پرورش مغز کودکان، چهار راهکار اصلی

آیا تا به حال به اسباب بازی فروشی رفته اید تا به جای خریدن یک ابزار صرفاً سرگرم کننده، وسیله ای برای...

آیا تا به حال به اسباب بازی فروشی رفته اید تا به جای خریدن یک ابزار صرفاً سرگرم کننده، وسیله ای برای رشد فکری فرزندتان تهیه کنید؟ آیا به تاثیر ذهنی کلاسهای موسیقی فکر کرده اید و یا به سبب پرورش مغز کودک فکر یادگیری زبان دوم برای او بوده اید؟

اگر چنین است، قطعاً شما تنها نیستید. دهه ۱۹۹۰ توسط موسسه ملی بهداشت طی یک طرح تحقیقاتی به نام "دهه مغز" نامیده شد و همه فراخوان شدند.

اما تحقیقات، واقعاً چه می گویند؟

تفحص در این باره با یک سری مطالعات در اواخر دهه ۱۹۹۰ شروع شد که نشان داد که موش هایی که در محیط "غنی شده" زندگی می کردند، ساختار مغزی بزرگتری نسبت به موش هایی که در "محیط های استاندارد" زندگی می کردند، داشتند.

موش های غنی شده به معنای واقعی کلمه، در مناطقی از مغز که مرتبط با سازمان حافظه و فکر است، نورون (رشد سلول های مغزی جدید) داشتند. این یک یافته شگفت انگیز بود و نشان داد که محیط زیست نیز می تواند مغز را شکل دهد. اما، این پیام کمی پیچیده نیز بود و اینگونه به نظر می رسید که هر چیزی که بتواند ذهن را تحریک کند، برای مغز خوب است. اما در واقع این معنای چیزی که در مطالعات یافت شد، نبود.

غنی شده، در این مورد، به مفهوم دادن ظاهر زندگی یک موش صحرایی به موشها بود که می توانست خیلی متفاوت و فعال بوده و خودش به دنبال غذا برود. موش های غنی شده دارای امکانات چرخه ورزش، لانه، تونل و اسباب بازی بودند.

تجربیات عادی برای موش صحرایی، به معنای زندگی در حیات وحش است، این موش بزرگترین مغز، حتی بزرگتر از موش های غنی شده دارد. تجربیات عادی برای انسان شامل همه چیزهایی است که "گونه عادی انسان" داراست، مانند نور، هوا، تغذیه، گروه های خانوادگی، زبان و غیره.

در واقع کودکانی که در مراتع گواتمالا رشد می کنند و کودکانی که در حومه شیکاگو زندگی می کنند، فرصت یکسانی برای رشد طبیعی مغز دارند، اگر هر دوی آنها به تغذیه خوب، خانواده های دوست داشتنی، زبان و هر چیز دیگری که در سراسر جهان هست، دسترسی یکسانی داشته باشند.

تجربیات غیرمعمول بسته به فرهنگها متفاوتند. برای مثال، اینکه یک کودک کدام زبان (فرانسوی یا آلمانی و …) را یاد می گیرد بستگی به شرایط و جایی که رشد می کند، دارد و در همه انسانها یکسان نیست. این تجربیات غیرمعمول می تواند به رشد مغز آسیب برساند یا رشد مغز را بهبود دهد و یا حتی خنثی باشد. تجربیات غیرنرمالی که موجب اخلال رشد مغز می شود، محرومیت از مواد غذایی، آسیب روانی زودهنگام و سوء استفاده از کودکان است.

اما تجربیات مضر، محدود به این موارد حاد نیست. به عنوان مثال، مغز انتظار اسباب بازی های بسیار تحریک کننده با چراغ های چشمک زن و صداهای بلند را ندارد. بسیاری معتقدند که برخی از مشکلات مربوط به نقص توجه در بسیاری از بچه ها، ریشه در تحریک بیش از حد مغز در سنین پایین دارند.

تجربیات غیرنرمال می تواند باعث پرورش مغز کودک نیز باشد. بچه هایی که در کودکی دو زبان را یاد می گیرند، مغز بزرگتر و ظرفیت شناختی بهتری به خصوص در برخی مناطق خاص دارند. همچنین شواهدی وجود دارد که درس های ابتدایی موسیقی، باعث افزایش رشد مغز می شود.

۴ راهکار عملی برای پرورش مغز کودک

بازی خارج از خانه

یک محیط زندگی طبیعی برای یک کودک چیست؟ پاسخ هر چه باشد، قطعاً طبیعت بخش بزرگی از آن است. ورزش زیاد و کافی تاثیر بسزایی دارد. (در واقع، احتمالاً وجود چرخه ورزش در قفس موشهای غنی شده بیش از هر چیزی روی تغییر و رشد مغز آنها تاثیر داشته است.) حتی بازی کردن در خارج از خانه، باعث کاهش علائم ADHD نیز شده است.

محدود کردن بازی های تکنولوژیکی فکری

با اینکه کودکان می توانند از فناوری چیزهای زیادی یاد بگیرند، تحقیقات نشان می دهد که فناوری می تواند بر عملکرد شناختی و ذهنی تأثیر منفی زیادی نیز داشته باشد. رایج ترین چیزهایی که باید محدود کرد، اسباب بازیهای الکترونیک است. صفحات الکترونیکی (تلفن ها، تبلت ها، تلویزیون ها و …) باید محدود شوند.

تعامل و ارتباطتان را افزایش دهید

با بازگشت به حیات طبیعی انسان در می یابیم محوریت زندگی بشر و مهمترین شاخصه یک واحد انسانی به نام خانواده، دلبستگی، عشق و ارتباط است. مجموعه ای از مطالعات بر روی کودکان یتیم رومانیایی که به طور معمول مورد غفلت بوده اند، نشان داده است که ارتباط انسانی، عاملی مهم برای رشد طبیعی مغز است.

یکی از عباراتی که بسیاری از روانشناسان رشد کودک از آن استفاده می کنند، عبارت است از : "شما بهترین اسباب بازی برای نوزاد خود هستید." و این درست است که شنیدن صدای شما، زبان شما، بیان شما و تعامل با شما چیزی است که یادگیری نوزادان و کودکان با آن شکل می گیرد. بنابراین برای نوزادان و پیش دبستانی ها بهترین پرورش، این است که شما می توانید پرورش مغز کودک خود را به سادگی و از طریق بازی با آنها انجام دهید.

مهمتر از همه خودتان بررسی کنید مغز کودک چه رویکردی در قبال هر تجربه دارد؟

آیا اگر این یک تجربه غیر معمول برای کودک است، چیزی هست که کودک شما از آن لذت ببرد و متناسب با خلق و خوی او هست؟ اگر چنین است، پس برای آن اقدام نمایید وگرنه، در معرض آن قرار گرفتن را برای کودک محدود کنید.

منبع: سرسره