خوردن مکونیوم توسط جنین، آیا دفع میشه؟

نوزاد اولین مدفوع خود را دفع می کند که مکونیوم نام دارد. این ماده ی چسبنده و قیرگونه به رنگ سبز - سیاه و شامل زواید روده های جنین در دوران بارداری است.
گاهی نوزاد پیش یا هنگام زایمان نیز مکونیوم را دفع می کند. اگر کیسه ی آب مادر پاره شود و مکونیوم در ان دیده شود، مراقب پزشکی درباره ی وضعیت سلامت نوزاد نگران خواهد شد. شاید مکونیوم اندکی پس از زایمان دفع شود، حتی اگر نوزاد هنوز تغذیه نشده باشد. البته در اکثر موارد دفع مکونیوم پس از شیردهی پستانی رخ خواهد داد. کلستروم یا آغوز سرشار از مواد مغذی است و تاثیر ملین دارد و به نوزاد برای دفع چند مدفوع چسبنده ی اولیه کمک می کند.

مکونیوم از چه تشکیل شده است؟
عموماً از هفته ی چهاردهم بارداری، بچه ها به طور منظم مایع آمنیوتیک را می بلعند. مایع آمنیوتیک برای رشد جنین مهم است و حاوی مواد مخاطی، موی بچه (کرک ها)، سلول های روده، زردآب و آب است.
مایع از میان روده ی کوچک جنین می گذرد که اب را جذب و خارج می کند. هر باقیمانده ای که جا بماند، به روده ی بزرگ منتقل می شود. این مواد جمع میشوند و ماده ای چسبنده و قیرگونه ای را به وجود می آورند که مکونیوم نام دارد. زمانی که بچه به دوره ی کامل بارداری می رسد، مکونیوم بیشتر فضای روده را پر کرده است. در روزهای نخست پس از زایمان، پستان کلستروم تولید می کند. این ماده فواید مثبت بسیاری دارد و ملینی طبیعی است که به خارج کردن مکونیوم از روده ای فرزند تان کمک می کند. معمولا در اولین دوازده ساعت پس از زایمان بچه ی دوره ی کامل، این اتفاق می افتد. اگر مکونیوم تا چهل و هشت ساعت پس از زایمان دفع نشد، مراقبان پزشکی به انسداد روده مشکوک می شوند.

دفع مکونیوم پیش از زایمان
اگر جنین پیش از زایمان مکونیوم دفع کند، مایع آمنیوتیک آلوده می شود و رنگش سبزگونه به نظر می رسد. جنین نیز آغشته به مکونیوم می شود، خصوصا اگر ورنیکس (پوشش موم گونه ی پوست) زیادی روی سطح پوستش وجود داشته باشد. شاید بچه نیز مکونیوم ببلعد که البته اسیبی نمی رساند.
بچه هایی که پیش از زایمان مکونیوم دفع می کنند، احتمالا سیستم گوارششان بالغ شده است. و هر چه بیشتر از موعد زایمان در رحم بمانند، به احتمال بیشتری پیش از زایمان مکونیوم دفع کنند.
این مشکل به علت فشرده شدن موقتی و ناگهانی بند ناف یا سر نیز رخ میدهد. کمبود لحظه ای اکسیژن باعث شل شدن ماهیچه های مقعد می شود که به مکونیوم اجازه خروج می دهد. اغلب در لحظات نهایی زایمان، سر بچه نسبتا فشرده می شود و وقتی بدنش بیرون آمد، رده هایی از مکونیوم روی او دیده می شود. تقریبا در ۲۰% از بارداری ها آب آلوده به مکونیوم دیده می شود.

آیا مکونیوم خطرناک است؟
اگر کیسه ی آب پاره شود و رگهه ای مکونیوم مشهود باشد، معمولاً باعث نگرانی می شود. اگر رنگ آب سبزگونه باشد، معمولاً نشان می دهد که مکونیوم به تازگی دفع شده است. رنگ زرد یا قهوه ای گونه نشان می دهد که مکونیوم قبلا دفع شده یا قدیمی است. نگرانی اصلی در مایع آمنیوتیک آغشته به مکونیوم احتمال نفوذ مکونیوم به شش جنین است. این مشکل سندرم استنشاق مکونیوم نام دارد.

سندرم استنشاق مکونیوم چیست؟
در دوران بارداری، شش جنین پر از مایع آمنیوتیک است و اگر مکونیوم نیز در آن وجود داشته باشد، وارد مجرای هوای جنین نمی شود. هنگام زایمان، اگر بچه به شدت زیر فشار باشد و مدت طولانی اکسیژن به او نرسید، احتمال دارد بچه نفس بکشد و مکونیوم موجود را تنفس کند.
هنگام فرستادن نفس به درون، این ماده بخشی یا همه ی مجرای هوای بچه را مسدود می کند، تنفس را مشکل می سازد و میزان اکسیژن رسانی محدود می شود. سندرم استنشاق مکونیوم باعث ناراحتی های شیمیایی در مجرای هوا نیز می شود که مشکل تنفسی را بیشتر می کند. در اثر استنشاق مکونیوم، عفونت شش و ناکارایی سورفکتانت نیز امکان پذیر است. سورفکتانت ماده ای است که به گسترش کامل شش کمک می کند.
از ۲۰٪ نوزادان به دنیا آمده با آب آغشته به مکونیوم، حدود ۲% تا ۵% دچار سندرم استنشاق مکونیوم می شوند.
نشانه های سندرم استنشاق مکونیوم عبارتند از:
تنفس سریع
تنگی نفس و قرقر کردن
وقفه ی تنفسی
امتیاز کم آپگار (رنگ، توازن ماهیچه ای، واکنش ها)
پوست کبود رنگ
سینه ی بیش از حد متورم

درمان استنشاق مکونیوم چیست؟
طبق رهنمود کنونی اکادمی متخصصان کودکان، برای بچه ای که مکونیوم استنشاق کنید، نباید هنگام زایمان روند ساکشن (مکش یا بیرون کشیدن محتویات بینی) انجام شود. قبلا وقتی سر بچه بیرون می امد، ساکشن اجرا می شد. دیگر این عمل رایج نیست.
اگر بچه ای مکونیوم استنشاق کرد و فعال و به ظاهر خوب است و تپش قلب مناسب دارد (بیش از صد تپش در دقیقه) مراقبان پزشکی باید برای بیست و چهار ساعت نخست نشانه های سندرم استنشاق مکونیوم نظارت داشته باشد.
بچه هایی که مکونیوم استنشاق کرده اند و فعال نیستند، تپش قلب ضعیف دارند (زیر صد تپش در دقیقه ) و توازن ماهیچه ای اندکی ضعیف است و احتمالا به ساکشن فوری نیاز دارند. مراقبان پزشکی مجرای هوای نوزاد را تا حد امکان تمیز می کنند تا میزان مکونیوم استنشاق شده را محدود سازند. لوله ای از طریق دهان یا بینی وارد مجرای تنفسی می شود. احتمالا بچه های مبتلا به سندرم استنشاق مکونیوم زمانی را در بخش مراقبتهای ویژه ی نوزادان نارس یا شیرخوارگاه مخصوص خواهند گذراند. آنها برای نشانه های عفونت نظارت می شوند، آزمایشهای خون مختلفی انجام میدهند و شاید به درمان با اکسبیژن نیاز داشته باشند. ممکن است برخی از نوزادان با سندرم استنشاق مکونیوم شدید دچار ذات الریه شوند. اکثر نوزادان مبتلا به سندرم استنشاق مکونیوم شدید در دوازده ماه اول زندگی خود دچار خس خس و عفونت شش می شوند اما همان طور که شش کیسه های جدید هوا می سازد، این مشکل بهبود می یابد.

چگونه می توان از سندرم سمتنشاق مکونیوم جلوگیری کرد؟
آشکارترین روش برای دوری از این مشکل داشتن محیط زایمان ارام و پشتیبانی از مادر در هنگام زایمان است. اگر خانمی هنگام زایمان عصبی و مضطرب باشد، این حس باعث کندی یا متوقف شدن انقباض ها می شود. در نتیجه، برای سرعت بخشیدن به ان نیاز به مداخلات پزشکی افزایش می یابد که در نهایت باعث تنش جنین خواهد شد.
مداخلاتی مثل پارہ کردن مصنوعی کیسه ی اب، نظارت پیاپی جنین و القا یا تشدید ان با اکسی توسین مصنوعی همگی باعث می شوند که جنین مضطرب شود. اگر کیسه ی اب پاره شد و مکونیوم وجود داشت، باید بررسی بیشتری انجام شود و همین امر از میزان تحرک شما می کاهد.
اگر مکونیوم رقیق باشد و مراقب پزشکی تشخیص داد که تپش بچه خوب است، وضعیت زایمان راست قامتی را برگزینید که به انقباض ها اجازه دهد مایع را از شش بیرون براند و از دهان و بینی خارج سازد. بگذارید بند ناف به تپش خود ادامه دهد تا پیش از شروع تنفس هوا به درون شش، اکسیژن ضروری برای فرزند تان را تامین کند.
آغشته بودن به مکونیوم می تواند بدون تنش جنین نیز رخ دهد و تمام بچه هایی که مضطرب می شوند، مکونیوم دفع نمی کنند. مکونیوم به ندرت مشکل ساز است. با پرهیز از مداخلاتی که احتمال تنش را افزایش می دهد، مراقبان پزشکی به پیشگیری از آن کمک می کنند.
اکثر نوزادانی که پیش از زایمان مکونیوم دفع می کنند، از دوره ی کامل گذشته اند (پس از تاریخ موعد زایمان تخمینی) و دفع مدفوع فقط نشانه ای برای تکامل عملکرد سیستم گوارشی است. والدین باید از نشانه های سندرم استنشاق مکونیوم اگاه باشند و اگر نگران تنفس فرزندشان بودند، در پی مراقبتهای پزشکی باشند.