رشد مغز کودکان، بایدها و نبایدها

فرایند رشد مغز، تحت تاثیر عوامل زیادی است، شامل روابط کودک، تجربیات و محیط. در زمان تولد، مغز نوزاد ۱۰۰ میلیارد نرون دارد. طی چند سال اول زندگی کودک، مغز او دوره‌ای شگفت‌انگیز از رشد را طی کرده و در هر ثانیه، بیش از یک میلیون ارتباط عصبی تولید می‌کند.

در یک محیط مثبت، ارتباطات و کانال‌های عصبی مغز، فرصت بهتری برای اتصال به هم دارند که در نتیجه باعث می‌شود از همان کودکی، مهارت‌های یادگیری زبان، منطق و برنامه ریزی او تقویت شوند. شما به عنوان پدر و مادر می‌توانید گام‌هایی در جهت شروع هر چه بهتر زندگی کودک‌تان داشته و همراه با رشد جسمی، مغز او نیز خوب رشد کند.

1. سیگار کشیدن در دوران بارداری ممنوع

اگر می‌خواهید کودک‌تان قبل از تولدش، رشد جسمی و مغزی خوبی داشته باشد اصلا نباید سیگار بکشید و در معرض دود سیگار هم قرار نگیرید. سیگار، اولین دلیل پیامدهای ناخوشایند برای نوزدان است. مواد شیمیایی مضر موجود در دود سیگار می‌توانند اثرات مخربی بر مغز کودک متول نشده‌ی شما بگذارند. اگر در دوران بارداری سیگار بکشید، مواد سمی وارد جریان خون‌تان شده و تنها منبع تغذیه‌ و اکسیژن جنین‌تان مسموم خواهد شد. بچه‌هایی که والدین‌شان سیگار می‌کشند، تغییراتی در ساختار و عملکرد مغزشان ایجاد شده که منجر به اختلالات یادگیری، ناهنجاری‌های رفتاری و آی کیوی نسبتا پایین در این بچه‌ها خواهد شد.

2. از شیر خود کودک‌تان را تغذیه کنید

شیر مادر برای نوزاد یک ضرورت است که علاوه بر ساختن سیستم ایمنی او، برای رشد مغزش هم خوب است. چربی و کلسترول موجود در شیر مادر، رشد مغز کودک را تضمین می‌کند. در یک تحقیق معلوم شد نوزدان نارسی که در عرض 28 روز اول زندگی‌شان از شیر مادر تغذیه کرده بودند، برخی نواحی در مغزشان، حجم بیشتری داشته، آی کیوشان بالاتر بوده، دست‌آوردهای آکادمیک‌شان بهتر بوده و حافظه‌ی فعال و عملکردهای حرکتی‌شان نیز مطلوب‌تر بود.

3. هر چه زودتر کودک را با موسیقی آشنا کنید

هرچه زودتر کودک‌تان را با موسیقی آشنا کنید، بیشتر می‌توانید رشد مغز او را تقویت کنید.

موسیقی سبب بهبود سلامت ادراک و شناحت او می‌شود.
در واقع موسیقی موجب ترشح دوپامین در مغز شده
که انگیزه‌ی یادگیری را در کودک برانگیخته می‌کند.
موسیقی می‌تواند مطالعه کردن را لذت‌بخش کرده و به کودک کمک کند دنیای پیرامونش را بهتر بشناسد.
آموزش موسیقی در سنین اولیه‌ی کودکی می‌تواند تاثیر شگرفی بر رشد مغز او بگذارد.
محققان دریافتند کودکان خردسالی که موسیقی را فرا می‌گیرند،
در مقایسه با کودکانی که تحت تعلیم موسیقی نیستند، در عرض یک سال، رشد مغزی و حافظه ی بهتری خواهند داشت.
مطالعات نشان داده آموزش موسیقی قبل از ۷ سالگی به رشد مغز کمک می‌کند.
بچه‌هایی که در سنین پایین، فراگیری موسیقی را شروع می‌کنند،
در جسم پینه‌ای مغز (کورپوس کالوزوم)، ارتباط‌های بهتری دارند،

یعنی قسمتی از مغز که نیمکره‌ی راست و چپ را به هم متصل می‌کند.

4. زمان تماشای تلویزیون و استفاده از تبلت و … را محدود کنید

فرقی نمی‌کند سرتان چقدر شلوغ است، مشغله‌های‌تان را بهانه نکنید تا فرزندتان را بیشتر پای انواع اسکرین‌ها بنشانید. صرف کردن زمان زیاد پای تلویزیون و … منجر به تضعیف عملکرد آکادمیک شده و کودک زمان کمتری را صرف بازی‌های خلاقانه می‌کند که چاقی، پرخاشگری، مشکلات خواب و ناهنجاری‌های رفتاری از پیامدهای آن است. ضمنا سپری کردن ساعات طولانی پای تلویزیون و …، یعنی تعامل کمتر بین شما و کودک‌تان. در صورتیکه این تعاملات برای رشد کودک بسیار اهمیت دارد.

5. برای کودک‌تان کتاب بخوانید

شما به عنوان پدر و مادر باید کتاب خواندن را از سنین بسیار پایین برای کودک خود شروع کنید. برایش هر روز کتاب بخوانید، حتی وقتی خیلی کوچک است! کتاب خواندن را تبدیل به یک آیین پیش از خواب کنید و هر چیزی که برای فرزندتان لذت بخش است، برایش بخوانید. کودک خردسال شما حتی شاید معنی کلمات را درک نکند اما این را خوب می فهمد که شما از کتاب و مجلات، اطلاعات و دانش کسب می‌کنید، در نتیجه او هم به کتاب و مطالعه علاقه‌مند خواهد شد.

کتاب خواندن برای بچه‌ها باعث ایجاد تفاوت‌هایی در فعالیت مغز آنها می‌شود
و به یادگیری زبان و مهارت‌های سوادآموزی او کمک خواهد کرد.

کتاب خواندن برای بچه‌ها باعث ایجاد تفاوت‌هایی در فعالیت مغز آنها می‌شود.

6. به ورزش کودک‌تان اهمیت دهید

ورزش برای همه در هر سنی مفید است، حتی برای بچه‌ها. در واقع ورزش‌ و فعالیت‌های بدنی منظم، یک راه ساده اما بسیار مهم برای رشد مغز کودک در سنین اولیه‌ی اوست. ورزش کردن باعث تقویت حافظه و بهبود قابلیت‌های یادگیری شده و از ریسک ضعف‌های شناختی و زوال عقل در مراحل بعدی زندگی می‌کاهد.

تقویت مغز کودکان همچنین ورزش به جریان خون و اکسیژن رسانی به مغز کمک می‌کند، در نتیجه اعصاب، عملکرد بهتری داشته و کودک شما از سلامت جسمی و روحی و ادراکی بهتری برخوردار خواهد شد. مطالعه‌ای که در سال 2008 انجام شد نشان داد برنامه‌ی ورزشی سیستماتیک می‌تواند رشد برخی از انواع پردازش‌های ذهنی را که گفته می‌شود در مواجهه با چالش‌های زندگی مهم هستند، تقویت کند. تحقیقی دیگر هم نشان داده کودکانی که از لحاظ جسمی فعال و متناسب هستند، هیپوکامپوس بزرگ‌تری داشته و از نظر حافظه نیز عملکرد بهتری دارند.

7. غذاهای سالم به کودک‌تان بدهید

عادت تغذیه‌ی درست را باید از همان دوران کودکی در وجود کودک نهادینه کرد. بدن رو به رشد کودک نیاز به تغذیه‌ی مناسب دارد که نه فقط برای جسمش بلکه برای رشد ذهنی او نیز ضروریست. برای اینکه مواد مغذی لازم را به بدن کودک خود برسانید به او اسفناج، انواع بِری‌، سیب، جو دوسر، بروکلی، شکلات تلخ، پرتقال، کلم‌برگ، هندوانه، شیر، بادام و تمام انواع مغزعا را بخورانید.

از دادن فس فود، هله هوله، غذاهای فرآوری شده و نوشابه‌هایی که شیرین‌کننده‌های مصنوعی دارند به کودک‌تان خودداری کنید. این جور مواد غذایی، هیچ ارزش غذایی ندارند و نمی‌توانند مواد مورد نیاز فرزند‌تان را تامین کنند و حتی به سلامت او آسیب‌های جدی نیز می‌زنند. همچنین اجازه دهید کودک تان با دست‌های خودش غذا بخورد تا مهارت‌های حرکتی او تقویت شود. اجازه دهید بافت و طعم غذاها را کشف کند و هماهنگی دست و چشم او تقویت شده و از خوردن، لذت ببرد. هرگز هنگام تغذیه‌ی کودک‌تان، پای تلویزیون ننشینید.

راههای تقویت مغز،تقویت مغز کودکان عادت تغذیه‌ی درست برای رشد مغز کودک ضروری است

۸. به کودک‌تان کافئین ندهید

کافئین در نوشابه‌های انرژی‌زا، نوشابه‌های غیرالکلی و آدامس‌ها وجود دارد. کافئین زیاد می‌تواند رشد مغز کودک‌تان را تحت تاثیر منفی قرار دهد و شکل‌گیری ارتباطات کلیدی در مغز را مختل کند. ضمنا کافئین روی نشانگرهای ساختاری و رفتاری بلوغ مغز اثر می‌گذارد.

۹. برای کودک‌تان اسباب‌بازی‌های خلاقانه تهیه کنید

اسباب‌بازی‌های جالب زیادی در بازار وجود دارد اما برای تقویت رشد مغز کودک‌تان، بهتر است انتخابگر باشید و اسباب‌بازی‌هایی را انتخاب کنید که خلاقیت و ابتکار کودک‌تان را به کار بگیرد. اهمیت دادن به نوع اسباب‌بازی به رشد مهارت‌های کودک کمک می‌کند، مهارت‌هایی چون جوابگو بودن، زبان و ارتباط، کنترل هیجان، انعطاف پذیری فهم و شناخت و مهارت‌های اجتماعی.

اسباب‌بازی خوب لزوما نباید گران باشد، بلکه وسایل بازی باید ساده و بی‌خطر بوده و اجازه دهند تخیل و تصور کودک، برانگیخته شود، نقل و انتقال آن راحت باشد و چالش ایجاد کند.

برای تقویت رشد مغز کودک‌تان اسباب‌بازی‌هایی را انتخاب کنید که خلاقیت کودک‌تان را به کار بگیرد.

10. برای کودک‌تان وقت بگذارید

شما باید بخشی از وقت گرانبهای‌ خود را به کودک‌تان اختصاص دهید تا مهارت‌های کلامی و ارتباطی او را به خوبی تقویت کنید، بنابراین حین شیردادن به کودک، با او در مورد چیزی حرف بزنید یا آهنگی را برایش بخوانید و وقتی بیرون می‌روید، به چیزهای مختلف اشاره کنید و آنها را نام ببرید.