پرورش خلاقیت در کودکان، فواید بازیهای تخیلی

خلاقیت در زندگی ما تاثیر چشمگیری می‌گذارد. توانایی خلاقانه اندیشیدن، تحلیل و بررسی مسائل و ارائه راه حل‌ها، ایده‌ها و کارهای جدید همگی در نهایت چه در کودکی و بزرگسالی زمینه شادی و موفقیت‌ها را در زندگی ایجاد می‌کند.مغز کودک از سه سالگی تا پنج سالگی رشد می‌کند و توانایی لازم برای تفکر، تجسم کردن و به کارگیری قدرت تخیل برای بازی‌های تخیلی و خلاقانه را کسب می‌کند." بازی خیال پردازی" با تخیل قوی مغز کودکان خردسال را در زمینه‌های "تفکر نمادی و انتزاعی" رشد و پرورش می‌دهد.

قدرت تخیل و خلاقیت با هم پیش می‌روند؛ برای ارائه طرح‌ها و ایده‌های جدید باید قادر باشیم با چشم ذهنمان تصور و تجسم کنیم یا شیوه‌های جدید ترکیب طرح‌ها و ایده‌های موجود را مشاهده کنیم.فعالیت به شیوه بازی همراه با تخیل قوی، پایه و مبنای توانایی ما برای خودجوش، خلاق و پویا بودن است.

تدارک لازم برای بازی‌های تخیلی کودکان:

به دلیل ماهیت بالقوه بی‌نظمی در فرآیند خلاق بودن برای همین به‌هم ریختگی، کثیف کاری و بی‌نظمی لازمه بازی‌های خلاقانه است.برای همین شما باید خودتان را برای اینگونه بهم ریختگی آماده کنید.

ابزارهای بازی‌های تخیلی:

۱- نقاشی، کاردستی و هنر: می‌توانید از رنگ‌ها بصورت ترکیب رنگ‌ها، رنگ‌های یخ زده، پاشیدنی، اسپری، چاپی، قطره‌ای ،تمبرها،رنگ انگشتی … استفاده کنید و یا با ترکیب رنگ با مواد مختلف مثل خمیر ریش، نمک (نقاشی با نمک)، آرد(نقاشی پفکی) و یا شن(نقاشی با شن) … ایده‌های جدیدی برای کار هنری خلق کنید.

گچ یک ماده عالی برای سرگرم کردن و مشغول کردن کودکان است.در فضاهای باز روی آسفالت، پیاده‌رو و دیوارها کودکان را تشویق کنید تا طرح‌هایی خلاقانه را طراحی کنند.در محیط مرطوب و محیط خشک اثر گچ متفاوت است برای همین حالت‌های مختلف را امتحان کنید و استفاده از قلمو همیشه مورد علاقه کودکان است پس یک نقاشی گچی با قلمو داشته باشید.

بازی‌های تخیلی

۲ بازی‌های تخیلی و وانمودی: کودکان بین رنج سنی ۳ ساله تا پنج ساله با بازی‌های تخیلی بسیار سرگرم می‌شوند.ابتدا بازی‌های وانمودی و تقلیدی را شروع کرده و کمی که بزرگتر شدند بازی‌ها به سمت بازی‌های تخیلی پیچیده‌تر در یک فضای تخیلی گسترش می‌یابد.به دلیل نقش بازی تخیلی در پردازش تجربه‌های واقعی بیشترین بخش موضوعات بازی‌های تخیلی می‌بایست از علایق خود کودک‌تان گرفته شود.پس شما باید برای این منظور محیطی برای بازی تخیلی خودجوش در اختیار کودک‌تان قرار دهید، تا قدرت تخیل و خلاقیت را به کار بگیرند.

محیط‌های دنج که سوراخ و سمبه‌های کوچک فراوانی دارد عالی است، زیرا کودک‌تان می‌تواند احساس تنهایی و مخفی‌کاری داشته باشند و انگیزه‌های بسیاری را برای قدرت تخیل بدست آورند.با جعبه کارتن‌های خالی یا ملحفه می‌توانید پناهگاه و چادری برای بازی نقش گذاری و بازی تخیلی فراهم کنید.این پناهگاه‌ها برای خاله بازی، یک خرس غارنشین، ماجراجویی ، کاوشگر بودن و مدرسه بازی می‌تواند استفاده شود.

با پارچه‌ها می‌توانید صحنه سازی‌های جالبی داشته باشید.مثلا پارچه آبی دریاچه و یا آسمان، پارچه سفید می‌تواند برف و یا ابر و پارچه درخشان و زرق ‌و ‌برق دار می‌تواند گنج یا بال‌های یک پری باشد.از سبد‌های لباسشویی، سطل‌های پلاستیکی می‌توان به‌عنوان سبد‌های خرید استفاده کرد.خواندن و نوشتن را در هر کجای بازی که معقول و منطقی است و دارای مفهوم است بگنجانید.مانند بازی ماشین بازی در پارکینگ که شماره جای پارک ماشین‌ها را یادداشت کرده‌اید یا دکتر بازی و نوشتن اعضای بدن.

۳- نوشتن: یک فعالیت دیگر برای برانگیختن تخیلات و خلاقیت کودکان نوشتن است.در مورد حیوانات،حشرات، محیط اطراف و بازی‌های تخیلی که دارند از کودک‌تان بخواهید بنویسند و یا کتابی از "پرسش‌ها و ایده‌ها" را گردآوری کنند.

۴- مواد طبیعی و عوامل جوی: همانطور که قبلا اشاره شد بازی در فضای باز و استفاده از مواد طبیعی و عوامل جوی راهی دیگر برای داشتن بازی‌های تخیلی است.مثلا می‌توانید الگوسازی‌هایی با استفاده از منابع طبیعی موجود در فضای باز مثل صدف‌ها و سنگ ریزه‌های فرورفته در گچ بنایی، گل رس یا سیمان ایجاد کنید.درست کردن جای پا بر روی چمن‌ها و گیاهان، استفاده از گل، قطعات چوب ،خمیر برای ساختن مجسمه و یا کاشتن و پرورش گیاه همگی ایده‌های خلاقانه‌ای را تشکیل می‌دهند.استفاده از خلاقیت و طبیعت یک ایده دیگر برای بازی‌های تخیلی است.درست کردن طرح‌های خلاقانه با طبیعت و یا انجام کاردستی با طبیعت و استفاده از ماسه، خاک و برگ درختان نیز روش‌های موثری در پرورش خلاقیت و بازی‌های تخیلی است.

امکانات فراوانی را شرایط آب و هوا برای بازی خلاق ایجاد می‌کند.مثلا می‌توانید ردپای، طرح‌ها و نقش‌هایی را بر روی برف بوسیله پاها و سرشاخه‌ها ایجاد کنید.و یا درست کردن آدم برفی و حیوانات برفی هم یک ایده برای روزهای برفی است.سایه یک روش بسیار خلاقانه و ساده‌ای به‌عنوان بازی‌های تخیلی و جهت پرورش ذهن کودکان است.با بدن و یا دست‌های کودک‌تان اشیاء بر روی زمین یا دیوار ایجاد کنید و شما دور شکل‌ها را با مداد بکشید.

خلاقیت همچنین زمانیکه شما شیوه‌های جدید نگاه کردن به جهان را به کودک‌تان نشان می‌دهید، برانگیخته می‌شود.سعی کنید محیط اطراف را بوسیله ابزارهایی مانند دوربین دوچشمی با رول دستمال کاغذی ، زیبابین و یا میکروسکوپ کوچک دست ساز خودتان تماشا کنید. و این را به خاطر داشته باشید که کودکان نسبت به بزرگسالان به شیوه متفاوتی به جهان نگاه می‌کنند، پس با دقت به آنچه آنها می‌گویند، گوش بدهید.

۵- موسیقی: موسیقی ابزاری دیگر برای پرورش خلاقیت در کودکان است.کودکان خردسال لازم است هر روز آواهای بسیاری را تجربه کنند.ایده‌های زیادی مثل بازی شکار صداها وجود دارد.آسانترین آنها زمانی هست که کودک‌تان سرسره بازی می‌کند وقتی به پایین سر می‌خورد صدای یک فرود را درست کنید.هووووو… صداهای مختلفی با ابزارهای گوناگون ایجاد کنید.مثل ریختن حبوبات داخل بطری پلاستیکی، کشیدن چوب دستی بر روی نرده‌ها و یا ضربه زدن با قاشق بر روی میز اینها همه راه‌های ایجاد صداهای زیر و بم است.می‌توانید یک کنسرت راه بیاندازید،چند ظرف پلاستیکی و فلزی مانند سطل آشغال و یا قابلمه را وارونه بر روی زمین قرار بدهید و با کمک قاشق‌های بزرگ و یا قلمو شروع به طبل زدن کنید.

همچنین برای ایجاد محیط و جوی جهت بازی تخیلی، انواع مناسب آواها مثل صدای برگ درختان و یا صدای آب رودخانه وجود دارد.شعرهای مهدکودک و شعرهای کودکانه را برای پیاده‌روی و یا هنگامی که مشغول انجام کاری هستید و قصد سرگرم کردن آنها را دارید، بخوانید.گاهی واژه‌ها را متناسب با کاری که کودک‌تان انجام می‌دهد عوض کنید.

۶- داستان، کتاب و قصه گویی: برای اکثر کودکان سه تا پنج ساله داستان دارای معنا و مفهوم بیشتری تا دنیای واقعی است .پس قرار دادن موضوعی در چارچوب یک داستان به نظر می‌رسد هم در درک و شناخت و هم در بیان و ارائه ایده‌های کودک از طریق واژه‌ها کمک شایانی کند.همینطور این امر، عشق و علاقه کودک‌تان را به کتاب و داستان سرایی بیشتر می‌کند.در این زمینه می‌توان به بازی خلاقانه زندگی بر روی ابرها که قبلا آموزش داده شده اشاره کرد.از کودک‌تان بخواهید تا با استفاده از قوه تخیل شروع به داستان سرایی کند و در کنارش مهارت نوشتن را هم در او تقویت کنید.همینطور می‌توانید از کاربرگ‌های داستان سرایی استفاده کنید.

۷- مهارت‌های حرکتی و حرکات نرمشی: حرکات نرمشی بهمراه شعرخوانی و سرود در کنار یکدیگر مکمل هم هستند.پس برای ایجاد جرقه‌های خلاق مخصوصا برای کودکان خردسالی که احساسات، ایده‌ها و تفکرات را با تمام جسمشان تجربه می‌کنند، آماده باشید.حرکات نرمشی که کمک به تقویت مهارت‌های حرکتی درشت می‌شود مثل پریدن هوا برای ترکاندن حباب‌ها ، راه رفتن روی برگ‌های پاییزی ، تعقیب سایه خودشان در یک روز آفتابی و یا بازی دریبل توپ اینها همه حرکت‌های خود جوش است.

ممکن است بازی تمرین حیوانات را مانند "جهش خرگوش‌ها یا چهار نعل تاختن اسب‌ها و یورش شیر‌ها " را انجام دهید.پس کودک‌تان را به پیدا کردن حرکات فعال تشویق کنید از وسایل بازی که تحرک و حرکت را در کودک‌تان افزایش می‌دهد، مثل حلقه‌های بازی هولاهوب و یا وسایل ورزشی استفاده کنید.بچه‌ها عاشق تقلید هستند پس می‌توانید بازی تقویت حافظه را هم با حرکات تقلیدی داشته باشید.بازی‌هایی هم برای تقویت مهارت حرکتی ظریف پیشنهاد می شود دوخت و دوز و یا خمیر بازی است.