ناثیر زلزله بر کودکان، چاره چیست؟

زمین لرزه معمولا از جابجا شدن صفحات داخلی زمین که گاها با تکان های ناگهانی و شدید که بر روی زمین اقبل حس کردن است همراه می شود. زلزله می تواند گاها خیلی ملایم و با کمترین لرزه همراه باشد و در پاره‌ای از اوقات با شدت فراوانی رخ می دهد و موجب خسارات جبران ناپذیر و همچنین باعث به وجود آمدن سونامی های خیلی بزرگ می‌شود که نمونه آن در سال ۲۰۱۱ در کشور ژاپن مشاهده شد. زمین لرزه ها با توجه به جابجایی صفحات تکتونیک می توانند از چند ثانیه تا چند دقیقه به طول انجامند و همچنین میزان ریشتر زمین لرزها نیز متفاوت است که از یک ریشتر تا ۹.۳ ریشتر که ثبت شده اند. البته هر چقدر زمین لرزه بزرگتر باشد ریشتر آن بیشتر و در نتیجه خرابی به وجود آمده از زمین لرزه‌های بزرگ گاها سال ها طول می کشد تا زندگی عادی به چنین مان هایی برگردد. جالب است که بدانید وقتی زمین لرزه ایجاد می شود، صداهایی را تولید می کنند که گاها در حجم های بسیار بالا شنیده می شوند این صدا گاها به شکل صدای قطاری که از درون تونل می گذرد شنیده می شود و این صدا در بیشتر مواقع باعث ترس و وحشت مردم می شود.

زمین لرزه و آثار مخرب آن بر روی کودکان و نوجوانان

معمولا زمین لرزه ها را در دو مقیاس ریشتر و Mercalli اندازه گیری می کنند. که میزان ریشتر، انرژی ناشی از خارج شدن انرژی حاصل از زمین لرزه را به ما نشان می دهد و مقیاس اصلاح شده Mercalli که میزان آسیب و تخریب زلزله را اندازه گیری می کند. زمین لرزه ها ممکن است موجب آسیب گسترده و حتی تخریب صد در صدی مدارس، خانه ها، پل ها، سدها، بزرگراه ها و حتی ساختمان ها و برج های خیلی بلند شوند. وقتی زمین لرزه های سنگین رخ می دهد، خطوط گاز و برق می توانند باعث آتش سوزی شدید شوند که به نوبه خود می توانند خطرات جانی و مالی حاصل از زلزله را تشدید ببخشند. وقتی چنین شرایطی به وجود می آید خطوط انتقال آب نیز با مشکل مواجه می شوند از این رو احتمال خاموش کردن آتش با آب غیر ممکن می شود. تخریب لوله های فاضلاب و مخلوط شدن آن با آب قابل شرب می تواند بیماری های زیادی را پس از وقوع زلزله در میان مردم انتشار دهد. تقریبا صدها زلزله در سراسر جهان در هر سال رخ می دهد، اما تنها چند مورد باعث آسیب شدید، تخریب و مرگ و میر می شوند.

بیشترین آسیب های حاصل زمین لرزه بخاطر برخورد و یا فرو ریختن آوار بر روی مردم است همچنین پاشیده شدن شیشه ها پنجره نیز می تواند در هنگام زلزله آسیب های فراوانی را بروی عابرین و افرادی که زیر پنجره های ساختمان قرار دارند وارد کند. به طور معمولا در زلزله های بزرگ آتش سوزی و جراحت حاصل از آن به افراد آسیب های فروانی را وارد می کند. در چنین حوادثی؛ سر، سینه و گردن افراد بیشترین آسیب ها را می بیند ازاین رو توصیه می شود در هنگام وقوع زلزله مراقبت از سر و گردن را بیشتر جدی بگیرید چرا که آسیب دیدگی، چنین مناطق حیاتی بدن می تواند منجر به جراحات جبران ناپذیر و حتی مرگ فرد آسیب دیده شود.

بسیار شایع است که پس از وقوع زمین لرزه اصلی، پس لرزه هایی گاها بزرگتر و کوچکتر به وجود می آیند که می توانند آسیب های بسیار جدیدتر از زلزله اصلی بر افراد و اماکن وارد کنند، توجه داشته باشید این پس لرزها گاها تا ماها پس از زلزله اصلی رخ می دهد و این امر کاملا می تواند طبیعی است.

تأثیر زمین لرزه بر کودکان و خانواده ها

زمین لرزه‌ها علاوه بر اینکه بسیار غیر منتظره و مخرب هستند بسیار وحشتناک و دلهره آور نیز هستند. در چنین شرایطی مردم ترس آن را دارند که مجروح و یا کشته شوند. وقتی زلزله رخ می دهد گاها دیده شده است که افراد خانواد هم دیگر را فراموش می کنند و به فکر فرار هستند. و پس از مدتی تازه متوجه می شوند که کسانی با آنها زندگی می کرده اند را فراموش کرده اند، سپس جویای احوال آنها می شوند. در هنگام وقوع زمین لرزهای بزرگ وقتی ساختمان ها تخریب می شوند بسیاری از مردم که زنده می مانند عملا نمی‌دانند که چه باید بکنند این شرایط در چند ساعت اول وقوع زلزله شاید کمی طبیعی باشد. اما بدترین شرایط در هنگام زلزله برای افراد کم توان مانند؛ کودکان، افراد سالخورده که قادر نیستند به تندی جابجا شوند و همچنین افراد معلول ممکن است به وجود آورد چرا که آن ها توانایی کافی برای فرار از چنین موقعیت هایی را ندارند. از این رو خانواده هایی که دارای چنین افرادی هستند حتما باید تمهیداتی را در مقابله با زلزله و دیگر بلایای طبیعی از قبل اندیشده باشند تا در هنگام وقوع چنین حوادثی سر درگم نشوند.

کسانی که تجربه مواجه با بلایای طبیعی عظیم همچون زمین لرزه را درک کرده باشند ذهن شان سال ها با آن درگیر خواهد بود. این گونه افراد اگر پس از گذشت چندین سال از آن حادثه بزرگ با صحنه هایی هر چند کوچک اما شبیه به آن حادثه بر خورد داشته باشند، این امر می تواند زمینه ساز یادآوری آن روز های تلخ برای افراد باشد، این چنین یادآوری هایی می تواند تصاویر ذهنی و واکنش های احساس و حتی فیزیکی فرد را تحت تاثیر خود قرار دهد و این امر به نوبه خود می تواند از نظر بار روانی برای شخص مورد نظر بسیار گران تمام شود. معمولا یادآوری های رایج پس زمین لرزه های بزرگ عبارتند از: ترک های روی دیوار، سر و صدا های مشابه زمین لرزه، ساختمان های تخریب شده، بوی آتش و دود، جسد افراد مرده، مراسم تشیع جنازه، سالگرد تاریخ وقوع زمین لرزه و حتی یادآوری ماه و روز آن، و همچنین شنیدن و دیدن برنامه های درباره زمین لرزه می تواند خاطر این گونه افراد را مکدر و پریشان کند. پس نباید حال چنین افرادی را نادیده گرفت و بی تفاوت از آن‌ها رد شد.

در پاره ای از مواقع یادآوری خاطرات زمین لرزهای بزرگ سال های قبل، می تواند زمینه ساز یک حال بد و عصبانی و در پاره از مواقع گوشه گیری را به همراه داشته باشد. نباید از یاد برد وقتی زمین لرزه های بزرگ رخ می دهد ویرانی هایی به همراه کشتار عده کثیری از مردم را به همراه دارد چنین آسیب هایی گاها ماه‌ها و سال‌ها طول می‌کشد تا جبران شود وقتی شخصی با چنین شرایط حتی روبرو می شود علاوه بر از دست دادن عزیزان خود غم سرما و یا گرما و حتی گرسنگی و تشنگی و بی سرپناهی را باید تا مدتی تحمل کند چنین شرایط سختی، بر روی هر انسانی تاثیر منفی خواهد گذاشتن و این بار روانی منفی شاید تا آخر عمر نیز از یاد نرود .

البته نباید از یاد برد که میزان آسیب روحی برای افراد مختلف متفاوت خواهد بود افراد حساس تر در چنین شرایطی بیشترین آسیب های روحی را خواهند دید و شاید تا آخر عمر قادر نباشد خود را با شرایط جدید به وجود آمده وفق دهند. وجود چنین مشکلاتی روانی گاها باعث می شود که عده ای نتوانند به یک بهبود نسبی دست یابند و با خاطرات آن روز های بد به زندگی خود ادامه می‌دهند. چنین اشخاصی باید شناسایی شده و توسط یک روانشناس و حتی روانپزشک مورد مداوا قرار بگیرند این گروه حساس بیشتر از سایر اقشار جامعه نیاز به مراقبت دارند که معمولا کودکان و نوجوانانی که با صحنه های دلخراش پس از وقوع زمین لرزه های بزرگ، را تجربه کرده اند بیشتر در معرض چنین مشکلاتی هستند. خانواده ها نباید کودکان شان به امید آن که حادثه های پس از زمین لرزه را به سلامت پشت سر گذاشته اند را به حال خود رها کنند.

مطالعاتی که بر روی کودکان و افراد بزرگ سالی که تجربه زمین زمین لرزه بزرگ را داشته اند نشان می دهد:

کسانی که با خسارت های حاصل از زمین لرزه روبرو شده اند پس از حادثه درصد بالایی از استرس و اصطراب را از خود بروز می دهند و همچنین میزان غم اندوه آن‌ها نسبت به کسانی که چنین صحنه هایی را حس نکرده اند بسیار زیاد است. گاها دیده شده است که کودکان و نوجوانان پس از چنین حوادثی گوشه گیر و منزوی می‌شوند که این امر می‌تواند بسیار خطرناک باشد، چرا که این گروه سنی در شرایط خاصی از بلوغ به سر می برند که والدین نباید این گونه موارد را نادیده بگیرند. به طور معمول افسردگی و اصطراب در بین افراد، به ویژه کودکان و نوجوانان پس از تجربه یک حادثه بزرگ و دلخراش بسیار مشهود است و این امر اغلب پس ازتجربه زمین لرزه های بزرگ اتفاق می افتد.

مشکلات به وجود آمده در بین افراد معمولا عبارتند از: اختلافات زناشویی؛ سوء مصرف به مواد مخدر، بروز رفتارهای مجرمانه، تهاجمی و یا غیرقانونی؛ و همچنین شاکی بودن از سلامت جسمی، از جمله سردرد، درد معده، ضربان سریع قلب، احساس تنگی در ناحیه قفسه سینه، نبود اشتها و مشکلات گوارشی است.

در چین شرایطی معمولا کودکان و نوجوانان اعتماد خود را نسبت به والدین برای حفظ شان در برابر مشکلات از دست می هند چرا که این تصور را پیدا می کنند که قدرتی بزرگ تر از قدرت والدین شان است که می تواند همواره آن ها را تهدید کند.

در چنین شرایطی مراکز روان درمانی، و روانپزشکی با مشاوره هایی که در اختیار کودکان و نوجوانان ارائه می دهند می توانند غم و اندوه آنان را تا حد زیادی بر طرف کنند و نسخه های درمانی، دارویی و حتی روانی خاصی را برای درمان چنین افرادی تجویز کنند، چنین افرادی با توجه به تجربه ای که دارند می توانند به کودکان و نوجوانان کمک کنند تا آن‌ها تصور خود و پیامدهای روانشناختی شان را در مورد زلزله تغییر دهند و راحترتر بتوانند به زندگی روزمره خود برسند.