بازی کردن با کودکان، افزایش سلامتی

بازی کارایی و رشد کودکان را افزایش می دهد. بهترین فعالیت موثر در زمینه سلامت جسمی و روانی کودک در کنار آموزش که در بالا رفتن کارایی او نقش مهمی ایفا می کند، بازی است. با گسترش دامنه بازی های مختلف فکری و وسایل و ابزار ورزشی، انتخاب نوع مناسب بازی که موجب بهبود روابط اجتماعی، اعتماد به نفس و هیجان لازم کودک باشد ضرورت دارد. از آنجایی که برخی از الگوهای فیزیکی و فکری بازی های رایج استاندارد لازم را ندارند، لازم است جای خالی بررسی کارشناسانه برای انتخاب مدل بازی و تناسب آن با مهندسی انسانی(علم ارگونومی) که در مطالب قبلی اشاره شد با موارد زیر پر شود. ارگونومی و سلامت فیزیکی و فکری کودک در محیط بازی را از دیدگاه های متفاوت می توان بررسی کرد:

شناخت انواع حرکت ها و رفتارهای قابل

پیش بینی کودکان در انواع بازی ها

به حداقل رساندن اثرات مخرب وسایل و ابزار بازی

ایجاد امنیت و ایمنی کافی در فرایند بازی و محیط آن

افزایش بهره وری و کارایی جسمی و روانی کودکان

درجهت برآورده کــردن زمینه های چهارگانه بالا راهکارهای پیشنهادی برای بالا بردن کیفیت بازی

به عنوان یکی از ابزارهای رشد کودکان توصیه می شود که دکتر شیوا انصاری پور، کارشناس ارشد و مدرس معماری به آنها اشاره می کند:

راهکارهای بالا بردن کیفیت بازی کودکان

کودکان همواره بازی را در پاسخ به میل کنجکاوی، رقابت، تشویق، خودنمایــی و پیروزی انتخاب می کنند. بنابراین تمامی بازی‌های استاندارد باید قابلیت برآورده کردن نسبتی از علاقه‌مندی‌ها و رفتارهای گفته شده را داشته باشند تا کارا باشند.

سیاست های تشویقی به جای واکنش های تنبیهی همواره از دید کارشناسان به عنوان ابزار موثرتری برای پرورش کودک دیده شده اند. با این نگاه، طراحی، ساخت و تغییر بازی هایی که این خصوصیت را در کودک ایجاد می کنند موثرترند. برای مثال، انتخاب بازی های مرحله ای با دادن مهره اضافه، امتیاز بالاتر و حتی امکان ثبت امتیاز شخصی به جای بازی هایی که به مراحل قبلی برگشت داده می شود یا جریمه دارند. هــر بازی امکان ایجــاد آسیب و صدمات متفاوتی را دارد. بنابراین تغییر وسایل و ابزارها باید در جهت کاهش مضرات آنها مهــــم ترین هدف تامین ارگونومی بـــــــازی اســــــت. مهم ترین صدمات در ابزارهای بازی شامل فشار نامتعارف به بدن کودک، پرتاب از ارتفاع و سقوط، لیز خوردن، خراش و آسیب های پوستی ناشی از تماس با مصالح و بافت آنها، گیر کردن در نقاط کور و مانند آن است که باید به پایین ترین حد ممکن برسد.

«ایمنی» کودک با تامین کارایی فنی و تکنیکی وسایل و«امنیت»وی از طریق معیارهایی مثل رنگ، هندسه، مواد و مصالح و مانند آن به دست می آید. به عبارتی امنیت بیشتر مفهوم روانی و ایمنی جنبه فناورانه دارد. بازی مطلوب نوعی است که نسبت مطلوبی از هر دو فاکتور ذکر شده را فراهم کند.

دادن حق انتخاب در تعیین مسیر، رنگ، تعداد، نوع و مانند آن باعث افزایش کارایی ذهنی کودک و بالا رفتن قدرت تصمیم گیری وی در آینده می شود. یکی از بهترین ترفندها در طراحی و ساخت بازی های ارگونومیک، می تواند بازی های انتخابی باشد. همچنین کودک در مدیریت و چیدمان بازی نیز می تواند نقش داشته باشد.

طراحی بازی های جمعی و گروهی با ابزار فردی، کاملا متفاوت است. بنابراین این مهم است که برای چه گروه سنی و چه مکانی بازی در نظر گرفته میشود و از کدام نوع باید انتخاب و جانمایی شود. برای مثال در مدارس اولویت با بازی های گروهی دیده می شود، در صورتی که در سالن انتظار یک هتل یا مجتمع تجاری انواعی از بازی های فردی بهتر پاسخگو است.

در هر مکان بازی، دست کم یک ابزار جمعی و گروهی برای بازی کودکان اعم از بازی های فکری یا فیزیکی پیش‌بینی شود. این کار باعث داشـــتن حق انتخــاب و افزایش تعاملات اجتماعی سالم کودکان می شود.

تعداد محدودی از وسایل ورزش و بازی کودک برای بازه سنی تمامی کودکان کارایی دارند. به خصوص در فضاهای عمومی و بیرون از خانه بهتر است به دنبال استفاده و پیش بینی بازی هایی با درجه شمول بالا که مناسب تعداد بیشتری از کودکان است باشیم. این کار با امکان تنظیم ارتفاع، سطح، تعداد و مانند آن در مورد وسایل بازی امکان پذیر است.

کشف بازی و نحوه انجام آن در پاسخ به کنجکاوی مثبت کودکان می تواند یکی از دلایل ما برای انتخاب بازی باشد. داشتن راهنما و بروشورهای تصویری خوانا در کنار بازی یا عکس هایی که نحوه استفاده را به کودک آموزش می‌دهد یک ابزار مکمل کارساز در کنار وسایل بازی است.

استفاده از مواد و مصالحی که امکان خرده شدن، شکسته شدن و مشابه آن وجود دارد کارایی وسایل را در دراز مدت کاهش می دهد و نیاز به تعمیرات مداوم را ایجاب می کند. هزینه اولیه برای وسایل با کیفیت بالا همیشه منطقی تر از هزینه تعمیرات پیوسته پس از آن است. همچنین استفاده از مواد بازیافتی در طراحی و ساخت بازی یک آسیب جبران ناپذیر است.

به دلیل سرعت عمل کودک و عدم تمرکز او، کف فضاهای بازی نیاز به اصطکاک کافی دارند. استفاده از شیب برای تامین تنوع حرکتی آنها در کف روش مطلوبی است، به شرطی که استانداردهای لازم اعم از درصد شیب پایین(حدود10 درصد)، عدم لغزندگی مواد، تغییر رنگ لازم و نداشتن برآمدگی و پله در آن رعایت شود.انتخاب ابزار و وسایلی که قابل تمیز شدن و شست و شو هستند درصد بیماری ها و آلودگی را کاهش می دهد.

بازی کودک در شب باید تجهیزات مناسب روشنایی احتیاط لازم، نظارت بزرگ ترها و محیط بی خطر داشته باشد. مخصوصا اگر در محیط باز و عمومی انجام شود. در فصل های گرم ساعت های شب استفاده بیشتری برای بازی دارند، در این صورت پخش موسیقی در محیط بازی، استفاده از نورهای رنگی کم مصرف، دیواره های کوتاه برای جلوگیری از ترس از محصور شدن، استفاده از شکل عروسکی شاد و خندان محیـــط را سالم تـــر می‌سازد.

کودکان مهارت های زیادی را بر اثر تجربه بازی می‌آموزند. توجه داشته باشید هر انتخاب اشتباهی در نحوه بازی آنها می تواند مسیر متفاوتی را برای کودکان در آینده بگشاید. بازی را جزیی پایدار از زندگی کودک ببینید و برای آن برنامه ریزی کنید.