درد کولیک نوزاد، علت بروز
کولیک، دردی شدید و ناگهانی در ناحیه شکم است. علت درد وجود گاز زیاد در معده است، به همین دلیل آن را کولیک می‌نامند.
کولیک، دردی شدید و ناگهانی در ناحیه شکم است. علت درد وجود گاز زیاد در معده است، به همین دلیل آن را کولیک می‌نامند. ناراحتی روده یا وجود گاز در معده به ندرت موجب دردهای کولیکی می‌شود؛ و در حقیقت علل پزشکی دیگری نیز ممکن است موجب بروز بیماری گردد. نکته جالب توجه در مورد کولیک این است که هم نفخ معده و هم اضطراب و نگرانی پدر و مادر هر دو عامل در شروع بیماری مؤثرند.
پدر و مادر باعث بروز کولیک در فرزند خود نیستند، اما رفتار ناشی از ناراحتی کولیک در یک نوزاد بعضی اوقات موجب سرزنش‌های نابه‌جا و بیهوده پدر و مادر می‌شود. مادر اضطراب خود را به کودک منتقل می‌کند و عکس‌العمل کودک در مقابل نگرانی مادر، بی‌قراری در برابر دردهای کولیکی است. باید توجه داشت که این طرز فکر را نمی‌توان به طور کامل پذیرفت. کولیک هم در کودکانی که مادران آن‌ها بسیار آسان‌گیرند و هم در کودکانی که مادرانی مضطرب و نگران دارند، دیده می‌شود. این نکته از این جهت حائز اهمیت است که خونسردی یا اضطراب مادر نقشی در رفتار ناآرام و بی‌قراری کودک ندارد و نسبت دادن آن به مادر غیرمنصفانه است. حقیقت این است که قدرت تحمل در مادران متفاوت است. کولیک هم مانند سایر فشارهای عصبی و جسمی به سرعت بروز می‌کند. مدتی ادامه پیدا می‌کند و موجب ناراحتی و اضطراب مادر می‌شود. مطالعات انجام شده هیچ‌گونه رابطه منطقی بین شخصیت مادر و رفتار ناشی از کولیک کودک نشان نداده است. ولی طبق تحقیقات و بررسی‌های بیش‌تری که در این زمینه انجام شده مادرانی که در تست‌های شخصیتی نمودار اضطراب آن‌ها بالاتر است، کودکان‌شان بیشتر مبتلا به کولیک هستند.
احتمال تولد نوزادان کولیکی در میان مادرانی که در دوران حاملگی دچار اضطراب، نگرانی و ناامیدی می‌شوند بیشتر از سایر مادران است؛ اما مطالعات انجام شده بعدی رابطه مؤثر و قابل استنادی را بین وضعیت روانی و جسمانی مادر و داشتن کودک مبتلا به کولیک به اثبات نرسانده است.
رفتار عاطفی مادر هنگام نگه‌داری و پرستاری از کودک کولیکی در بهبود سریع بیماری مؤثرتر از درک علل ناراحتی است. یک کودک نگران نمی‌تواند بر روی بازوان مضطرب، آرام و قرار بگیرد. حقیقت دارد که اضطراب پدر و مادر، درد کولیک را شدیدتر می‌سازد ولی حفظ آرامش در حالی که کودک از درد به خود می‌پیچد و فریاد می‌زند بسیار مشکل است. نگرانی مادر و پدر زمانی بیشتر می‌شود که نتوانند پاسخ درستی در مورد علت بروز کولیک در فرزندشان پیدا کنند. هیچ‌کس نمی‌تواند به این سؤال پاسخ قاطعی بدهد؛ نه پزشک اطفال و نه مادربزرگ باتجربه و مهربان. این مسئله و علائم فیزیکی دردها، ابراز دلسوزی و همدردی والدین را نسبت به فرزندشان موجه می‌سازد.
شخصی که از یک بیماری به شدت در رنج و ناراحتی است، دانستن این حقیقت که برای بیماری او دارو و درمانی وجود دارد به او آرامش می‌بخشد و تحمل درد را برایش آسان‌تر می‌سازد. معمولاً اگر علل درد ناشناخته باشد موجب بروز واکنش‌های ترحم‌آمیز والدین می‌شود. گاه پدر و مادر برای جبران ناآگاهی‌های‌شان ریسک‌های کوچکی را می‌پذیرند و عباراتی از قبیل «مىدانم چه کار کنم» یا «یافتم» را بیان می‌کنند. این‌گونه احساسات ممکن است در اجرای وظایف عادی پدر و مادر خلل وارد آورد. به خصوص اگر کسانی به دلیل گریه‌های کودک مادر را مورد سرزنش قرار دهند و او را متهم کنند که فرزندش را لوس کرده است.
سیگار کشیدن و کولیک
مطالعات و آمار نشان می‌دهد، نوزادان مادران سیگاری، بیشتر از سایر نوزادان در معرض ابتلای به کولیک قرار دارند. همین مطالعات تأیید می‌کند، درصد نوزادان مبتلا به کولیک زمانی که پدر نیز سیگاری باشد، بیشتر خواهد شد. محققان اضافه نموده‌اند که خانه مملو از دود سیگار بیشتر از شیر مادر سیگاری، کودک را در معرض ابتلای به کولیک قرار می‌دهد. مادران سیگاری نه تنها احتمال بیماری کودک را افزایش می‌دهند، بلکه در توانایی‌های مادرانه آنان نیز نقطه ضعف‌هایی آشکار می‌شود. تحقیقات اخیر نشان داده است که میزان پرولاکتین (هورمون مادر؛ هورمونی است که وقتی مادر به نوزاد شیر می‌دهد، در خون او ایجاد می‌گردد که تأثیرات متعادل‌کننده دارد و غرایز مادرانه را افزایش می‌دهد.) در مادران سیگاری پایین‌تر است.
مشکلات تولد و کولیک
ابتلای به کولیک در نوزادانی که طی زایمان‌های مشکل و غیرطبیعی متولد شده‌اند و مدت زیادتری از مادر جدا مانده‌اند، بیشتر دیده شده است. هم‌چنین بعضی عقیده دارند که اگر نوزادی سخت به دنیا بیاید و یا مشکلی داشته باشد که مدتی از مادر دور نگه داشته شود، ناآرام و بی‌قرار خواهد شد.
طی تحقیقات دامنه‌دار و غالباً بی‌ثمر و بدون نتیجه‌ای که در مورد علت کولیک به عمل آمد، سرانجام باد و نفخ معده مقصر اصلی شناخته شد. چون در تمام دوران بیماری، شکم نوزاد بادکرده به نظر می‌رسد و دائم بادهای معده را دفع می‌کند.
عکس‌برداری‌های تشخیصی با اشعه ایکس این فرضیه را که گاز روده همان کولیک است بی‌اعتبار می‌کند. از شکم نوزادانی که ظاهراً آثاری از درد و ناراحتی کولیک در آن‌ها دیده نمی‌شد با اشعه ایکس عکس‌برداری شد و مقدار زیادی گاز در روده‌های آنان مشاهده گردید، در حالی که از شکم نوزاد مبتلا به کولیک که از شدت درد به خود می‌پیچید و گریه می‌کرد نیز با اشعه ایکس عکس‌برداری شد و در کمال تعجب هیچ‌گونه اثری از باد در روده‌های او مشاهده نشد. پس از آرام شدن کودک یک بار دیگر از شکم او عکس‌برداری شد و این بار مقدار زیادی باد در روده‌های او دیده شد. علت این است که نوزاد در خلال گریه مقدار زیادی از هوا را می‌بلعد. در واقع گریه نوزاد علت ورم کردن روده‌های اوست و نه معلول آن.
بنابراین یکی دیگر از دلایل اهمیت پاسخ‌گویی سریع به نوزاد برای جلوگیری از گریه‌های شدید، این است که نوزاد با گریه و فریاد هوای اضافی وارد شکم خود نکند و به آن دسته از کودکانی که مرتباً دچار نفخ شکم می‌شوند، طریقه درست گریه کردن را باید آموزش داد.
شب و کولیک
دردهای مربوط به کولیک معمولاً عصرها شروع می‌شود و کم‌کم شدت می‌گیرد. به همین دلیل ممکن است که کولیک مشکلی است مرتبط با سلسله اعصاب و حتی هورمون‌ها؛ در غیر این صورت اگر ابتلای به کولیک را به علل پزشکی از جمله انواع حساسیت‌ها مرتبط بدانیم چگونه نوزاد را فقط سه ساعت در روز دچار ناراحتی می‌کند؟ در حقیقت هیچ‌کس نمی‌داند علت بروز دردهای کولیکی در عصر چیست. در این مورد خاص ما فقط به چند مورد می‌توانیم اشاره کنیم:
نمودار خستگی پدر و مادر
در اواخر روز، مادرها بر اثر درخواست‌ها و نیازهای پی‌درپی و بدون وقفه فرزندشان کاملاً خسته شده و از پا در می‌آیند. اساساً شیر مادر در اواخر روز و اوایل شب کم می‌شود و میزان چربی و پروتئین آن به کم‌ترین حد ممکن می‌رسد. به همین دلیل تغذیه در این ساعات از روز نوزاد را سیر و راضی نمی‌کند. اکثر مادران کم‌شدن شیرشان را در ساعات بعدازظهر تأیید کرده‌اند. میزان هورمون‌ها نیز در این ساعات کاهش می‌یابند. پرولاکتین در موقع خواب و ساعات اولیه صبح به بالاترین حد می‌رسد. میزان «کورتون خون» که در خصلت‌های مادرانه مؤثر است، حدود ساعت ۶ بعدازظهر به پایین‌ترین حد می‌رسد.
کولیک هماهنگی حیاتی و فیزیکی بدن را در طول روز مختل می‌کند.
درجه حرارت بدن، غلظت هورمون‌ها و عادات خوابیدن در طول روز متغیر هستند.
در طول بیست و چهار ساعت افت و خیزهای بیولوژیکی اتفاق می‌افتند. دو هورمون بسیار مهم یعنی کورتیزون و هورمون رشد، در اوایل صبح به بالاترین حد و در ساعات عصر به حداقل اندازه خود می‌رسند. در اولین ماه‌های تولد نوزاد، نوسانات و تغییرات هورمونی در طول روز بسیار نامرتب است. در ماه‌های پنجم و ششم نوسانات کم‌تر می‌شود. در همین سن عادت خواب کودک نیز منظم‌تر می‌شود و ناراحتی کولیک روبه بهبود می‌رود. آیا بین مرتب شدن هورمون‌ها و درمان کولیک رابطه‌ای وجود دارد؟
اختلالات هورمونی
آیا می‌توان گفت علت بروز کولیک علاوه بر نامرتب بودن ریتم‌های حیاتی بدن، اختلالات هورمونی نیز می‌باشد؟ فقط تعداد انگشت‌شماری از بررسی‌ها، این فرضیه را تأیید نموده است. «پروژسترون» هورمونی است که می‌تواند اثرات آرام‌بخش و خواب‌کننده داشته باشد. اثر آرام‌بخش پروژسترون مادر یک تا دو هفته بر کودک پایدار می‌ماند. سپس اگر بدن نوزاد نتواند پروژسترون تولید کند، ممکن است دردهای کولیک شروع شود.
مطالعاتی که در مورد میزان پروژسترون در نوزادان به عمل آمده نشان می‌دهد که در بعضی از کودکان کولیکی میزان پروژسترون پایین است. مطالعات انجام شده نتایج قابل توجه‌تری نیز در بر داشته است، به این صورت که خطر ابتلای کولیک در کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند کم‌تر است. غده پروستاگلاندین هورمونی ترشح می‌نماید که موجب تشدید انقباض‌های ماهیچه‌ای در دیواره روده‌ها می‌گردد. این انقباض‌ها بر کولیک هم اثر می‌گذارد. زمانی که غده پروستات بعضی از نوزادان برای درمان ناراحتی‌های قلبی تحت آزمایش قرار گرفت، نشانه‌های ناراحتی‌های کولیک در آن‌ها افزایش یافت. افزایش ناراحتی‌های کولیک در نوزادانی که در شرایط بحرانی و تحت فشارهای عصبی شدید متولد شده‌اند، صحت این فرضیه را که ابتلا به کولیک معلول اختلالات هورمونی و رفتارهای بیولوژیکی است تأیید می‌کند. تصور می‌شود با پیشرفت‌های علمی که اندازه‌گیری هورمون‌های نوزادان را امکان‌پذیر ساخته است، بتوان اثرات ناشی از تولدهای مشکل و زایمان‌های دیرتر از موعد نوزادان را کشف نمود.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼