجام گرفته؟
بله خوشبختانه. بعد از اینکه گزارشهایی را به وزارت بهداشت ارائه دادم و نهایتاً پس از یک سال پیگیری موضوع، بهمن ماه سال گذشته وزارت بهداشت ابلاغیهای را برای تمام بیمارستانهای کشور صادر کرد که بر اساس آن تمام مادران معتادی که برای زایمان به بیمارستانها مراجعه میکنند موظفند نوزادان آنها را برای سم زدایی به مدت ۵ تا ۷ روز در بیمارستان نگهداری کنند. همچنین در این ابلاغیه، کادر درمانی و مددکار بیمارستانها موظف شدهاند تا در صورت مواجهه با کیسهای مشکوک سوء رفتار والدین با کودکان، موضوع را با قید فوریت به اورژانس اجتماعی اطلاع دهد.
به دنبال ابلاغیهای که وزارت بهداشت درباره نوزادان معتاد صادر کرد، شاهد اتفاقات خوبی در این بخش بودیم به طوریکه در نیمسال دوم ۹۴، ۵۸ کودک جمعآوری شدند که از این تعداد ۲۱ کودک متکدی و ۳۷ کودک، بیخانمان که عمدتاً نوزاد و کودکان زیر ۷ سال بودند شناسایی شدند؛ البته در نیمسال اول ۹۵، تعداد کودکان جمعآوری شده در تهران به ۳۱ کودک رسید که این کاهش آمار به دلیل همکاری وزارت بهداشت و بهزیستی بود؛ کودکانی که از متکدیان گرفته و تحویل بهزیستی داده شدند.
- علاوه بر موسسهی مهرآفرین ، چندگرمخانه دیگر برای پناه دادن به زنان کارتن خواب در سطح شهر تهران وجود دارد؟
تنها یک مرکز لویزان وجود داشت که نهایتاً در فصل زمستان که بیشترین نیاز به سرپناه برای زنان بیسرپناه پایتخت وجود داشت، قادر به پذیرش 100 تا 120 زن بود. این در حالی بود که آمار این زنان بین 1000 تا 1500 نفر بود و مابقی زنان بی سرپناه شهر، باید شب را تا صبح در خیابانها سپری میکردند؛ علاوه بر این، مرکز لویزان هم تنها از زنان و مادران بدون فرزند و کودک، پذیرش میکرد و مادرانی که همراهشان نوزاد یا کودکی داشتند، جایی برای گذراندن شب نداشتند. از طرفی بهزیستی هم به عنوان تنها مرکزی که حق نگهداری از کودکان را دارد، به گشتهای شبانه مجهز نیست و تنها گشتهای شهرداری با چنین کیسهایی مواجه میشوند که زن و فرزندش در گوشهای از خیابان نشستهاند و این معمولاً در ساعات نیمه شب اتفاق میافتد که در آن ساعات، بهزیستی پاسخگو نیست.البته آقای قدمی رئیس سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران قول مساعدی برای حل این مشکل دادهاند که مرکز زنان چیتگر، زنان بیسرپناهی که به همراه خود، فرزندشان را دارند پذیرش کنند که البته هنوز این امکان فراهم نشده.
- نادیده گرفته شدن زنان معتاد کارتن خواب در پایتخت چه معضلاتی را در پی داشته است؟
یکی از موضوعات نگران کننده در مورد زنان کارتن خواب و معتاد مسالهی HIV مثبت است که متاسفانه مواردی گزارش شده که مادر مبتلا به HIV ، فرزندش را به صورت طبیعی به دنیا آورده و بچه نیز مبتلا شده و مادر و فرزند بدون آنکه هیچ اقدام درمانی خاصی برای آنها انجام شود و یا تحویل مرجع خاصی شوند، رها شده و این مادر و نوزاد به خیابان برگشتهاند که این موارد با توجه به شرکای جنسی متعدد این زنان و رفتارهای پرخطر آنها میتواند میزان شیوع و ابتلا به HIV را در جامعه افزایش دهد.
- برای آخرین سؤال ؛ چه سرنوشتی در انتظار کودکانی است که تحت پوشش موسسه از مادران آسیب دیده متولد شدهاند؟
از میان 264 مادر معتادی که در این مرکز تحت حمایت قرار داشتند، حدود 160 مورد، فرزندان در کنار مادرانشان زندگی میکنند، 15 نوزاد هیچگاه پیدا نشدند که نشان میدهد یا به فروش رفته و یا از بین رفتهاند که این موارد به نیروی انتظامی هم گزارش شده؛ علاوه بر این، 89 مورد از این نوزادان به بهزیستی واگذار شدند که خوشبختانه بعد از رصد یک ساله، تمامی نوزادان سالم به فرزند خواندگی داده شدند و با خانوادههای بسیار خوبی زندگی میکنند و درصد کمی از این تعداد که به دلیل مشکل اعتیاد مادرانشان دچار ضایعات مغزی شده بودند در مراکز بهزیستی نگهداری میشوند.
باید توجه کرد که در قبال این نوزادان همه جامعه مسئولیم چرا که اگر این بچهها رها شوند، در بهترین حالت به فروش نروند و یا اجاره داده نشوند ، یک بچه بدون شناسنامه خواهند بود که این نداشتن شناسنامه باعث میشود تا این کودکان به سرعت جذب باندهای خرید و فروش مواد مخدر شوند و به عنوان خردهفروش اقدام به توزیع مواد مخدر کنند.
زنهایی که خواسته یا ناخواسته مادرهایی میشوند که زندگی بچههایشان را با هروئین و شیشه پر میکنند؛ با درد...
مادرانی که چنان عرصه بر زندگیشان تنگ میشود که تن به نابودی جگرگوشهشان میدهند .اقداماتی از قبیل خرید و فروش نوزادان، رها کردن نوزادان و انداختن نوزاد به سطل آشغال.
برای آگاهی از صحت آمارهایی که از فاجعهی افزایش زنان معتاد ، زنان باردار معتاد در پایتخت به کم و بیش به گوش میرسد ، به سراغ بانویی رفتیم که هم رازگشا بوده در افشای آسیبهای اجتماعی حوزه زنان و کودکان و هم تا حدود زیادی گره گشا.
فاطمه دانشور عضو کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران و پایه گذار موسسه خیریه مهرآفرین است.او در این گفتوگو روایتی از این روزهای زنان معتاد و کارتن خواب در تهران مطرح میکند.
-خبرهایی از گوشه و کنار میشنویم مبنی بر رشد جمعیت زنان کارتن خواب و البته معتاد ، آمار دقیقی در این زمینه در دست هست ؟
بر اساس آمار واحدهای گشت فوریت خدمات اجتماعی شهرداری تهران، در ۶ ماهه دوم ۹۴، ۱۰۲۶ زن جمع آوری شد که ۵۴۴ مورد آن، زنان بی خانمان، ۴۸۲ مورد زنان متکدی بودند؛ این در حالی بود که در نیمسال اول ۹۵، ۱۵۹۸ زن جمع آوری شدند که ۱۰۳۸ مورد زنان بی خانمان بودند و ۵۶۰ مورد زنان متکدی .باید گفت متاسفانه تقریباً رشد ۱۰۰ درصدی زنان بیخانمان را شاهدیم که شامل کارتنخوابها یا پاتوقنشینها هم میشود.
-برای حمایت و ساماندهی این قشر برنامه ریزی هم شده ؟ به خصوص به مشکلات مادران باردار معتاد چگونه پرداخته میشود؟
موسسه خیریه مهرآفرین از سال گذشته شروع به پذیرش این مادران کرد و پس از شناسایی مادران باردار معتاد در بیمارستانها، پذیرش این مادران را انجام داد.
یعنی با توجه به اینکه مکانی برای نگهداری مادران و کودکان معتاد خیابانی وجود نداشت، برنامهای برای ارائه خدمات به این زنان و کودکان در نظر گرفته شد و به دنبال این برنامهریزی، یک مسافرخانه را اجاره کردیم و زنان و کودکان معتاد را تحت حمایت خدمات خاص خود قرار دادیم.
بر اساس آمار این خیریه، از نیمه دوم آبان ماه سال 94 تا نیمه دوم آبان امسال، 264 کیس زن باردار معتاد شناسایی شد که نوزادان آنها نیز با توجه به اعتیاد مادرانشان قاعدتاً معتاد بودند. از این تعداد 126 زن معتاد باردار، توسط بیمارستانهای شهر تهران به این مرکز خیریه معرفی شدند، 17 زن توسط گشت فوریتهای خدمات اجتماعی شناسایی شدند، 76 مورد هم توسط شبگردی داوطلبان خودجوش، 13 مورد انجیاوها و 32 مورد به صورت خود معرف با این مرکز مرتبط شدند.
-اغلب مادران کارتن خواب با ترس از اینکه فرزندشان از آنها جدا کنند ، تمایل ندارند تحت پوشش مجموعه خیرین باشند. حضور کودک در کنار مادر( مادر معتاد) تا چه حد می توتند خطر ساز باشد؟
بودن بچه در کنار مادران معتاد موضوع بسیار خطرناکی است که قانونگذار باید فکر جدی برای این مساله بکند. مواردی وجود داشته که مادر برای تأمین هزینه اعتیادش، فرزندش را یا به متکدیان یا به افراد دیگر اجاره داده. این یعنی ماندن کودک در کنار مادر معتاد موضوع بسیار خطرناکی است که نمایندگان مجلس و کارشناسان میبایست به آن ورود کرده و به طریقی برای این مساله چارهاندیشی کنند چراکه این مخاطره برای کودکان زمانی که تنها پدر خانواده به اعتیاد مبتلاست به هیچ وجه تا این حد زیاد نیست و نگرانی کمتری نسبت به شرایط بچهها وجود دارد ولی وقتی مادر دچار اعتیاد است، موضوع کاملاً متفاوت است. حتی وقتی مادر به مواد مخدر سنتی مثل تریاک اعتیاد دارد، موضوع امنیت فرزندان و کودکانش چندان مخاطره آمیز و نگران کننده نیست ولی وقتی مادری به مواد صنعتی مثل شیشه و یا حتی هروئین اعتیاد داشته و رفتارهای پرخطر دارد، وضعیت کاملاً بغرنج میشود و احتمال صدمه دیدن فرزندان چیزی نزدیک به ۱۰۰ درصد است. نکته قابل تأمل اینکه اینکه از ۲۶۴ مورد مادرانی که تحت مشاوره قرار گرفتند تنها ۲۳ مورد حاضر به ترک شدند که از این ۲۳ مورد، ۵ نفر هم لغزش کردهاند و الباقی فعلاً پاک هستند؛ این یعنی آنکه تمایل به ترک مصرف مواد از سوی مادران مصرف کننده مواد مخدر بسیار کم است.
- موسسه خیریه مهرآفرین چه خدماتی به کودکان آسیب دیدهای که از مادران معتاد متولد میشوند ارائه میدهد؟
اقدامات مددکاری، خدمات مراقبت از نوزاد و کودک شامل واکسیناسیون نوزدان، پوشک و حتی ارائه شیرخشک به صورت هفتگی که برای جلوگیری از انتقال اعتیاد مادر به نوزاد به وسیله شیر مادر انجام میشود از جمله خدماتی است که به این مادران داده شده است ؛ خدماتی که هزینههای بسیاری را به همراه دارد. همچنین تأمین قطرههای ویتامین و آهن در زمانهای مقرر، ویزیت مادر و کودک در فواصل زمانی مشخص توسط پزشک، ارائه مشاورههای مددکاری و روانشناسی جهت تشویق مادران به ترک، کمپ یابی و شناسایی محل ترک مادرانی که قادر باشند فرزندانشان را هم همراه خود داشته باشند. هم چنین این خیریه توانسته به عنوان اولین مرکز در ایران، مجوز مهدکودک 24 ساعته مادران و فرزندان معتاد را اخذ کند تا این کودکان شرایط پرخطر را ناظر نباشند در این مهد، در امان باشند.مهمتر از همه حل مشکلات و موانع قانونی برای گرفتن شناسنامه برای این بچهها.
- اقدامی هم به صورت جدی برای تحت پوشش گرفتن کودکانی که از مادران معتاد به دنیا میآیند انجام گرفته؟
بله خوشبختانه. بعد از اینکه گزارشهایی را به وزارت بهداشت ارائه دادم و نهایتاً پس از یک سال پیگیری موضوع، بهمن ماه سال گذشته وزارت بهداشت ابلاغیهای را برای تمام بیمارستانهای کشور صادر کرد که بر اساس آن تمام مادران معتادی که برای زایمان به بیمارستانها مراجعه میکنند موظفند نوزادان آنها را برای سم زدایی به مدت ۵ تا ۷ روز در بیمارستان نگهداری کنند. همچنین در این ابلاغیه، کادر درمانی و مددکار بیمارستانها موظف شدهاند تا در صورت مواجهه با کیسهای مشکوک سوء رفتار والدین با کودکان، موضوع را با قید فوریت به اورژانس اجتماعی اطلاع دهد.
به دنبال ابلاغیهای که وزارت بهداشت درباره نوزادان معتاد صادر کرد، شاهد اتفاقات خوبی در این بخش بودیم به طوریکه در نیمسال دوم ۹۴، ۵۸ کودک جمعآوری شدند که از این تعداد ۲۱ کودک متکدی و ۳۷ کودک، بیخانمان که عمدتاً نوزاد و کودکان زیر ۷ سال بودند شناسایی شدند؛ البته در نیمسال اول ۹۵، تعداد کودکان جمعآوری شده در تهران به ۳۱ کودک رسید که این کاهش آمار به دلیل همکاری وزارت بهداشت و بهزیستی بود؛ کودکانی که از متکدیان گرفته و تحویل بهزیستی داده شدند.
- علاوه بر موسسهی مهرآفرین ، چندگرمخانه دیگر برای پناه دادن به زنان کارتن خواب در سطح شهر تهران وجود دارد؟
تنها یک مرکز لویزان وجود داشت که نهایتاً در فصل زمستان که بیشترین نیاز به سرپناه برای زنان بیسرپناه پایتخت وجود داشت، قادر به پذیرش 100 تا 120 زن بود. این در حالی بود که آمار این زنان بین 1000 تا 1500 نفر بود و مابقی زنان بی سرپناه شهر، باید شب را تا صبح در خیابانها سپری میکردند؛ علاوه بر این، مرکز لویزان هم تنها از زنان و مادران بدون فرزند و کودک، پذیرش میکرد و مادرانی که همراهشان نوزاد یا کودکی داشتند، جایی برای گذراندن شب نداشتند. از طرفی بهزیستی هم به عنوان تنها مرکزی که حق نگهداری از کودکان را دارد، به گشتهای شبانه مجهز نیست و تنها گشتهای شهرداری با چنین کیسهایی مواجه میشوند که زن و فرزندش در گوشهای از خیابان نشستهاند و این معمولاً در ساعات نیمه شب اتفاق میافتد که در آن ساعات، بهزیستی پاسخگو نیست.البته آقای قدمی رئیس سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران قول مساعدی برای حل این مشکل دادهاند که مرکز زنان چیتگر، زنان بیسرپناهی که به همراه خود، فرزندشان را دارند پذیرش کنند که البته هنوز این امکان فراهم نشده.
- نادیده گرفته شدن زنان معتاد کارتن خواب در پایتخت چه معضلاتی را در پی داشته است؟
یکی از موضوعات نگران کننده در مورد زنان کارتن خواب و معتاد مسالهی HIV مثبت است که متاسفانه مواردی گزارش شده که مادر مبتلا به HIV ، فرزندش را به صورت طبیعی به دنیا آورده و بچه نیز مبتلا شده و مادر و فرزند بدون آنکه هیچ اقدام درمانی خاصی برای آنها انجام شود و یا تحویل مرجع خاصی شوند، رها شده و این مادر و نوزاد به خیابان برگشتهاند که این موارد با توجه به شرکای جنسی متعدد این زنان و رفتارهای پرخطر آنها میتواند میزان شیوع و ابتلا به HIV را در جامعه افزایش دهد.
- برای آخرین سؤال ؛ چه سرنوشتی در انتظار کودکانی است که تحت پوشش موسسه از مادران آسیب دیده متولد شدهاند؟
از میان 264 مادر معتادی که در این مرکز تحت حمایت قرار داشتند، حدود 160 مورد، فرزندان در کنار مادرانشان زندگی میکنند، 15 نوزاد هیچگاه پیدا نشدند که نشان میدهد یا به فروش رفته و یا از بین رفتهاند که این موارد به نیروی انتظامی هم گزارش شده؛ علاوه بر این، 89 مورد از این نوزادان به بهزیستی واگذار شدند که خوشبختانه بعد از رصد یک ساله، تمامی نوزادان سالم به فرزند خواندگی داده شدند و با خانوادههای بسیار خوبی زندگی میکنند و درصد کمی از این تعداد که به دلیل مشکل اعتیاد مادرانشان دچار ضایعات مغزی شده بودند در مراکز بهزیستی نگهداری میشوند.
باید توجه کرد که در قبال این نوزادان همه جامعه مسئولیم چرا که اگر این بچهها رها شوند، در بهترین حالت به فروش نروند و یا اجاره داده نشوند ، یک بچه بدون شناسنامه خواهند بود که این نداشتن شناسنامه باعث میشود تا این کودکان به سرعت جذب باندهای خرید و فروش مواد مخدر شوند و به عنوان خردهفروش اقدام به توزیع مواد مخدر کنند.
منبع:
روزنامه ایران
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼