جدا خوابیدن کودک از والدین، گام به گام

معمولا کودکان به خوابیدن در کنار والدین خود عادت کرده‌اند و به همین دلیل تغییر مکان خواب یکی از بزرگ‌ترین معضلات پرتنش بسیاری از والدین و فرزندان است.

اغلب این جدایی با مقاومت کودک و اصرار والدین روبه‌رو شده و منجر به بروز رفتارهای نامطلوب می‌شود. گاهی اوقات در این جدال، برخی از والدین مستاصل می‌شوند و برای رهایی از ناراحتی، در مقابل کودک کوتاه می‌آیند و او را در تمایلاتش برای خوابیدن کنار آنها آزاد می‌گذارند و احساس می‌کنند شاید این‌کار به نفع کودک باشد، در حالی که روان‌شناسان معتقدند حضورکودک تا سن سه‌ سالگی در کنار والدین جایز است و از آن زمان به بعد با توجه به شرایط روحی و خلقی کودک و رعایت اصول و نکات تربیتی خاصی باید مقدمات تنها خوابیدن کودک را مهیا کرد.

جدایی رختخواب کودک همگام با اصولی است که گام‌به‌گام به ذکر آن می‌پردازیم:

1ـ ارتباط عاطفی صمیمی و محبت‌آمیز مقدمه جداکردن اتاق خواب کودک است. در طول روز با کودک خود ارتباط کلامی برقرار کنید و در بازی‌های کودکانه او شرکت کنید و حتی می‌توانید بخشی از بازی را به «خاله‌بازی»‌هایی اختصاص دهید که کودک یا شما، نقش فرزندی را بازی می‌کنید که قرار است شب‌ها به تنهایی در اتاق خواب بخوابد. حتی می‌توانید در این زمینه قصه‌هایی را برای کودکتان تعریف کنید که قهرمان قصه با شجاعت و به میل خود حاضر به تنها خوابیدن است. تعریف داستان‌هایی در این مورد، زمینه پذیرش این موضوع را در کودک بالا می‌برد.

2ـ اتاق خواب کودک را به محل خوشایندی برای او تبدیل کنید؛ این اتاق باید متفاوت از سایر اتاق‌های منزل باشد. در آذین‌بندی اتاق، از وسایل و اسباب بازی‌های مورد علاقه کودک استفاده کنید. تزئین شاد و کودکانه اتاق، احساس مالکیت بیشتری را به کودک القا می‌کند؛ با چسباندن عکس کودک بر در اتاق، این حس را تقویت کنید. بهتر است تزئین اتاق با همکاری و طبق سلیقه خود کودک انجام شود.

3ـ امنیت فضای اتاق خواب کودک را با قرار دادن چراغ خواب کودکانه و همچنین شلوغ نکردن فضای اتاق تضمین کنید، چه بسا ممکن است در نخستین شب‌ها یا حتی در شب‌های دیگر، کودک به خاطر ترس یا دیدن کابوس، مجبور به ترک اتاق خود شود، در این صورت چیدمان نامرتب و بی‌نظم ممکن است خروج ایمن او از اتاق را تهدید کند.

4ـ مقوایی با رنگ جذاب و زیبا، در اتاق خواب نصب کنید و عکس کودک را روی آن بچسبانید. همچنین برچسب‌های مورد علاقه کودکتان را تهیه کنید یا همگام با کودک، تعدادی اشکال کارتونی یا هر شکل دلخواه را، نقاشی و آنها را رنگ کنید. با کودک قرار بگذارید هر شبی که جداگانه و در اتاق خواب خود بخوابد، صبح روز بعد می‌تواند یکی از آن اشکال را به‌عنوان نشانه موفقیت خود بر روی مقوا بچسباند. هنگامی که تعداد نشان‌ها به 10 عدد رسید، برای کودک هدیه‌ای تهیه کنید. البته لازم است به مرور زمان، تعداد نشان‌ها را افزایش و تعداد تشویق‌ها را کاهش دهید تا این امر در درون کودک نهادینه شود.

5 ـ مرحله به مرحله کودک را به خوابیدن در رختخواب خود تشویق کنید. در مرحله اول بهتر است کودک در رختخواب خود در اتاق والدین بخوابد، سپس با گذشت اندک زمانی و به طور تدریجی، این فاصله را بیشتر کنید تا این که کودک به اتاق خود منتقل شود.

6 ـ در ساعات اولیه خواب در اتاق کودک حاضر باشید. تنها خوابیدن، خود منبع ترس، استرس و فشار روانی است، شدت آن را با تنها فرستادن کودک به اتاق خواب بیشتر نکنید. حضور والدین در اتاق، باعث آرامش روانی کودک می‌شود و به او این اطمینان را می‌دهد که اتاق خواب وحشتی ندارد و هر زمان که لازم باشد والدین در کنار او خواهند بود. 10 تا 30 دقیقه قبل از خواب را به او اختصاص دهید. در آرامش با او گفت‌وگو کنید؛ برایش قصه بگویید یا کتاب بخوانید و حتی می‌توانید او را نوازش کرده و ماساژ دهید. البته چند دقیقه پیش از ترک اتاق، زمان رفتن‌تان را به او گوشزد کنید؛ مثلا بگویید: «دو صفحه از کتاب داستان باقی مانده، آرام آرام، چشمان زیبایت را ببندد و آماده خوابیدن شو.»

7ـ چنانچه کودک تنها نخوابد یا چندبار از خواب بیدار شود و به رختخواب والدین بازگردد، در اینجا قاطعیت والدین بویژه مادر الزامی است. در چنین موقعیتی با آرامش و همراه نوازش، با کودک صحبت کنید و آرام آرام او را متقاعد کنید که به اتاق خود بازگردد. همراه او به اتاق بازگردید تا هنگام خوابیدن کنار او باشید. حواستان باشد هرگز زحمات چند روزه یا چند ماهه خود را با یک مرتبه خواباندن کودک در رختخواب خود هدر ندهید؛ هرگز پس از جدایی، اجازه ندهید کودک در رختخواب شما بخوابد. چنانچه به هر دلیلی مجبور به خواباندن کودک در کنارتان شدید، به اتاق خواب کودک بروید و در کنار او البته با فاصله بخوابید.

نکات مهم:

۱ـ تغییر مکان خواب کودک یک‌شبه امکان‌پذیر نیست. برای کاهش آسیب این مساله، باید بسیار صبور باشید و در برابر رفتارهای او تحکمی عمل نکنید.

۲ـ هیچ گاه برای ایجاد این عادت جدید متوسل به تنبیه نشوید. این امر نه تنها عواقب منفی بسیار زیادی دارد بلکه ممکن است کودک را در معرض ابتلا به اختلالات خواب قرار دهد.

۳ـ از نشان دادن حساسیت زیاد یا تحقیر و تمسخر کودک بشدت اجتناب کنید. اجازه دهید کودک احساسات خود را بیان کند، آنها را خوب بشنوید و با پذیرش حقیقت ترس‌های او، روش‌های مواجهه مناسبی را به او پیشنهاد دهید.