عفونت گوش میانی در کودکان، نشانه‌های بیماری

بیشتر کودکان درست همان طور که به راحتی سرما می خورند، چندین بار دچار عفونت ویروسی یا میکروبی گوش و چشم می شوند. تا ۷ یا ۸ سالگی، کودکان معمولاً در مقابل ویروس های شایع مصونیت کسب می کنند و عفونت های آن ها کمتر دردسرساز می شود؛ عفونت های میکروبی نیز معمولاً به راحتی با آنتی بیوتیک درمان می شود. گاهی عفونت های گوش و چشم موجب ناخوشی شدید می شود و هرگز نباید علائم آن ها را نادیده گرفت. عفونت مداوم گوش ممکن است به اشکالات شنوایی منجر شود، که به نوبه خود می تواند سخن گفتن و یادگیری را با تأخیر مواجه سازد.

عفونت های گوش
در روزهای اول تولد، کودک از صداهای بلند متعجب می شود و وقتی صدای آرام بخش مادر را می شنود، حالت گریه اش تغییر می کند. در شش ماهگی، با شنیدن صدایی از شیئی ناآشنا سرش را به آن سو برمی گرداند. تا قبل از یک سالگی، صداهای عجیب و غریب از خود در می آورد که بعدها به صورت کلمات قابل فهم تکرار می شود. مشکلات شنوایی حاد بین شش تا نه ماهگی کودک قابل تشخیص است. تعداد کمی وجود دارند که تا هجده ماهگی مشکل شنوایی شان تشخیص داده نشده است. اگر کودک در برابر صداهای نامنتظر واکنشی نشان نمی دهد، اگر هنوز از لحاظ گفتاری کند است، یا اگر کوچک ترین تردیدی در شما وجود دارد باید از کودک آزمایش شنوایی به عمل آید.
عفونت گوش در نوزادان و کودکان، از جمله بیماری های رایج است و امکان دارد نشانه های آن با درد همراه باشد، اما درمان به موقع می تواند از بروز ناراحتی های ثانویه جلوگیری کند.
دو نوع عفونت گوش وجود دارد: عفونت گوش میانی و عفونت گوش خارجی. تشخیص این دو نوع عفونت از یکدیگر با معاینه امکان پذیر است.

عفوت گوش میانی
گوش میانی محفظه کوچکی است که در پشت پرده گوش قرار دارد.
عفونت گوش میانی، بیشتر در سنین چهارماهگی تا پنج سالگی روی می دهد. به طور معمول این ناراحتی به دنبال یک سرماخوردگی و یا عفونت مجاری فوقانی تنفسی در ماه های سرد زمستان و بهار دیده می شود. در حدود ۷۵ درصد کودکان، تا رسیدن به سن سه سالگی دست کم یک یا دو بار به عفونت گوش میانی مبتلا می شوند.

علت های بیماری
باکتری ها، ویروس ها و ترشحات عفونی موجود در حلق و بینی، به سرعت از راه شیپور استاش که در نوزادان و کودکان زیر دو سال، کوتاه، عریض و افقی است، وارد گوش میانی می شوند و شیپور استاش را می بندند. بزرگ شدن غدد بناگوشی نیز چنین حالتی را به وجود می آورد. در این صورت عفوت گوش میانی راهی برای خروج نخواهد داشت، بنابراین چرک گوش افزایش یافته، پرده گوش را سوراخ می کند و به گوش خارجی می ریزد.
اگر کودک شما پی درپی دچار عفونت گوش می شود، چندان نگران نباشید، زیرا این مشکل با افزایش سن او، کمتر پیش خواهد آمد. شکل شیپور استاش تا پنج سالگی تغییر کرده و عفونت گوش میانی را کاهش خواهد داد.
گاهی اوقات، حساسیت هایی چون تب علفی، که گوش میانی را ملتهب می کنند، شبیه عفونت این قسمت اند، در صورتی که عفونی نیستند.

نشانه های بیماری
اصلی ترین نشانه بیماری، گوش درد است که امکان دارد گاهی با ترشحات آبکی یا چرکی نیز همراه باشد. در چنین حالتی، شنوایی کودک کاهش می یابد و امکان تب وجود دارد. به هر حال، بسیاری از کودکان که به عفونت گوش میانی مبتلا هستند، برخی از این نشانه ها را بروز می دهند، اما ممکن است کودکی هیچ یک از علائم بالا را نشان ندهد.
نوزادانی که دچار عفونت گوش میانی هستند، پی درپی گریه می کند و اشتهای شان کاهش می یابد. گاهی اوقات گوش خود را کشیده و یا به هنگام لمس آن لگد می زنند و از جا می پرند. ممکن است در برخی از کودکان، اسهال تنها نشانه بیماری باشد. با دیدن هر یک از علائم به پزشک مراجعه کنید.
درمان به هنگام، از پیش آمدن ناراحتی های ثانویه ای هم چون از دست دادن شنوایی، مننژیت و التهاب استخوان گیجگاه، پیش گیری می کند. عفونت های مزمن گوش میانی در نوزادان و کودکان زیر پنج سال می تواند موجب لکنت زبان یا ضعف یادگیری شود.
پزشکان به طور معمول برای درمان عفونت گوش میانی، از آنتی بیوتیک استفاده می کنند. اگر کودک آنتی بیوتیک استفاده می کند، مصرف آن را تا پایان دوره ای که دارو تجویز شده است، حتی با وجود بهبود علائم بیماری، ترک نکنید.
اغلب، دوره استفاده از آنتی بیوتیک ده روز است. پس از بهبود ناراحتی کودک، دوباره به پزشک مراجعه کنید تا درباره قطع داروی او مطمئن شوید.

عفونت های گوش خارجی
این ناراحتی به طور معمول در کودکانی که مدتی طولانی در استخر شنا می کنند، روی می دهد، به همین دلیل آن را «گوش شناگران» نیز می نامند. شنا در دریا نیز گاهی موجب عفونت های گوش خارجی می شود، اما شنا در نواحی شلوغ و استخرهای گرم، احتمال ابتلا به این ناراحتی را افزایش می دهد. عفونت گوش می تواند تنها در ناحیه کوچکی از مجرای گوش به وجود آید و یا سراسر مجرای گوش را در برگیرد.

علت عفونت های گوش خارجی
در گوش، شرایط را برای رشد باکتری ها آماده می سازد و شنای طولانی، مجرای گوش را نرم کرده و نفوذ باکتری ها را آسان تر می کند. کثیف بودن گوش نیز باعث جذب آب شده و عفونت را تقویت می کند. استفاده از گوش پاک کن نیز می تواند با مسدودکردن راه خروج آب، موجب ناراحتی شود، به همین دلیل بهتر است تنها، قسمت خارجی گوش کودک خود را با استفاده از پارچه مرطوب تمیز کنید.

نشانه های بیماری
ممکن است شش ساعت تا پنج روز پس از شنا، علائمی چون خارش، درد، احساس گرفتگی گوش و یا ضعیف شدن شنوایی، بروز کند. در حالت های حاد بیماری، ترشح خون و چرک از گوش نیز دیده می شود. در چنین حالتی، لمس کردن نرمه گوش دردناک بوده و به هنگام گریه و جویدن، شدیدتر می شود، هم چنین پوست مجرای گوش ملتهب شده و امکان بروز یک تب خفیف نیز وجود دارد. با دیدن این علائم برای انجام معاینات، در نخستین فرصت به پزشک مراجعه کنید.

عفونت گوش
در اثر سرماخوردگی یا شنا و شیرجه زدن در آب ممکن است باکتری به گوش میانی راه یابد که اگر مجرا بسته شود عفونت ایجاد خواهد کرد. کودک بیمار گوش درد می گیرد و تا حدی شنوایی خود را از دست می دهد و بدخلق می شود. هنگام معاینه، مجرای گوش، قرمز و ملتهب به نظر می رسد، اما معمولاً به طور طبیعی مجرایی که به بینی راه دارد خود به خود باز می شود و عفونت به بیرون راه می یابد. هم چنین از راه باز کردن مجرای گوش نیز می توان عفونت را خارج کرد. به دلیل این که بیشتر اوقات باکتری ایجاد عفونت می کند، معمولاً آنتی بیوتیک و مسکن هایی مانند آسپیرین و تایلنول تجویز می شود.
چون گوش عضو حساسی است بیشتر پزشکان سعی می کنند برای درمان آن وسواس به خرج ندهند. حتی اگر عفونت باعث پارگی پرده گوش شود بیشتر مواقع خود به خود جوش می خورد.
البته پیش گیری بهتر از درمان است، به هر حال زیاد نگران و شاکی نباشید.

مایع درون گوشی
در اثر سرماخوردگی و آنفلونزا یا عفونت گوش، مایعی در گوش میانی جمع می شود که در کودکان دبستانی بسیار متداول است. هنگامی که صدای کودک بلندتر از حد عادی است یا به آن چه به او می گویند بی توجه است، آموزگار متوجه خواهد شد که شنوایی کودک کم شده است. در غیر این صورت والدین باید قضیه را به اطلاع آموزگاران برسانند تا کودک را در ردیف جلو بنشاند.
تجمع مایع در گوش معمولاً درد به همراه ندارد و هیچ عجله ای برای درمان آن نیست، زیرا بیشتر اوقات زمان مشکل را حل می کند. گرچه اگر لوله ای پلاستیکی (گرومت) در مجرا قرار دهند تا مایع را به خارج هدایت کند، مداوا سریع تر می شود. بعد از چند ماه می توان این لوله را بیرون آورد و نیازی به استفاده دوباره آن نیست. استفاده از این لوله ها در گذشته به همان اندازه برداشتن لوزه متداول بود.
مطالعه نشان می دهد چنین کاری برای مدت طولانی بی نتیجه است و نمی توان مطمئن بود که از گوش دردهای آتی پیش گیری می کند.
البته قبل از هر کار آزمایش سنجش شنوایی پیشنهاد می گردد.

کمک والدین
- با شروع گوش درد کودک، خیلی سریع به پزشک مراجعه کرده و بدون تجویز او از قطره گوش استفاده نکنید؛
- در صورت گریه پیاپی نوزاد و هم چنین ادامه اسهال بیش از یک روز، به پزشک مراجعه کنید؛
- اگر کودک شما به عفونت گوش مبتلا است، آنتی بیوتیک تجویز شده را تا پایان دوره درمانی استفاده کنید، سپس با مراجعه دوباره به پزشک، در مورد بهبود عفونت مطمئن شوید؛
- والدین به طور معمول تمایل بسیاری به استفاده از گوش پاک کن و قطره گوش دارند. از این کار به طور جدی خودداری کنید، زیرا سبب شدید شدن عفونت می شود؛
- به کودک خود توصیه کنید تا در هنگام شنا کردن از گوشی محافظ استفاده کند.

کمک پزشک
- معاینه گوش کودک برای تشخیص عفونت؛
- تجویز آنتی بیوتیک برای درمان عفونت گوش؛
- معاینه دوباره کودک پس از مصرف دارو برای اطمینان از بهبود بیماری؛
- انجام آزمایش شنوایی پس از بهبود بیماری.

نکاتی در مورد گوش میانی
- اگر کودکی در شش ماهگی سرش را به سوی صداهای آرام یا غیرمنتظره برنگرداند و یا تا یک سالگی سخنان نامفهوم نگوید و حرف زدنش کند باشد، عیب از حس شنوایی اوست.
- اگر گوش میانی عفونی شود باعث گوش درد و تب خواهد شد و مصرف آنتی بیوتیک ضروری است.
- اگر مایع در گوش میانی بماند کم کم غلیظ و چسبناک می شود و قدرت شنوایی را کاهش می دهد. البته این مسأله چندان حاد نیست و بر اثر مرور زمان برطرف می شود، اما اگر در عوض ۶ تا ۱۰ هفته تغییری در اوضاع حاصل نشد بهتر است در مجرای گوش لوله گذاشته شود.