علل ناباروری در زوجین، قابل درمان است؟

چندان دور نیست روزهایی که مشکل ناباروری یکی از دلایل طلاق بود، موضوعی که این روزها با فعالیت مراکز درمان ناباروری و دستاوردهای متخصصان کشورمان در این حوزه کمرنگ تر از گذشته شده است.

برای دیدار با استاد دانشگاه سابقم قرار ملاقاتی با وی گذاشته ام، در مرکز درمان ناباروری جهاد دانشگاهی، در ابتدای ورودم هیچ تصور و پیش انگاره ای در خصوص این مرکز ندارم زیرا انگیزه این ملاقات نه موضوع ناباروری بود و نه مشکلات زوج های جوان درگیر با این موضوع اما فضای حاکم بر محیط ناخودآگاه مرا به این سمت می برد و با برخی از مراجعان به بهانه درد و دل هم صحبت می شوم.

چهره برخی از مراجعان به این مرکز بشاش است و امیدوار و برخی نیز مضطرب و مشوش و ترجیح می دهم پای صحبت یکی از زوج هایی بنشینم که چهره شان نوید اتفاقاتی خوش را می دهد و با همین حدس خودم را معرفی و پس از گپ و گفتی دوستانه متوجه می شوم زوجی هستند که پس از شش سال و بدنبال تشخیص مشکل ناباروری در مرکز درمان جهاد دانشگاهی پیگیر مراحل درمان خود هستند و این مسیر را آخرین امید خود برای فرزندآوری قلمداد می کنند.

یکی از زوجین در همین خصوص می گوید: خوشبختانه با بررسی هایی که کردیم، این مرکز جز مراکز موفق سطح کشور بوده و درصد موفقیت درمان های صورت گرفته در آن نیز گواه این موضوع است و با این اوصاف امیدواریم ما نیز جز همان درصدی از مراجعان این مرکز باشیم که در پایان مراحل درمان، شادی پدر و مادر شدن را با تمام وجود خود احساس می کنند. سن ازدواج بالا و مشکلات سیستم زایشی مهمترین عوامل ناباروری زوج های ایرانی است.

معاون پژوهشی سابق و سرپرست کنونی سازمان جهاد دانشگاهی آذربایجان شرقی یکی از مسئولان مرکز درمان ناباروری آذربایجان است که در تشریح فعالیت های این مرکز می گوید: این مرکز همانند پژوهشگاه‌های رویان و ابن سینا تحت نظر جهاددانشگاهی بوده و از سال ۹۱ فعالیت رسمی خود را آغاز کرده و ماهانه یکهزار و ۵۰۰ نفر مراجعه کننده دارد که از این تعداد ۵۰ تا ۶۰ نفر پس از معاینه توسط تیم های پزشکی زنان، مردان، ایمنی شناسی، روانشناسی و روانپزشکی برای درمان های وبژه ناباروری معرفی می شوند.

جعفر محسنی مهمترین علت ناباروری زوج های ایرانی و به تبع آن استان را سن ازدواج بالا عنوان و تصریح می کند: مشکل در سیستم زایشی و یا علل ژنتیکی و گاها ناشناخته دیگر عامل ناباروری ۱۵ درصد جمعیت متوسط هر کشوری است که در کشور و استان ما این میزان ۲۰ درصد و بالای متوسط جهانی است و تاکنون بررسی و پژوهش ویژه ای در این خصوص صورت نگرفته اما به طور کلی می توان برخی عوامل محیطی را دلیل اصلی این آمار عنوان کرد.

وی با اشاره به اینکه اگر زوج های جوان حداقل یکسال پس از ازدواج و در صورت پرهیز از اقدامات پیشگیرانه باردار نشدند، باید موضوع را از طریق پزشک متخصص مورد بررسی قرار دهند، می افزاید: البته متاسفانه به دلیل فرهنگ و نگاه های نامناسب در خصوص بارداری زوجین، گاهی عدم تلاش زوجین نسبت به فرزندآوری نیز از سوی اطرافیان به مشکل ناباروری تعبیر می شود که باید این نکته نیز مورد توجه زوجین و خانواده های آنان قرار گیرد.

معاون پژوهشی سازمان جهاد دانشگاهی آذربایجان شرقی میزان موفقیت درمان های ناباروری در دنیا را ۴۰ درصد مراجعان عنوان و تصریح می کند: بر اساس بررسی ها آمار موفقیت در مراکز جهاد دانشگاهی نیز در همین حدود است که البته درصد موفقیت در مرکز جهاد دانشگاهی آذربایجان شرقی حتی بالاتر از متوسط کشوری است و با توجه به اینکه روش های درمان ناباروری جز فناوری ها و تخصص های بالاست، به تبع هزینه آن حتی در کشورهای دارای رفاه بالا حدود ۳۰۰ میلیون و در کشور ما نیز ۷۰ تا ۸۰ میلیون ریال است در حالیکه این درمان ها در مرکز جهاد دانشگاهی آذربایجان شرقی با تعرفه های دولتی و با کمتر از ۴۰ میلیون ریال صورت می گیرند.

محسنی اشک شوق زوجی را که پس از سالها ناامیدی و در نتیجه این درمان ها صاحب فرزند شده اند، شیرین ترین خاطره خود در این حوزه عنوان کرده و می گوید: مهمترین دغدغه من و همکارانم در این مرکز نتیجه بخش بودن درمان بیماران و نتایج اقتصادی آن بر زندگی زوجینی است که گاه با مشکلات مالی فراوان وارد فاز درمان می شوند و این در حالی است که فعلا بیمه های اصلی کل خدمات درمان ناباروری را بدلیل تلقی لوکس بودن آنها، تحت پوشش قرار نمی دهد که با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری در خصوص ازدیاد نسل امیدواریم این مشکل نیز حل شوند و البته مراجعان باید این نوع درمان ها را در قرارداد های بیمه تکمیلی خود بگنجانند. جایگاه و موقعیت درمان ناباروری آذربایجان شرقی بالاتر از متوسط کشوری است.

رئیس سابق سازمان جهاد دانشگاهی استان که به تازگی از واحد به سازمان تبدیل شده و قرار ملاقات با وی عامل غیرمستقیم نگارش این گزارش شد، در خصوص فعالیت های این مرکز می گوید: بر اساس برنامه ای که از سه ماهه آخر ۹۴ آغاز کرده ایم، برای تکمیل خدمات مرکز ناباروری، ایجاد زیرگروه های پژوهشی به عنوان مغز متفکر مرکز در اولویت قرار گرفته که در صورت پیاده سازی دومین مورد پس از تهران خواهد بود.

نجف قراچورلو جایگاه مرکز درمان ناباروری جهاد دانشگاهی آذربایجان شرقی را از جنبه های مختلف چون حیث موفقیت، بالاتر از شش مرکز درمان وابسته به جهاد دانشگاهی کشور عنوان و تصریح می کند: یکی از هدفگذاری های صورت گرفته در زمان راه اندازی مرکز، یهره برداری از فرصت توریست درمانی بود و در حالی که در سال های ۹۰ تا اواخر ۹۳ بیماران زیادی از کشورهای ارمنستان، آذربایجان و عراق به مرکز جهاد دانشگاهی مراجعه می کردند که متاسفانه به دلیل سیاست های نامناسب کلان در حوزه توریسم درمانی این فرصت از دست رفت و از نیمه دوم ۹۲ شاهد کاهش شدید مراجعات از این دست بوده ایم و اکنون به ندرت بیمار خارجی برای درمان ناباروری داریم.

وی در پایان تاکید می کند: تلاش داریم ضمن ارائه خدمات تخصصی درمان ناباروری، در حوزه فعالیت های پژوهشی این حوزه نیز بیش از پیش فعال باشیم تا یه عنوان پایه علمی و نظری این درمان ها به مراجعان ارائه شده و گامی هر چند کوچک در تحقق منویات رهبری مبنی بر ازدیاد نسل برداریم و علاوه بر این تمام خدمات مربوط به جمع آوری نمونه های مورد نیاز بانک خون بند ناف که در رویان مستقر است، توسط محققان جهاد دانشگاهی در آذربایجان شرقی انجام و سلول های بنیادی خون بند ناف در هنگام تولد نوزادان دریافت و برای اقدامات درمانی احتمالی در بانک خون بند ناف نگهداری می شوند که کاری ارزشمند برای اهداف درمانی آینده است.

هرچند به گفته مسئولان مراکز درمان ناباروری، احتمال موفقیت زوجین در فرزندآوری از طریق اقدامات این مراکز بین ۴۰ تا ۵۰ درصد است اما همین میزان نیز به معنی حفظ کانون خانواده هایی است که شاید تنها بواسطه همین مشکل، احتمال از هم پاشیدن آنها می رود و این یعنی گامی در راستای تحقق سیاست های کلان جمعیتی که بنا به فرموده مقام معظم رهبری و اتفاق نظر کارشناسان یکی از مهمترین چالش های پیش روی کشور خواهد بود