دلایل افسردگی در کودکان، چی میتونه باشه؟
انسان‌ها در هر سنی که باشند گاهی هیجانات را تجربه می‌کنند، به این معنا که همه ما گاهی غمگین یا افسرده می‌شویم.
انسان‌ها در هر سنی که باشند گاهی هیجانات را تجربه می‌کنند، به این معنا که همه ما گاهی غمگین یا افسرده می‌شویم، از شنیدن یک خبر ناراحت‌کننده یا رو به رو شدن با یک اتفاق ناخوشایند مضطرب می‌شویم، گاهی با ترس دست و پنجه نرم می‌کنیم و خلاصه با انواع هیجانات به گونه‌ای آشنایی داریم. برخی اتفاقاتی که در زندگی یک فرد رخ می‌دهد گاه می‌تواند باعث به وجود آمدن مشکلاتی در روح و روان او شود و او را مبتلا به بیماری‌ها و مشکلاتی مانند افسردگی کند. افسردگی یکی از رایج‌ترین مشکلاتی است که اتفاقات مختلف از جمله خبرهای ناگوار و اتفاقات ناراحت‌کننده و سرخوردگی‌های مختلف در زندگی می‌تواند موجب آن باشد و البته این مشکل نیز مانند همه بیماری‌ها و مشکلات درمان دارد که با مراجعه به مشاور می‌توان این مشکلات را برطرف کرد. اما افسردگی کودک از آن دست مشکلاتی است که عدم توجه به آن تبعاتی جبران ناپذیر دارد.
افسردگی کودک و غفلت ما
به طور حتم بروز افسردگی در کودکان می‌تواند بسیار خطرناک باشد. وقتی فردی در سنین کودکی به افسردگی دچار شود در بزرگسالی با مشکلات متعددی روبه‌رو خواهد شد، بنابراین درمان افسردگی در سنین کودکی می‌تواند از بروز مشکلات مختلف و حتی خطرناک در بزرگسالی جلوگیری کند.
وقتی یک کودک افسرده می‌شود نشانه‌هایی دارد که والدین باید با شناخت این نشانه‌ها و صحبت کردن با کودک با مراجعه به مشاور به درمان این مشکل در کودک کمک کنند.
بسیاری از والدین گاه حتی از وجود این بیماری و ناراحتی در کودک خود بی‌اطلاع هستند، از این رو توجهی به این موضوع ندارند و برخی از والدین نیز با رفتارهای نامناسب خود باعث بروز یا تشدید افسردگی در کودک خود می‌شوند. رفتارهایی که باید به طور حتم با تغییر در سبک زندگی یا مراجعه به مشاور و روانشناس آن را اصلاح کرد.
انسان‌ها در همه حال نیازمند اصلاح هستند و نیاز به این دارند که برای رفع مشکلاتشان سبک زندگی خود را تغییر داده و متناسب با استانداردهای زندگی، رفتار خود را تعدیل کنند. با این حال گاه شاهد این هستیم که والدین تلاشی برای تغییر سبک زندگی خود نمی‌کنند و گاه رفتارهایی از آنها سر می‌زند که باعث بروز مشکلات مختلف مانند افسردگی در بین کودکان می‌شود.
والدین هم می‌توانند از بروز افسردگی در کودکان جلوگیری کنند و هم می‌توانند باعث تشدید این نگرانی در کودکان خود شوند که هر دوی این مسائل به رفتارهای والدین و سبک زندگی آنها و روش والدین در تربیت کودک ربط دارد.
علائم افسردگی در کودک
روانشناسان بر این اعتقاد هستند که عدم درمان افسردگی در کودکان می‌تواند برای آنها در بزرگسالی مشکلات مختلفی را ایجاد کند، از این رو حتما باید با تغییر در سبک زندگی و رفتار والدین و برخی از اقدامات از بروز این مشکل در بین کودکان جلوگیری کرد.
به اعتقاد روانشناسان افسردگی در کودک و بزرگسال معنای مشابهی ندارد و نشانه‌های هر کدام متفاوت است. به طور کلی، افسردگی عبارت است از احساس درماندگی و به بن بست رسیدن. گاهی این اختلال علائم جسمانی دارد و گاهی علائم روانی. در بسیاری از موارد نیز علائم جسمانی و روانی همزمان دیده می‌شود.
پژوهش‌ها نشان داده است که افسردگی می‌تواند از آغاز زندگی یعنی دوران نوزادی هم پدید آید. برای مثال زمانی که نوزاد به مرحله‌ای از رشد می‌رسد که مادر خود را می‌شناسد (شش تا هشت ماهگی) جدا شدن از مادر موجب بروز حالات افسردگی در طفل می‌شود.
شناخت افسردگی در بین کودکان و آشنایی با نشانه‌ها و علائم این مشکل می‌تواند به درمان افسردگی در کودکان کمک کند. درمانی که اگر در همان سن کودکی آغاز نشود می‌تواند در بزرگسالی برای کودک مشکلاتی را ایجاد کند و درمانش بسیار سخت خواهد بود.
کودک افسرده فاقد انرژی لازم است و احساس خستگی می‌کند. از لحاظ ظاهر نیز رنگی پریده دارد. تمرکز حواس او پایین می‌آید، چنانکه قادر به توجه کردن و تمرکز داشتن نیست و خود را فردی بی‌ارزش و بی‌کفایت احساس می‌کند. حتی افکار مربوط به مرگ هم در او بروز می‌کند.
کودکان افسرده به لحاظ پایین بودن سطح توجه و تمرکز، اغلب قادر به درس خواندن نیستند. یادگیری آنها کُند می‌شود و علاقه‌ای به درس و مدرسه نشان نمی‌دهند. افت تحصیلی برای آنها پیش می‌آید و حتی برخی از آنان، پس از چند روز تعطیلی و به مدرسه رفتن، ابراز بی‌علاقگی می‌کنند. به تدریج این فقدان تمایل، به ترس از مدرسه تبدیل می‌شود. در این شرایط والدین معمولاً علت را در مدرسه جست‌وجو می‌کنند؛ در حالی که اغلب، علت این نوع ترس افسردگی کودک است و از آنجا که کودکان افسرده بسیار به مادر وابسته می‌شوند نگران از دست دادن مادر یا بیمار شدن او هستند و به این ترتیب از مدرسه دوری می‌کنند.
سردرد، دل‌درد، سرگیجه و حالت تهوع از دیگر نشانه‌های جسمانی افسردگی است. از علائم رفتاری نیز کودکان افسرده معمولاً دروغ می‌گویند، گاهی دزدی می‌کنند و بعضاً تمایل به کار خلاف دارند.
دلایل افسردگی کودکان
افسردگی یک بیماری است که علت‌های آن می‌تواند ژنتیکی، روانشناختی، زیستی یا محیطی باشد؛ هر یک از عوامل ذکر شده می‌تواند هم برای کودکان و هم برای بزرگسالان به بروز افسردگی بینجامد. در صورتی که علت، ژنتیکی باشد باید به اختلاف سطح هورمون‌ها و مواد بیوشیمیایی بدن توجه کرد و در عوامل روانشناختی به رابطه والدین و کودک و همینطور به حالات روحی و روانی پدر و مادر دقت نمود.
برای بررسی هرچه بهتر این موضوع به سراغ یکی از مشاوران کودک می‌روم و موضوع را با او در میان می‌گذارم. پروانه شریفی که مشاور یکی از مدارس ابتدایی است درباره شیوع افسردگی در بین کودکان و دانش‌آموزان احساس نگرانی می‌کند و خواستار توجه هر چه بیشتر والدین به این موضوع است.
او در این باره با هشدار نسبت به شیوع افسردگی در کودکان نیز می‌گوید: سبک زندگی و رفتار والدین در این زمینه بسیار تأثیرگذار است. یکی از دلایل این افسردگی می‌تواند توجه بیش از حد پدر و مادرها به فرزندانشان باشد که هر چیزی را که فرزندانشان می‌خواهند فوری آماده می‌کنند و آنها را پر توقع و زیاده‌خواه بار می‌آورند.
او می‌افزاید: برخی از والدین فکر می‌کنند توجه و محبت به کودک یعنی برآورده کردن نیازهای مادی کودک در اسرع وقت و خرید هرچه که او نیاز دارد. در حالی که تربیت کودک برای آماده شدن با سختی‌های زندگی و عادت دادن او به اینکه برای به دست آوردن هرچیزی باید زحمت بکشد، مسئله‌ای است که باید مورد توجه والدین قرار گیرد.
این مشاور در ادامه می‌گوید: خانه‌های کوچک و بازی‌های رایانهای و عادت کردن نوجوانان و کودکان به این بازی‌ها نیز یکی از دلایلی است که به افسردگی در بین کودکان و نوجوانان دامن می‌زند که این نیز ناشی از سبک غلط زندگی بزرگ‌ترهاست. در فضای کوچک خانه‌های آپارتمانی امروزی فرصتی برای بازی و تخلیه انرژی در کودکان وجود ندارد و از این رو کودک خود را با بازی‌های رایانهای سرگرم می‌کنند. بازی‌هایی که برای ذهن کودک مخرب است و تأثیرات منفی در او می‌گذارد. در حالی که والدین می‌توانند از فضاهای بیرون برای بازی و سرگرمی فرزندان خود استفاده کنند.
به گفته او، گوشی تلفن همراه و تبلت شاید در نگاه اول سرگرم‌کننده برای کودک باشد اما واقعیت این است که بسیار مخرب است و داشتن تلفن همراه و تبلت به هیچ وجه مناسب سن کودکان نیست و نباید برای کودکان این وسایل را خریداری کرد. بلکه با برنامه‌ریزی می‌توان هفته‌ای چند جلسه کودک را به شهربازی، پارک و اماکن مفرح برد که بتواند انرژی خود را تخلیه کند و مناسب با سن خود بازی کند.
غم‌هایی که بر کودک آوار می‌کنیم
شریفی به دیگر عوامل بروز افسردگی در سنین کودکی اشاره می‌کند و می‌افزاید: بحث و جدل والدین در حضور کودکان می‌تواند در بروز یک افسردگی عمیق در کودکان تأثیرگذار باشد. وقتی پدر و مادر در حضور کودک یا کودکان خود با یکدیگر بحث می‌کنند این موضوعات ناخواسته در ذهن کودک تأثیر می‌گذارد و چون درک درستی از این نزاع زن و شوهری ندارد باعث می‌شود تا به افسردگی دچار شود.
او می‌گوید: والدین در رفتن به مراسم عزا نیز باید دقت کاملی داشته باشند و حتی‌الامکان از بردن کودکان به مراسم عزا خودداری کنند چراکه فضای مراسم عزا، فضایی غمگین و ناراحت‌کننده است و کودک درک درستی از این غم و اندوه ندارد. در این مراسم گاه دیده می‌شود که فرد مصیبت‌زده به شکل جانسوزی شیون می‌کند که این مسئله برای کودک قابل هضم نیست.
شریفی به دیگر عوامل تأثیرگذار در بروز افسردگی در بین کودکان و دانش‌آموزان اشاره می‌کند و می‌گوید: جدا شدن از خانواده و منابع حمایت‌کننده عاطفی، تعویض مدرسه و از دست دادن دوستان، تبعیض بین فرزندان و مقایسه کردن آنها با یکدیگر، به رخ کشیدن نکات منفی کودک و ابراز نکردن صفات مثبت او، شکایت والدین از ناراحتی‌های جسمانی که کودکان را نگران از دست دادن آنها می‌کند، مطرح کردن مسائل و مشکلات اقتصادی در حضور فرزندان، عنوان کردن حوادث و اتفاقات ناگوار اجتماعی و از دست دادن عزیزان از دیگر عوامل تأثیرگذار در شیوع افسردگی در بین کودکان است.
او درباره عامل از دست دادن عزیزان در شیوع افسردگی در بین کودکان توضیح می‌دهد: از آنجا که مرگ در اختیار بشر نیست، منظور از توجه در این زمینه آن است که خود و فرزندانمان در این شرایط برخورد مناسبی داشته باشیم.
مشاور را فراموش نکنید
این مشاور در ادامه می‌افزاید: توصیه می‌شود والدین از بردن کودکان به نزد روانکاو یا روانشناس ابایی نداشته باشند. روانکاو و روانشناس دوست و خیرخواه انسان است و البته مانند هر پزشک دیگری محرم راز. اگر والدین در کودک خود نشانه‌های افسردگی را مشاهده کردند حتماً باید کودک را نزد مشاور یا روانشناس ببرند تا اگر مشکلی در کودک هست در همین سنین کودکی درمان شود، چراکه درمان بیماری‌های روحی و روانی در بزرگسالی مشکل است و حتی ممکن است با مخالفت‌هایی از سوی فرد مواجه شود.
این مشاور در ادامه به ترس والدین از تجویز دارو برای کودکان در این سن برای افسردگی اشاره می‌کند و می‌گوید: بسیاری از والدین از این می‌ترسند که در مراجعه به مشاور و روانشناس، برای کودک دارو تجویز شود، در حالی که این تصور اشتباهی است، چراکه هیچ مشاوری برای درمان افسردگی در کودکان دارو تجویز نمی‌کند بلکه در مشاوره با والدین و کودک سعی در راهنمایی و حل این مشکل دارد.
این مشاور در بخش دیگری از صحبت‌های خود به تأثیرات منفی و خطرناک درمان نشدن افسردگی در کودکان اشاره می‌کند و می‌افزاید: اگر افسردگی در کودکان درمان نشود می‌تواند در بزرگسالی تأثیراتی بسیار منفی بر جای بگذارد. شاید باور کردنش سخت باشد، اما انزوا، گوشه‌گیری، دوری از افراد، عدم حضور در فعالیت‌های اجتماعی و خانوادگی، عدم برقراری ارتباط مؤثر با افراد و حتی خودکشی می‌تواند تأثیرات منفی عدم درمان نشدن افسردگی در کودکان باشد.
این مشاور در پایان صحبت‌های خود به والدین توصیه می‌کند به جای ترس از بروز افسردگی در کودک برای حل راحت‌تر این موضوع اجازه دهند کودک افسرده صحبت و احساس خود را بیان کند. در واقع باید به احساس کودک احترام بگذاریم و سعی کنیم با تغییر رفتار خودمان تفسیر کودک از وقایع پیرامونش را عوض کنیم. گاهی نیز لازم است محیط کودک را قدری تغییر دهیم.
او خاطر نشان می‌کند: درمان افسردگی در سنین کودکی را باید جدی گرفت، والدین نباید از این موضوع خجالت بکشند و همانطور که برای یک سرماخوردگی کوچک فرزند خود را نزد پزشک می‌برند برای درمان افسردگی نیز باید کودک خود را نزد مشاور یا روانشناس ببرند.
منبع:
کودک پرس
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼