غذای کمکی نوزاد، نحوه شروع تغذیه تکمیلی
شیر مادر غذای طبیعی برای شیرخواران است و آنها بایستی در ۶ ماه اول فقط از شیر مادر تغذیه شوند.
شیر مادر غذای طبیعی برای شیرخواران است و آنها بایستی در ۶ ماه اول فقط از شیر مادر تغذیه شوند. پس از این دوره غذاهای کمکی مورد نیاز خواهد بود. برای اطمینان از اینکه شیرخواران به خوبی رشد کنند و سالم باشند، بسیار اهمیت دارد که بدانیم چه غذاهایی را، چه مقدار و چند بار در روز به آنها بدهیم. شیر مادر در سراسر سال اول زندگی غذای اصلی شیرخوار است و در طول سال دوم نیز غذای مهم و با ارزشی محسوب می‌گردد و همچنان عوامل ضد عفونت را که سایر غذاها فاقد آن هستند برای شیرخوار فراهم می‌کند.
توصیه‌های کلیدی
شیرخوار را در ۶ ماه اول فقط با شیر مادر تغذیه کنید. شیر مادر حاوی مواد مغذی و انرژی مورد نیاز برای رشد مطلوب و همچنین دارای عوامل ضدعفونتی است که شیرخوار را در برابر اسهال و سایر عفونت‌ها محافظت می‌کند. به تغذیه با شیر مادر برای دو سال و یا بیشتر ادامه دهید.
وقتی غذای کمکی را شروع می‌کنید، به تغذیه کودک با شیر مادر بیشتر از پیش ادامه دهید و هر زمان که شیرخوار مایل بود، به او شیر بدهید. مدت هر وعده تغذیه با شیر مادر نیز باید مشابه قبل باشد.
غذاهای کمکی که به شیرخوار می‌دهید، باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:
-تمیز و سالم باشد.
-کم حجم، پرانرژی و مغذی باشد.
-با استفاده از غذاهای خانواده به آسانی تهیه شود.
-حتی‌الامکان تازه به تازه استفاده شود.
-نرم و قابل هضم باشد.
نکات زیر می‌تواند به شما برای تغذیه نوزادتان کمک کند:
به شیرخوارانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند از ۱۲- ۶ ماهگی حداقل سه بار در روز غذای کمکی بدهید. غذا را از یک قاشق مرباخوری شروع کرده و به مقدار و تنوع غذایی بیافزایید.
کودک را برای وعده‌های اصلی و میان وعده ها فعالانه تشویق کنید.
غذای کمکی را با فنجان یا کاسه داده، به هیچ وجه از بطری استفاده نکنید.
اگر غذای کمکی را در یخچال نگهداری نمی‌کنید، ظرف ۲ ساعت پس از تهیه، آنرا مصرف کنید.
هنگام بیماری و پس از آن شیرخوار را به دفعات بیشتر از قبل با شیر مادر تغذیه کرده و غذای اضافی به او بدهید.
کارت رشد وسیله مفیدی برای پی بردن به کفایت تغذیه کودک و سلامت اوست، از آن نگهداری کنید.
نکات مهم
-تا یکسالگی در هر بار تغذیه با غذای کمکی اول شیر مادر بدهید.
-از یک نوع غذای ساده شروع کنید و هر غذا به مدت پنج تا هفت روز داده شود و بعد غذای دیگر به کودک داده شود و به تدریج تنوع غذایی را بیشتر کنید.
-بهتر است غذاها با قاشق و مایعات با لیوان داده شود.
باید غذاهای کمکی به ترتیب داده شود و هر دو هفته غذای خاصی به رژیم غذای کودک اضافه شود.
-بعد از تغذیه کودک باید آب آشامیدنی سالم و بهداشتی به کودک داد.
-تا یک سالگی به غذای کودک نمک اضافه نکنید.
-غذا را بیش از یک بار گرم نکنید.
-دادن قطره ویتامین AD از ۳ روزگی روزانه ۲۵- ۲۰ قطره و قطره آهن از شروع غذای کمکی روزانه ۱۵- ۱۰ قطره تا ۲۴ ماهگی توصیه می‌شود.
-قطره آهن بایستی در عقب دهان چکانده شود و بعد به کودک آب بدهید تا رنگ دندان ها سیاه نشود.
نحوه شروع تغذیه تکمیلی
هفته اول ماه هفتم
ضمن ادامه تغذیه با شیر مادر شروع غذای کمکی با فرنی است که روز اول از یک قاشق مربا خوری یک بار در روز آغاز شده و کم کم به دفعات آن اضافه می‌شود تا روز ششم و هفتم به ۱۲ قاشق مرباخوری می‌رسد.
هفته دوم ماه هفتم
در این هفته میتوان بادام را به رژیم غذایی کودک اضافه نمود. مانند فرنی از یک قاشق مربا خوری یک بار در روز شروع می‌شود و تا روز ششم و هفتم به ۱۲ قاشق مرباخوری می‌رسد. به تدریج دفعات تغذیه با حریره بادام افزایش می‌یابد ضمن این که تغذیه با فرنی نیز به مقدار کمتر ادامه می‌یابد.
دو هفته آخر ماه هفتم
در این هفته‌ها سوپ به رژیم غذایی کودک اضافه می‌شود. روز اول ( صبح، عصر، شب) بعد از تغذیه با شیر مادر، فرنی یا حریره بادام (۴/۳) و ظهر یک قاشق مرباخوری سوپ داده شود. سپس روز بعد، ظهر و شب سوپ داده شود و هر روز یک قاشق مرباخوری به مقدار آن اضافه شود. سوپ ابتدا به صورت ساده از گوشت، هویج، برنج تهیه می‌شود و بدون حبوبات می‌باشد سپس هر سه روز یک بار یک نوع سبزی مانند جعفری گشنیز، شوید و ... و یک قاشق مرباخوری روغن مایع یا کره به آن اضافه می‌شود
دو هفته اول ماه هشتم
در این دو هفته علاوه بر برنامه ماه قبل زرده تخم مرغ به رژیم غذایی شیرخوار اضافه می‌شود. روز اول به اندازه یک نخود از زرده سفت پخته شده را در کمی آب جوشیده یا شیر مادر نرم و حل کرده به شیرخوار بدهید.
هر روز صبح همراه فرنی زرده را بتدریج اضافه کنید تا ظرف ۱۰ روز به یک زرده کامل برسد. پس از این هر روز نصف زرده همراه با ۴-۳ قاشق فرنی یا حریره به شیرخوار بدهید یا یک روز در میان یک زرده کامل به او داده شود.
بنابراین در این دو هفته شیرخوار هر روز نصف زرده تخم مرغ، سه وعده ۴-۳ قاشق مرباخوری فرنی یا حریره و دو وعده ۸-۳ قاشق مرباخوری سوپ می‌خورد.
در این زمان میتوان کم کم از سبزی‌های نشاسته‌ای مثل سیب زمینی، کدوحلوایی و نخودسبز نیز به فاصله هر سه روز به سوپ اضافه کرد. اضافه کردن کمی پیاز رنده شده یا خرد شده به سوپ برای رفع بوی مرغ یا گوشت اشکالی ندارد. همچنین افزودن چند قطره آب لیموترش تازه یا آب نارنج تازه به سوپ و غذای کودک هم آن را خوش‌طعم می‌کند و هم جذب آهن را افزایش می‌دهد.
دو هفته دوم ماه هشتم
در این دو هفته علاوه بر فرنی و سوپ میتوان انواع پوره مثل پوره سیب زمینی، کدو و هویج را تهیه کرد و به جای یک وعده حریره یا فرنی استفاده نمود.
حبوباتی که هضم آنها آسان است مانند عدس و ماش را میتوان به ترکیبات سوپ اضافه کرد. ماست از این ماه به رژیم غذایی کودک اضافه می‌شود که میتوان بعد از غذا به کودک داد و یا در داخل سوپ یا آش او ریخت.
میتوان مقداری نان به دست کودک داد ولی این کار باید با نظارت مادر انجام شود. ماست را میتوان به مقدار دو قاشق مرباخوری بعد از سوپ ظهر و دو قاشق مرباخوری بعد از سوپ شب داده شود. هر سه روز یکبار میتوان جو، بلغور گندم و رشته فرنگی را که قبلاً پخته و نرم شده (به اندازه یک قاشق مرباخوری) به سوپ اضافه نمود.
پس در این دوره شیرخوار در روز نصف زرده (یا یک روز در میان ۱ زرده) ۳ وعده فرنی یا حریره یا پوره و ۲ وعده سوپ (هر بار ۸-۳ قاشق مرباخوری) و ماست (۴ قاشق مرباخوری) می‌خورد.
ماه نهم
در این ماه میوه به صورت آب میوه تازه اول از یک قاشق مرباخوری در روز همراه با یک قاشق مرباخوری آب ساده و سالم شروع می‌شود و کم کم به ۶ قاشق مرباخوری آب میوه خالص می‌رسد. پس در این دوره شیرخوار زرده تخم مرغ ۳ وعده فرنی یا حریره ۱ بار آب میوه ۲ وعده سوپ و ماست می‌خورد.
دو هفته اول ماه دهم
به جای آب میوه میتوان از میوه‌های قابل هضم به میزان یک قاشق مرباخوری (سیب، موز، هلو و ... ) شروع نموده و به ۲ قاشق مرباخوری رساند.
در اواخر هفته دوم این ماه یک خرمای رسیده (بدون پوست و هسته) بعد از غذای ظهر به کودک میتوان داد. به تدریج مقدار سوپ را بر حسب اشتهای کودک می توان هر بار به ۸-۶ قاشق مرباخوری رساند البته باید توجه داشت دادن غذای بیشتر جای شیر مادر را می‌گیرد که هنوز غذای اصلی اوست. در این زمان غذاهایی که کودک می‌تواند با دست بردارد و به دهان ببرد به او داده شود مثل نان، ماکارونی پخته شده، تکه‌های سیب زمینی یا هویج و ....
پس در این دوره شیرخوار ۲ وعده فرنی یا حریره یا نرم شده، ۲ وعده پوره تکه‌های نان، زرده تخم مرغ، ۱ وعده میوه، سوپ، ۴ قاشق مرباخوری ماست می‌خورد.
دو هفته دوم ماه دهم
سوپ را میتوان تنوع بیشتری بخشید و سایر حبوبات علاوه بر عدس، ماش را به سوپ اضافه کرد. برای اینکه حبوبات ایجاد نفخ نکند، قبل از اضافه کردن به سوپ کودک، ابتدا حبوبات را کاملا بپزید. هنگام مصرف ابتدا آن را با ته قاشق له کنید.
همچنین در این دوره شیرخوار ۱ وعده فرنی یا حریره یا پوره، تکه‌های نان، زرده تخم مرغ، ۲ وعده میوه نرم شده، ۲ وعده سوپ و ۴ قاشق ماست می‌خورد.
ماه یازدهم و دوازدهم
با توجه به اشتهای کودک میتوان به مقدار غذا در هر وعده اضافه نمود.
بعد از یازده ماهگی دادن انواع میوه‌ها و هچنین ماهی توصیه می‌شود.
از پایان یازده ماهگی کم کم کودک را به غذای خانواده میتوان عادت داد.
تنوع غذایی کودک را میتوان بیشتر کرد.
برای وعده صبحانه غذاهایی مانند، شیر برنج و تخم مرغ را میتوان تهیه کرد. برای وعده نهار و شام از انواع سوپ و کته یا ماکارونی میتوان استفاده نمود. میان وعده صبح یا عصر به کودک آب میوه، میوه یا نان میتوان داد.
با توجه به اشتهای کودک میتوان به مقدار غذا در هر وعده اضافه کرد و از دادن غذاهای سفره (به علت وجود چاشنی و نمک) پرهیز نمود.
به طور کلی تا یکسالگی، عسل غیرپاستوریزه، پنیر، شیر (به تنهایی)،سفیده تخم مرغ، شکلات، انواع توت، کیوی، آلبالو، گیلاس، خربزه، کشمش، دانه انگور، ذرت، تکه‌های سوسیس، آجیل، قهوه، چای پررنگ، فلفل، ادویه‌جات، ترشیجات، نمک، نوشابه‌های رنگی و گازدار، از حبوبات لپه و نخود و از گروه سبزی‌ها اسفناج و کلم و تکه‌های سفت و خام سبزی‌ها و ... توصیه نمی‌شود.
طرز تهیه فرنی
مواد لازم:
-آرد برنج (یک قاشق مرباخوری سرصاف)
-شکر (نصف قاشق مرباخوری سرصاف)
- شیر پاستوریزه (نصف لیوان معمولی)
ابتدا نصف لیوان شیرپاستوریزه را به مدت ۱۰ دقیقه می‌جوشانند سپس آب جوشیده خنک شده را به آن اضافه می‌کنند تا به اندازه نصف لیوان برسد. سپس آرد و شکر را به شیر اضافه کرده و حرارت می‌دهند تا قوام بیاید ( قوام فرنی باید بیش از قوام شیر مادر باشد).
طرز تهیه حریره بادام
مواد مورد نیاز:
-بادام شیرین ( عدد)
-آرد برنج (یک قاشق مرباخوری سرصاف)
-شکر (نصف قاشق مرباخوری سرصاف)
-شیر پاستوریزه (نصف لیوان)
اول بادام‌ها را حدود چند ساعت در آب جوش خیس کرده پوست آن را جدا نموده و با رنده و یا هر وسیله دیگری که در خانه وجود دارد نرم می‌کنند سپس مخلوط مذکور همراه شکر، آرد برنج در شیر آنقدر جوشانده می‌شود تا قوامی مثل فرنی ایجاد شود.
طرز تهیه سوپ
مواد لازم:
-گوشت بدون چربی (معمولاً به اندازه یک تخم مرغ متوسط)
-برنج یک قاشق مرباخوری
-هویچ متوسط یک سوم
بعد از اینکه گوشت تا حدی پخته شد برنج و هویج به آن اضافه می‌شود. پس از پختن کامل، باید همه مواد سوپ را مخلوط و نرم کرد تا قوام آن به غلظت فرنی برسد.
طرز تهیه پوره
یک عدد سیب زمینی یا هویج را بعد از شستن، کاملاً پخته، سپس پوست آن را جدا می‌کنند به همراه یک قاشق مرباخوری کره یا روغن مایع نرم کرده، سپس کم کم به آن شیر پاستوریزه ( که قبلاً جوشانده شده) اضافه می‌نمایند تا به نرمی و غلظت دلخواه برسد.
طرز تهیه کته نرم
میتوان یک تکه کوچک گوشت (ماهیچه یا سینه مرغ) را پخت و چهار قاشق مرباخوری پر از برنجی که قبلاً خیس خورده به آب گوشت یا آب مرغ اضافه کرد.
منبع:
دکتر حمید شیخ الاسلامی
نظر کاربران
کامل و عالی
پاسخ ها
سلام، ممنون از توجه و لطف شما