دلایل ناباروری زوجین، علت چیست؟

بسیار تلاش کرده بود باردار شود، اما هربار شکست خورده بود. سرانجام با همسرش تصمیم گرفته بودند به پژوهشگاه رویان مراجعه و از روش‌های کمک باروری استفاده کنند تا فضای خانه با حضور فرشته‌ای نازنین گرم‌تر و زیباتر شود.
مشورت با دکتر رضا سامانی، مدیر گروه اپیدمیولوژی و سلامت باروری پژوهشگاه رویان، شوک بزرگی را به آنها وارد کرده بود. آنها می‌توانستند با روش طبیعی باردار شوند! چون هر دو سالم و قدرت باروری آنها طبیعی است. مشکل آنها چه بود و چرا پیش از مراجعه و مشاوره با این پژوهشگر باردار نشده‌اند. برای اطلاع از مشکل این زوج که می‌تواند مشکل بسیاری از زوجین باشد، ما گفت‌وگویی با دکتر سامانی و مریم محمدی از پژوهشگران پژوهشگاه رویان که به طور مشترک، تحقیقی در این ارتباط داشته‌اند، انجام داده‌ایم .

سلامت باروری چیست؟
«سلامت باروری» به ملاحظات سلامت در دوران پیش از لقاح تا پایان سن باروری فرد گفته می‌شود. باروری سالم از چند زاویه حائز اهمیت است؛ داشتن نسل سالم (شامل تمام ابعاد سلامت همچون جسمی، روانی و...)، تشخیص بموقع ناهنجاری‌ها و بیماری‌های دوران جنینی، پیشگیری از هزینه‌های درمان بعدی این بیماران و اجتماع سالم که در تحقق این هدف، سلامت کامل جسمی و روحی پدر، مخصوصا مادر، وجود زیرساخت‌های اقتصادی، بهداشتی و اجتماعی لازم برای تأمین شرایط مطلوب در دوران قبل، حین و پس از بارداری بسیار مهم است.
سلامت باروری دارای چهارستون اصلی «سلامت جنسی، روش‌های کمک باروری، سقط جنین و تنظیم خانواده» است. بررسی زوج‌های مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره پیش از ازدواج در شهر تهران نشان می‌دهد آگاهی مردم درباره سلامت باروری بسیار پایین و در مجموع زیر 50درصد است. این امر گویای آن است که خانواده‌ها و مسئولان باید آموزش نوجوانان و جوانان را درباره سلامت باروری از مقطع دبیرستان آغاز کنند.

تاثیر تحصیلات و سن بر سلامت باروری
اغلب ما گمان می‌کنیم تحصیلات، سن و نقطه جغرافیایی محل سکونت در میزان آگاهی و شناخت افراد در رابطه با موضوعات مختلف از جمله سلامت باروری نقش موثری دارد، اما محققان رویان این ادعا را رد می‌کنند.
متاسفانه حتی زوج‌های تحصیلکرده، سن بالا و مرفه نیز نسبت به چهارستون سلامت باروری اطلاعات بسیار کمی دارند.به عنوان مثال، بسیاری از خانم‌ها حتی از حدود زمان تخمک‌گذاری مطلع نیستند. در صورتی که اطلاع از زمان تخمک‌گذاری برای زوجی که قصد بارداری دارند، بسیار مهم است و این موضوع می‌تواند در باروری فرد تاثیرگذار باشد.
از سوی دیگر نتیجه این تحقیق نشان می‌دهد بیش از ۶۰ درصد افراد حاضر در مراکز مشاوره، درباره روش‌های کمک باروری آگاهی نداشتند و تازه بعد از آن که برایشان توضیح داده می‌شد، اعلام می‌کردند از این روش‌ها در صورت ناباروری استفاده می‌کنند.

نازایی ناشی از سقط جنین
ضعف در انتقال آموزش‌ها و اطلاعات صحیح، موجب شده بسیاری از زوجین راه‌های پیشگیری از بارداری را ندانند و به محض اطلاع از بارداری ناخواسته خود، اولین گزینه‌ای که به ذهنشان می‌رسد، سقط جنین است. در حالی که از قوانین این روش مطلع نیستند.
بعد از آن که مطلع می‌شوند قوانین سقط شامل آنها نمی‌شود، دست به اقدام خطرناک تری می‌زنند و آن استفاده از راه‌های غیراستاندارد سقط ازجمله مصرف داروهای غیر‌مجاز است. این کار ممکن است باعث بروز مشکلات جدی برای مادر از‌جمله عفونت و خونریزی‌های شدید، آسیب به رحم مادر و نازایی، مرگ مادر و حتی تولد کودکان معلول شود.

نقش والدین در ناباروری فرزندان
آموزش و انتشار اطلاعات درباره سلامت جنسی، تولید مثل، ناباروری و سقط جنین به افراد متناسب با سن آنها، یک تابوی بسیار جدی در کشور ماست. آنچنان که بسیاری از پدر و مادرها، فارغ از نداشتن اطلاعات کافی درباره نحوه آگاه سازی نوجوانان خود نسبت به بلوغ، زمینه آموزش و دریافت اطلاعات علمی و درست را برای فرزند خود نیز فراهم نمی‌کنند. چرا؟ چون خجالت می‌کشند! غافل از آن که همین خجالت می‌تواند باعث ناباروری دختران و حتی پسران در آینده شود.

آگاهی اندک درباره بیمارهای مقاربتی
متخصصان می‌گویند بیماری‌های مقاربتی همچون زگیل تناسلی و ایدز در حال افزایش هستند. در حالی که یافته‌های تحقیق انجام شده نشان می‌دهد اطلاعات زوج‌ها درباره بیماری‌های مقاربتی کمتر از ۵۰ درصد است. مثلا عده‌ای از افراد گمان می‌کنند ایدز از طریق بزاق دهان قابل انتقال است، در صورتی که چنین برداشتی کاملا اشتباه است. ایدز از طریق خون و زخم به بدن وارد می‌شود. یا عده‌ای دیگر گمان می‌کنند استفاده از کاندوم برای پیشگیری از بیماری‌های مقاربتی کافی نیست، در صورتی که استفاده از این وسیله پیشگیری مانع ابتلا به بیماری‌های مقاربتی می‌شود.

پیشگیری آسیب زننده
استفاده ناصحیح از روش‌های پیشگیری بدون آگاهی درست و مشورت با متخصص باعث می‌شود زوجین در مسیر ناباروری گام بردارند. دقیقا مشکل زوجی که در ابتدای این گزارش به آنها اشاره داشتیم، «استفاده نادرست این زوج از روش جلوگیری از بارداری بود.» آنها گمان می‌کردند نابارور هستند. در صورتی که بعد از دریافت مشاوره فهمیدند خودشان توانایی بارداری را دارند. باید توجه داشت که استفاده غلط از روش‌های جلوگیری از بارداری، در طول زمان می‌تواند واقعا افراد را دچار نازایی کند. متاسفانه زوج‌های زیادی هستند که مکانیسم استفاده از روش‌های پیشگیری را نمی‌دانند.
نکته قابل تعمق دیگر آن که، کاربرد روش‌های پیشگیری از بارداری برای همه افراد یکسان نیست. از این روش‌ها باید متناسب با شرایط هر فرد استفاده شود. دریافت اطلاعات در این زمینه علاوه بر مطالعه کتاب، از طریق متخصصان زنان و زایمان امکانپذیر است. البته متاسفانه برخی از این متخصصان اصلا نسبت به افزایش آگاهی مراجعان خود حتی از طریق معرفی کتاب یا درج اطلاعات صحیح در وبگاه شخصی خود اقدامی نمی‌کنند. اما به نظر می‌رسد تلاش برای آگاه‌سازی مردم باید از جانب پزشکان شروع و تحت حمایت رسانه‌ها قرار گیرد.

محدودیت باروری در مردان
هر وقت صحبت از سن باروری شده، بیشتر درباره ضرورت توجه خانم‌ها به این نکته شنیده‌ایم. برای همین بسیاری از زوجین نمی‌دانند سن و قدرت باروری در آقایان نیز محدود است و بسیاری از آقایان فکر می‌کنند قدرت باروری آنها در تمام سنین یکسان است. ضمن آن که با توجه به افزایش آلودگی هوا، افزودنی‌های غذایی، استفاده طولانی‌مدت از لپ تاپ و موبایل به نظر می‌رسد ناباروری با علت مردانه در جهان رو به افزایش است.