پریدن چشم نوزاد، نگرانی جایز هست؟
پسر سه ماه من بعضی اوقات چشمش میپره مثل چشمک زدن این طبیعیه یا نه در ضمن موقع اشک گریه از چشماش نمیاد به نظرتون طبیعیه؟
پریدن چشم نوزاد یکی از رفتارهایی است که می‌تواند والدین را به شدت نگران کند، به ویژه اگر این حرکات به صورت مکرر و غیرطبیعی ظاهر شوند. گرچه در برخی موارد این پدیده ممکن است ناشی از فرآیند طبیعی رشد سیستم عصبی و بینایی کودک باشد، اما در موارد دیگر می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات عصبی یا چشمی مانند نیستاگموس باشد. تشخیص تفاوت میان حرکات طبیعی و نگران‌کننده، نیازمند بررسی تخصصی و دقیق توسط چشم پزشک کودکان است.
علت پریدن چشم نوزاد چیست؟
پریدن چشم نوزاد (که معمولاً به صورت حرکات غیرارادی یا لرزش‌های ریز چشم دیده می‌شود) می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. برخی از این دلایل طبیعی و گذرا هستند، اما برخی دیگر نیاز به بررسی پزشکی دارند. در ادامه، رایج‌ترین علت‌ها را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
۱. تکامل طبیعی سیستم بینایی
- در ماه‌های اولیه زندگی، سیستم عصبی و بینایی نوزاد هنوز در حال رشد و تکامل است.
- گاهی حرکات نامنظم یا پرش‌های جزئی چشم در چند ماه اول طبیعی است و با رشد نوزاد برطرف می‌شود.
۲. نیستاگموس مادرزادی (Nystagmus)
- نوعی اختلال عصبی چشمی است که باعث حرکات غیرارادی مکرر چشم می‌شود.
- ممکن است ژنتیکی یا ناشی از اختلال بینایی یا مغزی باشد.
- نیاز به ارزیابی تخصصی دارد، چون می‌تواند بر بینایی نوزاد تأثیر بگذارد.
۳. تشنج‌های چشمی (Ocular Seizures)
- در موارد نادر، پرش چشم ممکن است نشانه‌ای از تشنج‌های کوچک باشد.
- این وضعیت معمولاً با علائم دیگری مانند بی‌حالی، توقف در پاسخ‌دهی یا حرکات غیرطبیعی دیگر همراه است.
۴. مشکلات بینایی مادرزادی
برخی بیماری‌های چشمی مانند آلبینیسم، کاتاراکت مادرزادی یا آتروفی عصب بینایی ممکن است با نیستاگموس یا پرش چشم همراه باشند.
۵. تحریک بیش از حد یا خستگی
گاهی نوزاد در واکنش به نور زیاد، خستگی یا تحریک حسی زیاد ممکن است حرکات غیرارادی در چشم داشته باشد.
آیا پریدن چشم نوزاد نگران کننده است؟
پریدن چشم نوزاد در برخی موارد طبیعی است، اما گاهی می‌تواند نگران کننده باشد و نیاز به بررسی پزشکی دارد. در چند ماه اول زندگی، سیستم بینایی و عصبی نوزاد هنوز در حال رشد است، بنابراین ممکن است حرکات نامنظم یا پرش‌های چشم گاه به گاه دیده شود که معمولاً با رشد کودک برطرف می‌شود. اما اگر این حرکات:
- به صورت مداوم و تکرار شونده باشند،
- بعد از ۳ تا ۶ ماهگی ادامه پیدا کنند،
- یا همراه با علائم دیگری مانند ناتوانی در تمرکز نگاه، حرکات غیرعادی بدن یا تأخیر رشدی باشند،
ممکن است نشانه‌ای از اختلالاتی مانند نیستاگموس (Nystagmus) یا مشکلات بینایی و عصبی دیگر باشد و باید توسط متخصص چشم یا متخصص مغز و اعصاب کودکان بررسی شود.
بنابراین، اگر پرش چشم نوزادت فقط گاهی اتفاق می‌افتد و بدون علامت دیگر است، معمولاً جای نگرانی نیست. اما در صورت تداوم یا همراهی با علائم دیگر، حتماً باید جدی گرفته شود.
آیا نیستاگموس مادرزادی خطرناک است؟
نیستاگموس مادرزادی (Congenital Nystagmus) معمولاً خود به تنهایی خطرناک نیست، اما می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل زمینه‌ای در بینایی یا سیستم عصبی باشد و اغلب بر کیفیت بینایی کودک تأثیر می‌گذارد. در این نوع نیستاگموس، حرکات غیرارادی چشم معمولاً از چند هفته یا چند ماه اول زندگی آغاز می‌شود و ممکن است تا بزرگسالی ادامه داشته باشد. بسیاری از کودکان مبتلا به نیستاگموس مادرزادی می‌توانند زندگی طبیعی و فعالی داشته باشند، اما ممکن است:
- دچار کاهش دید (به‌ویژه در دید دقیق یا جزئیات) باشند.
- نیاز به عینک یا وسایل کمک بینایی داشته باشند.
- در مواردی به دلیل وضعیت خاص سر برای دید بهتر، دچار اختلال در وضعیت بدنی یا گردن شوند.
مهم‌ترین نکته این است که نیستاگموس مادرزادی باید توسط یک متخصص چشم کودکان ارزیابی شود تا علت دقیق آن مشخص شود و اقدامات لازم برای بهبود بینایی و جلوگیری از مشکلات ثانویه انجام گیرد. در برخی موارد، درمان‌های بینایی‌درمانی، جراحی یا کمک‌های آموزشی می‌توانند به بهبود عملکرد بینایی کودک کمک کنند. بنابراین، گرچه ان اختلال به خودی خود خطرناک نیست، ولی نیاز به پیگیری دقیق پزشکی دارد.
راهکارهای درمان پریدن چشم نوزاد
درمان پریدن چشم نوزاد (که می‌تواند به دلیل نیستاگموس یا سایر اختلالات چشمی باشد) بستگی به علت زمینه‌ای دارد. در بیشتر موارد، هدف درمان کاهش شدت حرکات چشم و بهبود کیفیت بینایی کودک است. در ادامه راهکارهای اصلی درمان آورده شده‌اند:
۱. بررسی و تشخیص دقیق
- معاینه توسط چشم‌پزشک کودکان: اولین و مهم‌ترین قدم برای تشخیص نوع و علت پریدن چشم
- انجام تست‌های بینایی، ساختار چشم، عصب بینایی و گاهی تصویربرداری مغز (MRI) در صورت نیاز
۲. درمان‌های غیر جراحی
- عینک یا لنزهای اصلاحی: اگر کودک دچار عیوب انکساری مثل نزدیک‌بینی یا آستیگماتیسم باشد، اصلاح دید ممکن است باعث کاهش حرکات چشم شود.
- لنزهای تماسی ویژه (مثلاً لنزهای تماسی با لنز مرکزی ثابت): در برخی موارد کمک به پایداری نگاه می‌کند.
- تمرینات بینایی (Vision Therapy): در موارد خفیف و قابل کنترل، تمریناتی برای بهبود تثبیت نگاه تجویز می‌شود.
- وسایل کمک بینایی: مثل ذره‌بین یا ابزارهای دیجیتال برای بهبود عملکرد بینایی در کودکانی با دید ضعیف
۳. درمان‌های دارویی
در بعضی موارد بسیار خاص، داروهایی مثل باکلفن، گاباپنتین یا داروهای آرام‌کننده عصبی ممکن است برای کاهش شدت حرکات چشم استفاده شوند. این داروها در نوزادان کمتر استفاده می‌شوند و معمولاً بعد از سنین بالاتر بررسی می‌گردند.
۴. جراحی
- جراحی عضلات چشم (مانند عمل Kestenbaum): در کودکانی که برای دید بهتر سر خود را کج می‌کنند (وضعیت غیرطبیعی سر دارند)، جراحی ممکن است وضعیت نگاه را اصلاح کند.
- جراحی برای بهبود محل "null point" (نقطه‌ای که در آن حرکات چشم کمتر است) نیز می‌تواند در موارد خاص انجام شود.
۵. پیگیری و حمایت آموزشی
- ارزیابی‌های منظم بینایی
- همکاری با کاردرمانگر بینایی و معلمان آموزش ویژه در صورت نیاز
نکته مهم: هرگونه درمان باید توسط پزشک متخصص چشم کودکان یا نورولوژیست اطفال پیشنهاد و زیر نظر او انجام شود. درمان زود هنگام می‌تواند از پیشرفت مشکلات بینایی و اختلالات رشدی بعدی جلوگیری کند.