تشخیص بارداری چندقلویی، مهم ترین عارضه
بارداری در گذشته هم گاهی با مشکل همراه بود، و به دلیل پیشرفت نکردن علم خیلی زن‌ها از مادر شدن محروم می‌شدند.
بارداری در عصر جدید با مشکلات زیادی همراه شده است. خیلی از اتفاقاتی که برای زنان می‌افتد صرفاً به دلیل زندگی‌های ماشینی و پر دغدغه امروزی است. بارداری در گذشته هم گاهی با مشکل همراه بود، و به دلیل پیشرفت نکردن علم خیلی زن‌ها از مادر شدن محروم می‌شدند.
این روزها ولی مشکلات به شکل دیگری ایجادشده، سن بالای ازدواج، دیر بچه‌دار شدن، مصرف زیاد خوراکی‌های ناسالم و در نهایت خوردن داروهای هورمونی برای باردار شدن پدیده چند قلوزایی را به شدت افزایش داده است. در طول سی سال گذشته، نرخ تولد دوقلوها در حدود ۷۶ درصد افزایش یافته است. بارداری‌های چند قلویی دلایل زیادی می‌تواند داشته باشد، ما در این گزارش به عمده‌ترین آنها اشاره می‌کنیم.
چند قلویی در کلام
در ابتدا باید بدانید ما لغاتی مثل سه یا چهار قلو نداریم، چون واژه ترکی دو قلو اسمی مرکب از «دوق» و «لو» است که روی هم به معنی «با هم زاییده شده = همزاد» می‌شود و هیچ گونه ارتباطی با عدد ۲ (دو) فارسی ندارد.
پس اگر کسی سه یا چهار فرزند به دنیا آورد اصولاً نباید به نام سه یا چهار قلو از آن یاد کرد، اما بسیاری از فارسی‌زبان‌ها، با این تصور، کلمه‌های «سه‌قلو» و «چهارقلو» را ساخته‌اند که البته هیچ اشکالی ندارد و همه فارسی‌زبان‌ها، معنی این کلمات را می‌دانند و آنها را به کار می‌برند.
بارداری متفاوت
داشتن بیش از یک فرزند ممکن است آرزوی خیلی از خانواده‌ها باشد، و بسیاری دوست دارند یک‌بار بچه‌دار شوند و بتوانند در این بارداری هر دو فرزند را به دنیا بیاوردند. اما قبل از گرفتن چنین تصمیمی بد نیست با مشکلات و دردسرهایی این نوع بارداری آشنا شوید.
دو قلوهای یک تخمکی
این نوع بارداری از تقسیم یک تخمک بارور شده به وجود می‌آید. احتمال آن کم است و حدود ۳ الی ۴ در هزار حاملگی چنین اتفاقی می‌افتد. مصرف داروهای تحریک تخمک‌گذاری تأثیر چندانی بر آن ندارد و جنس جنین‌ها نیز از یک نوع است. دو دختر یا دو پسر و معمولاً بسیار به هم شبیه‌اند. هرگز در جنین‌های یک تخمکی نمی‌تواند یکی پسر و دیگری دختر باشد.
دوقلوهای چندتخمکی
این حاملگی بسیار شایع‌تر از مورد اول است، و جنین‌ها می‌توانند هر دو جنس را شامل شوند، معمولاً شباهت در این بچه‌ها کمتر است. این چند قلوها از بارور شدن چند تخمک به‌طور مجزا به وجود می‌آیند. در یک برآورد کلی بارداری چند قلویی احتمالش بسیار پایین و حدود یک درصد است.
بررسی عوامل چندقلویی
جنین‌ها می‌توانند هر دو جنس را شامل شوند
ولی امروزه با بررسی‌های پیشرفته و آزمایش‌های جنین و مادر شیوع آن بیشتر از یک در صد شده، چون احتمال دارد یک جنین از بین رفته یا جذب شود و یا سقط گردد و جنین دیگر به رشد خود ادامه دهد و یا ممکن است یک حاملگی در داخل رحم و دیگری در خارج از رحم (مثل حاملگی داخل لوله‌های رحمی) باشد.
عوامل مؤثر در چند قلویی
یکی از مهم‌ترین دلایلی که برای چندقلویی مطرح می‌شود دلایل ارثی است ولی عوامل دیگری مثل سن مادر، مصرف دارو و خوراکی‌های خاص در این اتفاق بی تأثیر نیستند.
وراثت:
تحقیقات نشان داده، مادرانی که سابقه چندقلوزایی داشته‌اند، چهار برابر بیشتر از زنانی که تا به حال باردار نشده‌اند و یا یک فرزند دارند، احتمال دوقلو یا چندقلو زایی خواهند داشت. در این بین این تصور غلط وجود دارد که اگر پدر شما دوقلو بوده و شما نبوده‌اید، فرزندان شما حتماً دوقلو خواهند بود.این موضوع هنوز اثبات نشده است.
جالب اینجاست که در بروز این نوع بارداری سابقه خانوادگی مادر بسیار مهم‌تر از پدر است. اگر در خانواده مادر سابقه دوقلو یا چندقلوزایی وجود دارد احتمال این موضوع برای این مادر نیز افزایش می‌یابد. مثلاً برخی مطالعات نشان داده مادرانی که خود حاصل دوقلویی همسان بوده‌اند میزان تولد دوقلویی ۱ مورد به ازای هر ۵۸ تولد بوده است و در پدرانی که حاصل دوقلویی ناهمسان بوده‌اند میزان تولد دوقلویی ۱ مورد به ازای هر ۱۱۶ تولد است.
سن مادر:
بالا رفتن سن مادران در افزایش این نوع بارداری تأثیر مستقیم دارد. در تحقیقات نشان داده شد که احتمال بارداری دوقلویی در زنان بالای ۳۵ سال افزایش می‌یابد و این احتمال در سن ۳۷ سالگی به حداکثر خود می‌رسد. دلیل این اتفاق این است که با افزایش سن، میزان هورمون محرک فولیکول FSH بالا می‌رود و افزایش این هورمون باعث آزاد شدن بیش از یک تخمک در هر دوره می‌شود. جالب این است که افزایش سطح این هورمون نشانه‌ای از کاهش باروری هم هست.
داروهایی که در نازایی استفاده می‌شود، به شدت احتمال حاملگی‌های چند قلو را افزایش می‌دهد
از طرف دیگر تقریباً ۲۰ درصد مادرانی که پس از ۴۵ سالگی باردار می‌شوند، فرزندان چندقلو دارند. اصولاً سرعت تخمک‌گذاری با افزایش سن به مرور بیشتر می‌شود و مادرانی که سن بیشتری دارند در مقابل مادران کم سن تر در حقیقت شانس بیشتری برای چندقلوزایی پیدا می‌کنند.
نکته جالب این است که، دوقلو زایی در زنانی که اضافه وزن دارند بیشتر دیده می‌شود، البته رابطه اضافه وزن و داشتن فرزند دوقلو، فقط درباره دوقلوهای همسان صادق است. از سوی دیگر تحقیقات نشان داده است که احتمال چند قلوزایی در مادران قدبلند بیشتر از زنان دیگر است.
مصرف دارو:
داروهایی که در نازایی استفاده می‌شود، به شدت احتمال حاملگی‌های چند قلو را افزایش می‌دهد. برای مثال در موارد استفاده از کلومی فن (clomiphen) حدود ۶ تا ۷ درصد و با مصرف گونودوتروپین ها احتمال دوقلویی را حتی ۲۰ الی ۴۰ درصد گزارش داده‌اند.
از سوی دیگر هر چه تعداد جنین‌های داخل رحم بیشتر باشد، احتمال مرگ و میر جنین یا نوزاد متولد شده هم بیشتر می‌شود. البته پیشرفت علم این کمک را به خانواده‌ها کرده که با استفاده از دستگاه مراقبت ویژه نوزاد (NICU) و داروهای جدید، میزان زنده ماندن چندقلوها را افزایش دهند به طوری که حتی بسیاری از ۵ قلوهای به دنیا آمده زنده مانده و به زندگی خود ادامه داده‌اند.
اتفاق دیگری که بعد از مصرف داروهای ضد بارداری می‌افتد افزایش FsH است. بعد از مصرف طولانی مدت این قرص‌ها و بعد از قطع آن بارداری‌های چندقلویی افزایش پیدا می‌کند. داروهای دیگری که باعث این نوع حاملگی می‌شوند داروهایی برای القای تخمک‌گذاری هستند که احتمال تخمک‌گذاری متعدد را به‌طور قابل توجهی افزایش می‌دهند. استفاده از FSH به اضافه گنادوتروپین کوریونی (هورمون بارداری یا hCG) یا کلومیفن سیترات از این قبیل درمان‌ها هستند.
ولی روش درمانی IUI که به معنی تلقیح داخل رحمی اسپرم است، تنها درمان باروری است که احتمال چند قلو زایی را افزایش نمی‌دهد.
خوراکی‌ها:
بعضی غذاها می‌تواند در افزایش احتمال چندقلوزایی تأثیر جدی بگذارد. مثلاً محصولات لبنی و سیب‌زمینی‌های شیرین می‌توانند در این قضیه مؤثر باشد. مشخص شده است نوعی پروتئین موجود درجگر حیوانات، با عنوان IGF که در شیر و لبنیات نیز وجود دارد، میزان تقسیم سلولی جنین در مراحل ابتدایی رشد را افزایش می‌دهد و موجب دوقلوزایی می‌شود.
بارداری در شیردهی:
اتفاق دیگری که گاهی می‌افتد باردار شدن مادر هنگام شیردهی به فرزند، است. احتمال تولد فرزند دوقلو و یا چندقلو در این زمان زیاد است. محققان می گویند که شانس داشتن جنین چند قلو در این مادران ۹ برابر بیشتر از دیگر مادران خواهد بود.
عوارض بارداری:
مشخص است که بارداری بیش از یک جنین به‌خصوص در ماه‌های آخر بسیار سخت خواهد بود و نمی‌تواند بدون هیچ عوارضی باشد. از مهم‌ترین اتفاقاتی که برای مادر و جنین‌هایش می‌افتد زایمان زودرس و نارس به دنیا آمدن نوزادان است. به طور کلی در دو قلویی زمان متوسط شروع درد زایمان ۳۷ هفتگی و در سه قلویی ۳۲ الی ۳۴ هفتگی است.
بنابراین بچه‌ها هنوز به وزن گیری کافی نرسیده‌اند. در دو قلویی میزان رشد جنین به مراتب کمتر از تک قلویی است، از طرفی رشد دو قلوها نیز نسبت به هم یکسان نیست. در این مورد هم راه‌های وجود دارد مثلاً باید از روش‌هایی مثل مصرف داروهای تحریک کننده گیرنده بتا، تزریق مکرر پروژسترون و استراحت در منزل یا به‌طور اخص در بیمارستان استفاده کرد. از طرفی دوختن دهانه رحم نیز توسط بسیاری از متخصصین زنان توصیه می‌شود.
از دیگر مشکلات چندقلویی افزایش فشار خون ناشی از حاملگی یا تشدید فشار خون است البته این اتفاق در زنانی که سابقه فشار خون دارند، شیوع بیشتری دارد. کم خونی از دیگر مشکلات این دوران است، بالا بودن مصرف آهن و اسیدفولیک، یکی از مسائل مهم در حاملگی بخصوص در چند قلویی است، از این جهت روزانه مصرف ۱۰۰-۶۰ میلی‌گرم آهن اضافی و مصرف روزانه یک میلی‌گرم اسیدفولیک واجب است.
در چند قلویی احتمال سزارین زیاد است چون ممکن است جنین‌ها در شرایط مطلوب برای زایمان طبیعی قرار نگیرند. نیاز مادر در حاملگی چند قلویی به کالری، پروتئین، املاح، ویتامین‌ها و اسیدهای چرب بیشتر است و میزان دریافت کالری باید ۳۰۰ کیلوکالری بیشتر از حاملگی یک‌قلو باشد.
تشخیص بارداری چندقلویی این روزها کار سختی نیست. به راحتی می‌توان دو قلویی یا چند قلویی را تا حدود ۳۰ درصد حدس زد. مثلاً از روی ارتفاع و بزرگی بیش از حد رحم نسبت به حاملگی یک قلو، لمس دو جنین از روی شکم در ماه‌های آخر حاملگی و شنیدن دو ضربان قلب متفاوت. اما تشخیص بیوشیمیایی هم راه دیگری است، مثل بالا بودن سطح ترکیبات جفتی و جنینی مثل A.F.P و H.C.G و لاکتوژن جفتی و استرادیول و غیره.
اگر یکی از جنین‌ها دختر و دیگری پسر باشد، مسلم است که چند قلویی نوع دو تخمکی است و در تشخیص بیوفیزیکی سونوگرافی بهترین و مطمئن ترین روش تشخیصی است و بهترین آن سونوگرافی داپلر رنگی است. با سونوگرافی با توجه به نحوه تشکیل جفت و غشاء مرکزی و جنسیت جنین‌ها تا حدودی می‌توان چند قلویی یک تخمکی یا چند تخمکی را هم تشخیص داد.
مثلاً اگر یکی از جنین‌ها دختر و دیگری پسر باشد، مسلم است که چند قلویی نوع دو تخمکی است و اگر هر دو جنین یک جنس باشند، با انجام آزمایش گروه خونی و Rh و آزمایش ژنتیک (بعد از تولد) می‌توان یک تخمکی یا دو تخمکی بودن آنها را معلوم کرد.
یک روز برای دوقلوها:
این بچه‌های شبیه به هم یک روز جهانی هم دارند. به نقل از ویکی‌پدیا روز جهانی دوقلوها جشنواره‌ای برای دوقلوها (سه‌قلوها، چهارقلوها و بیشتر) است که از سال ۱۹۷۶ هر سال تابستان در توینزبرگ اوهایو آمریکا برگزار می‌شود.
این جشنواره بزرگ‌ترین گردهمایی دوقلوها در سراسر جهان محسوب می‌شود و سالانه هزاران شرکت کننده از سراسر آمریکا و سایر نقاط جهان را به توینزبرگ می‌کشاند. در این رویداد که در اولین هفته ماه اوت برگزار می‌شود معمولاً چیزی حدود ۲۰۰۰ زوج دوقلو و بیش از ۱۱۰۰ گروه چند قلو شرکت می‌کنند.
شرکت کنندگان از کشورهایی چون نیجریه، برزیل، استرالیا، کانادا، ایرلند، نیوزلند، فرانسه، ایتالیا، انگلیس و ... در این مراسم حاضر می‌شوند. یکی از قوانین نانوشته این جشنواره این است که باید دوقلوها لباس‌های یکسانی به تن داشته باشند. این قانون چه در مورد دو قلوهای ۷ ساله و چه ۷۰ ساله باید رعایت شود و حتی در مورد نوزادانی که سوار بر کالسکه در این جشنواره شرکت می‌کنند.
در ایران هم ۲۲ اردیبهشت روز دوقلوها نام گرفته است و هرسال مراسمی برای آنها برگزار می‌شود. این جشن امسال در تاریخ ۱۰ شهریور برگزار شد.
منبع:
فرادید
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼