سونوگرافی در دوران بارداری، واقعا عوارض دارد؟

عوارض سونوگرافی در دوران بارداری مشخص نیست، اما از نظر مالی باید بیمه‌‌ها در این باره سیاستگذاری کنند و در دوران بارداری هزینه چند مرحله را متحمل شوند.
اولین مشکل بیمه‌‌ها این است که نسبت به این مسائل بی‌تفاوت هستند و سیاستگذاری نمی‌کنند. از سوی دیگر، اگر متخصصان زنان و زایمان حین معاینه سونوگرافی انجام ‌دهند نباید هزینه‌ای دریافت کنند، در غیر این صورت واحد نظارت بر درمان با این پزشکان برخورد می‌کند. این در حالی است که معمولا آزمایش‌های غربالگری به منظور اطمینان از عدم بروز سندروم داون در دوران بارداری دقیق نیست، گرچه ضرورت این آزمایش‌ها را رد نمی‌کنم، اما باید روش‌های دقیق‌تری پیشنهاد شود.
از سوی دیگر، در این مورد علاوه بر متخصصان، مسئولان آزمایشگاه نیز دخیل هستند و امیدوارم هر چه زودتر روش‌‌های دقیقی جایگزین شود، چرا که یکی از مشکلات مادران باردار غربالگری برای سندورم داون است، آن چنان که نتایج آزمایش‌های سندروم داون بسیار اشتباه دارد. به عبارت دیگر، بر اساس مثبت‌های دروغین و منفی‌های دروغین فرد غربالگری نشده عبور می‌کند و نتیجه مثبت غیر واقعی موجب استرس و اضطراب زن باردار و خانواده‌اش شده و آزمایشات بیشتری انجام می‌شود. بنابراین مهم‌ترین مساله این است که باید حوزه معاونت بهداشتی وزارت بهداشت و درمان نتیجه یک سال غربالگری را تحلیل کند تا مشخص شود چند‌درصد آن مثبت و چند‌درصد منفی بوده است. همچنین امکان دارد چند‌درصد غربالگری‌ها به آزمایش آمنیوتیک کشیده شود.
از سوی دیگر، باید دید که چند‌درصد این آزمایش مثبت و چند‌درصد منفی است. با استفاده از آزمایشات انجام شده و تحلیل‌های واقعی می‌توان سندروم داون را شناسایی کرد و عوامل آن را مورد مطالعه و بررسی قرار داد. غربالگری و آزمایش‌هایی که انجام می‌شوند مقرون به صرفه هستند و باید انجام شوند، اما باید دید آیا بیماری را نشان می‌دهند؟ البته از عملکرد این آزمایش‌ها که در دوران بارداری انجام می‌شود تاکنون گزارش کاملی ارائه نشده است، در حالی که باید این ضرورت احساس شود تا شاهد به دنیا آمدن نوزادان معلول و بیمار نباشیم. با وجود این، امیدواریم که این موضوع بررسی شده و نتیجه قطعی آن مشخص شود، چرا که از این طریق از معلول‌زایی جلوگیری به عمل می‌آید و با جامعه‌ای سالم رو به رو هستیم.

تجویز آزمایشات غیرضروری قابل پیگیری است
غیر از بحث غربالگری که بنده اعتقاد دارم باید آزمایش‌های دقیق‌تری جایگزین شوند، پزشکان معمولا آزمایشات غیر ضروری تجویز نمی‌کنند. از این رو اگر مادران باردار احساس کردند که پزشکشان آزمایش غیرمعقولی نوشته است، می‌‌توانند به مرکز بهداشت محله مراجعه کنند و ببینند که آیا انجام این آزمایش‌ها ضروری است یا نه و اگر غیر ضروری بود به حوزه معاونت و نظارت بر درمان اطلاع دهند تا مورد رسیدگی قرار گیرد و سیستم اصلاح شود، چرا که واحد نظارت بر درمان به صورت منظم مدل‌های مختلف غربالگری و آزمایش‌های دوران بارداری را مورد بررسی قرار می‌دهد.

سونوگرافی زیاد و طولانی‌مدت آسیب‌زاست
در دوران بارداری بعید می‌دانم که پزشکی عکسبرداری برای مادر باردار تجویز کند، چون برای جنین ضرر دارد، اما در موارد استثنا این امر با نظر متخصصان انجام می‌شود. در مورد سونوگرافی هم باید بگویم مادران باردار اگر شرایط عادی داشته باشند و بیمار نباشد معمولا متخصصان 12 هفته پس از بارداری برای آنها یک سونوگرافی تجویز می‌کنند. همچنین در شش ماهگی هم یک سونوگرافی و در ماه آخر نیز یک سونوگرافی دیگر تجویز می‌شود. بنابراین انجام سه سونوگرافی برای بررسی جنین کاملا عادی است. همچنین همراه با این سه سونوگرافی آزمایش‌های مختلف نیز گرفته می‌شود، از جمله آزمایش خون و موارد دیگر که لازم است. بنابراین این موارد طبیعی است، اما اگر مادر بارداری مشکل داشته باشد مجبور است علاوه بر این سه سونوگرافی و آزمایش ها، آزمایش‌های تکراری بیشتری نیز انجام دهد تا اطمینان از سلامتی جنین حاصل شود، ولی نکته مهمی که وجود دارد این است که تعداد سونوگرافی‌ها اگر زیاد باشد سلامتی جنین را به مخاطره می‌‌اندازد، چون برخی مادران باردار مراجعه کرده و درخواست سونوگرافی دارند و این یک حالت نمایشی است که بعدا مورد استفاده آنها قرار می‌گیرد. همچنین اگر مدت زمان سونوگرافی طولانی شود، ضرر بسیار دارد، در حالی که سونوگرافی کوتاه‌مدت مشکلی ایجاد نخواهد کرد، اما اگر فاصله بین دو سونوگرافی کم باشد یا مدت سونوگرافی برای مثال از 15 دقیقه بیشتر شود ممکن است که برای جنین آسیب زا باشد.

نظارت بر زایمان طبیعی و سزارین
در مورد زایمان طبیعی و سزارین نیز زایشگاه تمام بیمارستان‌ها زیر نظر معاونت درمان دانشگاه‌های علوم پزشکی واحدی تحت عنوان نظارت دارند که به‌طور منظم این موارد را بررسی می‌کنند. اگر فردی به مورد خاصی مشکوک شد می‌تواند با مراجعه به پزشک قانونی و معاونت درمان دانشگاه‌های علوم پزشکی شکایت حود را مطرح کند تا مساله بررسی شود، وگرنه بر اساس حدس و گمان نمی‌توان راجع به یک مقوله اظهارنظر کرد و اگر در مواردی خطا باشد حتما قابل رسیدگی است. برخی پزشکان به کار تیمی اعتقادی نداشته و فرایند محور کار نمی‌‌کنند. این در حالی است که اگر پزشک به معاینه مادر باردار که سابقه بیماری دارد توسط پرستاران توجه کند بعید است شاهد بروز خطاهای پزشکی باشیم.
کادر پرستاری و رزیدنت‌ها باید همواره مادر باردار را معاینه کنند تا اگر در نتیجه معاینه او به این نتیجه رسیدند که از سوی پزشک خطایی رخ داده آن را گزارش دهند، زیرا درمان بیماران فرایندی جمعی است که در نتیجه همکاری کادر پرستاری، رزیدنت‌ها و پزشکی حاصل می‌شود. باید تمامی وقایع حین درمان و مراقبت‌های پزشکی توسط کادر پزشکی و پرستاری ضبط و ثبت شود و این موضوع باید جدی گرفته شود. باید وقایع درمان بیماران ثبت و مورد استفاده قرار گیرد، ولی این ثبت شدن فقط در زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که بیمار به مشکل بر می‌خورد و پرونده آن به پزشک قانونی ارجاع می‌شود. بنابراین دوران بارداری بسیار حساس است و باید وضعیت یک مادر باردار مورد نظارت قرار بگیرد. همچنین آزمایش‌ها و غربالگری در این دوران بسیار حائز اهمیت هستند و باید با روش‌های علمی سلامتی مادر و جنین تضمین شود، چرا که در غیر این صورت جامعه متحمل هزینه‌های بسیاری خواهد شد. بنابراین ضرورت دارد که آزمایش‌های غربالگری در زمان بارداری از روش‌های کارآمد بهره مند باشند تا به این طریق از تولد نوزادان سالم اطمینان حاصل شود.