آزمایش غربالگری جنین، تصمیم گیرنده شمایید

چند سالی است که واژه غربالگری میان خانم‌های باردار رد و بدل می‌شود.

غربالگری چیست؟ به مجموعه‌ای از بررسی‌های سونوگرافی و آزمایشگاهی گفته می‌شود که در مراحل مختلف انجام شده و هدف آن این است که مادران باردار را از یک سری سندرم‌ها و نقایص غربال کرده و آنها را در گروه‌های کم خطر یا پر خطر قرار دهد.

چند سالیست که واژه غربالگری میان خانم‌های باردار رد و بدل می‌شود. نوعی دغدغه که از اوایل بارداری تا حدود ماه پنجم ذهن را مشوش می‌کند. پس از پایان آزمایش‌های غربالگری و مطلوب بودن نتیجه آزمایش، دیگر مادر خیالش بابت سلامت جنین راحت می‌شود.

سر و صدا بر سر آزمایشی شبهه‌ناک!

غربالگری که پس از کشورهای توسعه یافته به ایران آمد؛ از همان ابتدا موافقان و مخالفانی داشت.

گزارش زیر نظرات موافقان و مخالفان را بررسی می‌کند و از آن‌جا که مسئله سقط جنین به راحتی برای خانواده‌های مسلمان قابل قبول نیست و نظر مراجع تقلید نقش مهمی در این قبیل تصمیم‌گیری‌ها دارد، بنابراین «صبح توس» نظر فقها را در رابطه با این آزمایش مدرن عنوان می‌کند.

موافقان غربالگری چه می‌گویند؟

یکی از زنان باردار که برای انجام آزمایشات سونوگرافی به بیمارستان آمده است، به خبرنگار ما می‌گوید: علم و تکنولوژی روز به روز پیشرفته‌تر می‌شود، وقتی پیشرفت علم به نفع ماست چرا از آن استفاده نکنیم. ما می‌توانستیم هنوز کودکان مبتلا به فلج اطفال داشته باشیم؛ اما به کمک واکسن‌ها با انواع بیماری‌ها مقابله کردیم.

وی ادامه می‌دهد: به نظر من وقتی آزمایش غربالگری به راحتی از به دنیا آمدن کودک مشکل دار جلوگیری می‌کند باید با آغوش باز از آن استقبال کرد.

خانم دیگری با بیان اینکه هیچ مادر بارداری حاضر نیست ریسک تولد نوزاد مبتلا به عقب ماندگی ذهنی را بپذیرید٬ افزود: من برای فرزند اولم غربالگری رفتم؛ اگر بار دیگه باردار شوم با اینکه می‌دانم چه فشار عصبی را باید در این دوران تحمل کنم؛ اما باز هم غربالگری انجام می‌دهم چون نهایتا یک ماه استرس روانی دارم ولی در مقابل مجبور نیستم یک عمر رنج و درد فرزند بیمار را تحمل کنم.

وقتی جان انسا‌ن به «احتمال» بند می‌شود

مادر دیگری به خبرنگار ما می‌گوید: من آزمایش غربالگری نرفتم؛ زیرا خانواده‌ام اجازه ندادند و گفتند: این آزمایشات تنها احتمال است آن هم برای افرادی که در معرض خطر هستند.

وی عنوان می‌کند: هر چند ممکن است جواب آزمایشات درست نباشد و فرد را دچار استرس روانی کند؛ اما با این حال باز هم به نظر من بهتر است فرد برای آزمایش اقدام کند.

وی در پاسخ به خبرنگار ما می‌گوید: ما نمی‌توانیم جلوی همه مشکلات مادرزادی را بگیرم؛ اما برخی موارد به خود ما بستگی دارد که باید به موقع نسبت به آن اقدام کنیم؛ وقتی آمار عقب ماندگی‌های ذهنی انقدر بالاست چرا پیشگیری نکنیم؟.

خانم دیگر عنوان می‌کند: برخی افراد این آزمایش را انجام می‌دهند؛ اما در صورت بروز مشکل حاضر به سقط نمی‌شوند و به احتمال سالم بودن بچه تنها استرس خودشان را تا زمان تولد بالا می‌برند.

وی خاطرنشان می‌کند: این افراد معتقد هستند که به هیچ دلیل نباید سقط جنین انجام شود حتی اگر جنین ناقص باشد، بنابراین ضرورتی ندارد که هزینه بالای تست غربالگری را پرداخت کنند.

دیدگاه مخالفان؛

در این میان یکی دیگر از خانم‌ها با بیان اینکه این آزمایش‌ها تنها موجب افزایش استرس مادران می‌شود، تصریح می‌کند: من خودم هیچ وقت راضی به سقط جنین نمی‌شوم حتی چنانچه بدانم خدایی نکرده فرزندم مشکل ذهنی و عقب ماندگی دارد؛ من معتقدم خدا بچه را داده است و او برای حیاتش تصمیم می‌گیرد؛ بنابراین ما نمی‌توانیم برای زنده بودن یا نبودن یک انسان تصمیم بگیریم.

یکی از بانوان مراجعه کننده به مرکز بهداشت می‌گوید: یکی از اقوام ما مرتب پایش سونوگرافی و آزمایشگاه بود؛ بچه سالمی هم به دنیا آورد؛ اما پس از تولد بچه از دست پرستار افتاد و کمی مشکل عقب ماندگی پیدا کرد.

وی ادامه می‌دهد: همچنین ممکن است پزشکان سلامت جنین را تایید کنند؛ اما از کجا معلوم که هنگام زایمان و در لحظه آخر مشکلی برای نوزاد به وجود نیاید؟ پس بهترین راه این است که از همان ابتدا فرزندمان را به خدا بسپاریم.

یک درصد اشتباه و یک عمر پشیمانی

دیگری این‌طور می‌گوید: من تست غربالگری را انجام دادم چون پزشک تاکید کرده بود؛ به نظر من تست کمک می‌کند که خیالمان بابت سلامت بچه راحت شود؛ اما اگر کار به غربالگری مراحل بالاتر و در نهایت به آمینوسنتز برسد تصمیم گیری مشکل است. چون ممکن است خود آمینو سنتز و نمونه برداری از جنین خطرساز باشد و حتی ممکن است منجر به سقط شود. در این صورت اگر جنین سالم بوده باشد عمری پشیمانی در انتظار مادری خواهد بود که کاملا متکی بر علم پزشکی پیش رفته است.

دیگری با خونسردی می‌گوید: خوش به حال مادران ما که از ابتدا تا انتهای بارداری یک بار هم دکتر نرفتند.

وی ادامه می‌دهد: یکی از دوستان من نزد پزشک رفته و نتیجه آزمایشات را نشان داد که باید برای آمینو سنتز آماده شود، ولی دوستم راضی نشد. الان بچه‌اش صحیح و سالم به دنیا آمده است.

یکی از موافقان غربالگری می‌گوید: خدا به انسان عقل داده تا بتواند علوم را کشف کند؛ چرا نباید قبول کنیم؟ مگر نمی‌گویند خدا درد را داده درمان را هم داده است. این مورد همچون انواع سرطان‌ها که غربالگری و آزمایش دارند، است و چیز عجیبی نیست، چطور می‌توان گفت خدا راضی نمی‌شود از این علم استفاده کنیم.

وقتی حساب‌وکتاب‌ها‌ غلط از آب در می‌آید

دیگری در جواب این فرد عنوان می‌کند: هرگز نمی‌شود واکسن یا شیمی درمانی را با آزمایشات غربالگری مقایسه کرد. واکسن بحث پیشگری و شیمی درمانی بحث درمان را دارد؛ اما آزمایشات غربالگری نه پیشگیری و نه درمان است. تنها بیان یک احتمال است و ما بر حسب همین احتمال تصمیم می‌گیریم.

وی اضافه می‌کند: چه بسیار نوزادانی که توسط آزمایشات پزشکی دارای نقایص ژنتیکی و عقب ماندگی تشخیص داده شده‌اند؛ اما بعد از تولد سالم بودند.

یکی از کارشناسان مرکز بهداشت به خبرنگار ما می‌گوید: هر چند غربالگری برای زنان باردار بسیار مهم است؛ اما مواردی دیده‌ایم که نتیجه غربالگری نرمال بوده؛ اما فرزندی که به دنیا آمده قلبش کامل تشکیل نشده است و یا کری مادرزادی و برخی دیگر از مشکلات هستند که در غربالگری تشخیص داده نمی‌شوند.

مجلس مجوز داد

خردادماه سال 1384 سقط درمانی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید بدین صورت که با تشخیص قطعی سه پزشک متخصص و تأیید پزشکی قانونی مبنی بر بیماری جنین که به علت عقب افتادگی یا ناقص‌الخلقه بودن موجب حرج مادر است و یا بیماری مادر که با تهدید جانی مادر توأم باشد قبل از ولوج روح (چهار ماه) با رضایت زن مجاز میباشد و مجازات و مسئولیتی متوجه پزشک مباشر نخواهد بود.