انواع مهارت های اجتماعی، آموزش درست به کودکان

کودکان برای آن که خودشان را با اجتماعی که در آن زندگی می کنند، سازگارتر کنند باید مهارت های اجتماعی گوناگونی را بیاموزند. این مهارت ها در برگیرنده طیف وسیعی از توانایی های گروهی ، از آغاز ، حفظ و پایان یک مکالمه ساده تا تشخیص علائم ارتباط اجتماعی و حتی پیچیده ترین آن ها مثل ، فرایند حل مشکل و تعارض است.والدین می توانند این مهارت ها را با استفاده از روش های گوناگون مثل مدل سازی ، نقش بازی کردن و اجرای نمایش و تمرین به فرزندانشان بیاموزند.

سلام کردن

کودکان از طریق تعامل با همسالان شان با آن ها ارتباط برقرار می کنند. نخستین گام در برقراری ارتباط، سلام کردن به دیگری است. ما نه تنها با استفاده از واژگانی مثل «سلام» و «حالت چطوره»، بلکه با تغییر حالت چهره، تن صدا، ژست و فرم نشستن و ایستادن هم با افراد دیگر ارتباط برقرار می کنیم. کودکانی که مشکل ارتباطی دارند، ممکن است درست کنار دوست شان راه بروند، ولی حتی یک نگاه هم به او نکنند یا اگر حرفی بزنند، احتمالاً تماس چشمی با او برقرار نمی کنند و سرشان را به زیر می اندازند. در مواردی، اگر سلام هم بکنند، ممکن است تن صدای شان چندان دوستانه و صمیمی نباشد. بخش غیرکلامی سلام کردن هم به اندازه بخش کلامی آن اهمیت دارد. بنابراین هنگام سلام کردن، مهم آن است که طوری به دوستش سلام کند که او از دیدنش احساس شادی و خوشحالی کند.

پیش قدم شدن در گفت وگو

بعد از سلام و احوال پرسی ، معمولا گفت وگو شروع می شود . برای ورود به بحث ، کودک باید بتواند مکالمه ای را آغاز کند ، ادامه دهد و به پایان برساند. این مهارت مستلزم خوب گوش دادن و توجه کردن است. برای مثال ، او باید اصل «رعایت نوبت» را بداند .

گاهی کودکان موضوعی برای صحبت کردن با یکدیگر ندارند، در این گونه موارد می توانند پرسشی را مطرح کنند؛ مثل برنامه کلاه قرمزی را دیده ای؟ یا می دانی در مدرسه چه اتفاقی افتاده است؟ موضوع بحث باید برای هر دو طرف جالب و جذاب باشد تا هر دو را به نوعی درگیر صحبت کند.

درک احساس شنونده

زمانی که یک گفت وگو آغاز می شود، برای حفظ و ادامه آن لازم است که گوینده به حالت های عاطفی شنونده اش توجه داشته باشد. کودکانی که مشکل ارتباطی دارند، اغلب در درک احساس شنونده نیز ناتوان هستند، درحالی که کودک اجتماعی، سریع و راحت می تواند حالت های احساسی شنونده اش را بشناسد و طبقه بندی کند، آنگاه سخنانش را ارزیابی کند و براساس پاسخ هایی که از شنونده دریافت می کند، کلماتش را انتخاب کند و گفت وگو را ادامه دهد.

همدلی کردن

همدلی کردن شبیه درک گفته های دیگران است، با این تفاوت که شنونده باید سعی کند احساسات سایر افراد را نیز درک کند. همدلی کردن این امکان را به فرد می دهد که بتواند ارتباطی واقعی با دوستانش برقرار کند؛ برای مثال، اگر دانش آموزی در درس ریاضی نمره۲۰ گرفته، ولی دوستش ۱۱ شده است، بتواند شادی خود را کنترل کند و با دوستش به ابراز همدردی بپردازد. او می تواند با گفتن جمله ای نظیر « اشکال ندارد، سعی کن در امتحان بعدی بیشتر درس بخوانی تا نمره بهتری بگیری»، او را دلداری دهد.

پیش بینی کردن

برای حفظ گفت وگو، کودک باید بتواند از قبل تأثیر گفته های خود را بر شنونده پیش بینی کند و افکار شنونده را درنظر داشته باشد؛ برای مثال، اگر احساس می کند که جمله اش می تواند موجب ناراحتی، آزردگی، خشم یا اندوه شنونده شود، ممکن است شیوه بیان کلمات یا جملات خود را تغییر دهد. کودکان غیراجتماعی معمولا توجهی به این نکته ندارند و قادر نیستند کلام خود را تغییر دهند. درباره آنچه قصد دارند بگویند، کمی فکر می کنند و آنگاه به زبان می آورند؛ مثلا وقتی کودکان و نوجوانان در حال صحبت درباره تیم ورزشی مورد علاقه شان هستند و از این گفت وگوی خود لذت می برند، بدیهی است اگر یک نفر به آن ها بگوید «هفته دیگر امتحان ریاضی داریم، آیا شما تمرین کرده اید؟» خوش شان نخواهد آمد و او را طرد خواهند کرد. زمانی که فرد کلام دیگران را قطع می کند (وسط حرف دیگران می پرد) و بدون درنظر گرفتن شرایط فعلی جمع، سخنی می گوید، مورد بی مهری دیگران قرار خواهد گرفت.

شیوه حل مسئله

بخش دیگری از مهارت اجتماعی افراد مربوط به تشخیص درست اختلاف ها و مسائل بین افراد است. گاهی ممکن است فردی با گفته های شما موافق نباشد و از شنیدن سخنان شما خشمگین شود و شروع به پرخاشگری و تندی با شما کند، در این گونه موارد چگونگی پاسخ دهی شما به حالات عاطفی شنونده، تأثیر زیادی بر روند گفت وگو دارد. کودکان و نوجوانانی که توانایی درک اختلاف ضمن گفت وگو را ندارند، معمولا دچار ضعف ارتباطی هستند. آن ها خیلی زود عصبانی می شوند و ممکن است از صحبت کردن با شنونده تا مدت ها صرف نظر کنند. این گونه کودکان می خواهند همیشه برنده باشند و اصلا برایشان مهم نیست که چه بهایی برای این برنده شدن باید بپردازند (از دست دادن دوست). این گروه مدام در اجتماع لطمه می‌خورند و برای خودشان دشمن می تراشند. اختلاف داشتن با دیگران اجتناب ناپذیر است و اغلب برای شفاف سازی موضوع باید به گفت وگو بپردازند. برای یک مکالمه و گفت وگوی دو طرفه و حفظ روابط دوستی به برنده شدن یک طرفه نیاز نیست، بلکه باید هر دوطرف از مکالمه برنده بیرون بیایند.

عذرخواهی کردن

هر فردی ممکن است گاهی دچار سوء تفاهم و اشتباه در روابط اجتماعی خود با دیگران شود. فردی که از مهارت های اجتماعی بالایی برخوردار است، با اعتماد به نفس کافی پا پیش می گذارد و بابت اشتباهش عذرخواهی می کند. با این شیوه پسندیده، او سریع و آسان می تواند رفتارش را تصحیح کند. کودکانی که در مهارت های اجتماعی ضعیف هستند، هنگام بیان عذرخواهی دچار دردسر می شوند و دست و پای خود را گم می کنند. آن ها می ترسند که دیگران آن ها را احمق بدانند درحالی که مردم معمولا برای کسی که بابت اشتباه خود عذرخواهی می کند، احترام و ارزش بیشتری قائل هستند این مهارت ها در برگیرنده طیف وسیعی از توانایی های گروهی ، از آغاز ، حفظ و پایان یک مکالمه ساده تا تشخیص علائم ارتباط اجتماعی و حتی پیچیده ترین آن ها مثل ، فرایند حل مشکل و تعارض است.والدین می توانند این مهارت ها را با استفاده از روش های گوناگون مثل مدل سازی ، نقش بازی کردن و اجرای نمایش و تمرین به فرزندانشان بیاموزند.

سلام کردن

کودکان از طریق تعامل با همسالان شان با آن ها ارتباط برقرار می کنند. نخستین گام در برقراری ارتباط، سلام کردن به دیگری است. ما نه تنها با استفاده از واژگانی مثل «سلام» و «حالت چطوره»، بلکه با تغییر حالت چهره، تن صدا، ژست و فرم نشستن و ایستادن هم با افراد دیگر ارتباط برقرار می کنیم. کودکانی که مشکل ارتباطی دارند، ممکن است درست کنار دوست شان راه بروند، ولی حتی یک نگاه هم به او نکنند یا اگر حرفی بزنند، احتمالاً تماس چشمی با او برقرار نمی کنند و سرشان را به زیر می اندازند. در مواردی، اگر سلام هم بکنند، ممکن است تن صدای شان چندان دوستانه و صمیمی نباشد. بخش غیرکلامی سلام کردن هم به اندازه بخش کلامی آن اهمیت دارد. بنابراین هنگام سلام کردن، مهم آن است که طوری به دوستش سلام کند که او از دیدنش احساس شادی و خوشحالی کند.

پیش قدم شدن در گفت وگو

بعد از سلام و احوال پرسی ، معمولا گفت وگو شروع می شود . برای ورود به بحث ، کودک باید بتواند مکالمه ای را آغاز کند ، ادامه دهد و به پایان برساند. این مهارت مستلزم خوب گوش دادن و توجه کردن است. برای مثال ، او باید اصل «رعایت نوبت» را بداند .

گاهی کودکان موضوعی برای صحبت کردن با یکدیگر ندارند، در این گونه موارد می توانند پرسشی را مطرح کنند؛ مثل برنامه کلاه قرمزی را دیده ای؟ یا می دانی در مدرسه چه اتفاقی افتاده است؟ موضوع بحث باید برای هر دو طرف جالب و جذاب باشد تا هر دو را به نوعی درگیر صحبت کند.

درک احساس شنونده

زمانی که یک گفت وگو آغاز می شود، برای حفظ و ادامه آن لازم است که گوینده به حالت های عاطفی شنونده اش توجه داشته باشد. کودکانی که مشکل ارتباطی دارند، اغلب در درک احساس شنونده نیز ناتوان هستند، درحالی که کودک اجتماعی، سریع و راحت می تواند حالت های احساسی شنونده اش را بشناسد و طبقه بندی کند، آنگاه سخنانش را ارزیابی کند و براساس پاسخ هایی که از شنونده دریافت می کند، کلماتش را انتخاب کند و گفت وگو را ادامه دهد.

همدلی کردن

همدلی کردن شبیه درک گفته های دیگران است، با این تفاوت که شنونده باید سعی کند احساسات سایر افراد را نیز درک کند. همدلی کردن این امکان را به فرد می دهد که بتواند ارتباطی واقعی با دوستانش برقرار کند؛ برای مثال، اگر دانش آموزی در درس ریاضی نمره۲۰ گرفته، ولی دوستش ۱۱ شده است، بتواند شادی خود را کنترل کند و با دوستش به ابراز همدردی بپردازد. او می تواند با گفتن جمله ای نظیر « اشکال ندارد، سعی کن در امتحان بعدی بیشتر درس بخوانی تا نمره بهتری بگیری»، او را دلداری دهد.

پیش بینی کردن

برای حفظ گفت وگو، کودک باید بتواند از قبل تأثیر گفته های خود را بر شنونده پیش بینی کند و افکار شنونده را درنظر داشته باشد؛ برای مثال، اگر احساس می کند که جمله اش می تواند موجب ناراحتی، آزردگی، خشم یا اندوه شنونده شود، ممکن است شیوه بیان کلمات یا جملات خود را تغییر دهد. کودکان غیراجتماعی معمولا توجهی به این نکته ندارند و قادر نیستند کلام خود را تغییر دهند. درباره آنچه قصد دارند بگویند، کمی فکر می کنند و آنگاه به زبان می آورند؛ مثلا وقتی کودکان و نوجوانان در حال صحبت درباره تیم ورزشی مورد علاقه شان هستند و از این گفت وگوی خود لذت می برند، بدیهی است اگر یک نفر به آن ها بگوید «هفته دیگر امتحان ریاضی داریم، آیا شما تمرین کرده اید؟» خوش شان نخواهد آمد و او را طرد خواهند کرد. زمانی که فرد کلام دیگران را قطع می کند (وسط حرف دیگران می پرد) و بدون درنظر گرفتن شرایط فعلی جمع، سخنی می گوید، مورد بی مهری دیگران قرار خواهد گرفت.

شیوه حل مسئله

بخش دیگری از مهارت اجتماعی افراد مربوط به تشخیص درست اختلاف ها و مسائل بین افراد است. گاهی ممکن است فردی با گفته های شما موافق نباشد و از شنیدن سخنان شما خشمگین شود و شروع به پرخاشگری و تندی با شما کند، در این گونه موارد چگونگی پاسخ دهی شما به حالات عاطفی شنونده، تأثیر زیادی بر روند گفت وگو دارد. کودکان و نوجوانانی که توانایی درک اختلاف ضمن گفت وگو را ندارند، معمولا دچار ضعف ارتباطی هستند. آن ها خیلی زود عصبانی می شوند و ممکن است از صحبت کردن با شنونده تا مدت ها صرف نظر کنند. این گونه کودکان می خواهند همیشه برنده باشند و اصلا برایشان مهم نیست که چه بهایی برای این برنده شدن باید بپردازند (از دست دادن دوست). این گروه مدام در اجتماع لطمه می‌خورند و برای خودشان دشمن می تراشند. اختلاف داشتن با دیگران اجتناب ناپذیر است و اغلب برای شفاف سازی موضوع باید به گفت وگو بپردازند. برای یک مکالمه و گفت وگوی دو طرفه و حفظ روابط دوستی به برنده شدن یک طرفه نیاز نیست، بلکه باید هر دوطرف از مکالمه برنده بیرون بیایند.

عذرخواهی کردن

هر فردی ممکن است گاهی دچار سوء تفاهم و اشتباه در روابط اجتماعی خود با دیگران شود. فردی که از مهارت های اجتماعی بالایی برخوردار است، با اعتماد به نفس کافی پا پیش می گذارد و بابت اشتباهش عذرخواهی می کند. با این شیوه پسندیده، او سریع و آسان می تواند رفتارش را تصحیح کند. کودکانی که در مهارت های اجتماعی ضعیف هستند، هنگام بیان عذرخواهی دچار دردسر می شوند و دست و پای خود را گم می کنند. آن ها می ترسند که دیگران آن ها را احمق بدانند درحالی که مردم معمولا برای کسی که بابت اشتباه خود عذرخواهی می کند، احترام و ارزش بیشتری قائل هستند