تفاوت های فردی در کودکان، دانستنی ها

داﻧﺴﺘﻦ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن ﻛﻮدﻛﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎی ﻓﺮدی وﺟـﻮد دارد ، ﺑـﻪ ﻣﻌﻠﻤـﺎن و واﻟﺪﻳﻦ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت رﺷﺪ ﻳﺎ اﺧﺘﻼﻻت رﺷﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﻠﻲ و ﻋﻴﻨﻲ ﺗﺮی ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﻨﺪ . ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﻜﺎت زﻳﺮ را در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ :

.۱ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ ﺗﻤﺎم ﻛﻮدﻛﺎن ﻳﻚ ﺳﻦ ﻣﺸﺎﺑﻪ ، ﺷﻴﻮه رﻓﺘﺎر ﻣﻌﻴﻨﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ، ﻣـﺜﻼً از ﻳـﻚ ﻛﻮدک دارای ﻫﻮش ﻃﺒﻴﻌﻲ و رﻓﺘﺎری ﺑﻬﻨﺠﺎر ، ﻛﻪ از ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻣﺤﺮوم ﻣﻲ آﻳـﺪ ، ﻧﺒﺎﻳـﺪ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻛﻮدﻛﻲ ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻫﻮﺷﻲ دارای واﻟـﺪﻳﻦ ﻛـﻪ در ﺳـﻄﻮح ﺑـﺎﻻﻳﻲ از ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻗﺮار دارﻧﺪ و ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد را در آﻣﻮزﺷﻬﺎﻳﺶ ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ و ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﻨـﺪ. را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ زﻳﺮا اﻳـﻦ دوﻛـﻮدک از ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﻫـﺎی ﺗﺤﺼـﻴﻠﻲ ﻳﻜﺴـﺎن و ﻳـﻚ ﻣﻴـﺰان ﻳـﺎدﮔﻴﺮی ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ .

.۲ ﺗﻔﺎوت ﻫﺎی ﻓﺮدی ، اﻋﺘﺒﺎر و ﻣﺴﺆﻟﻴﺖ وﻳﮋه ای ﺑﺮای ﻫﺮ ﻓﺮد اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ او وﺟﻮد ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ ، اﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎی ﻣﺴﺘﻘﻞ اﻓﺮاد ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪ ﻣﻲ ﺳﺎزد ؛ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل ﻛﻮدﻛﻲ ﻛﻪ در ﺗﻔﻜﺮات و رﻓﺘﺎرش اﺑﺘﻜﺎر و ﺧﻼﻗﻴﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ را ﺑﺎ ﻛﻮدﻛﻲ ﻛـﻪ در او ﻫـﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ اﺑﺘﻜﺎر و ﺧﻼﻗﻴﺘﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﺴﺎﻻن ﺧﻮد ﻓﻜﺮ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ، ﺻـﺤﺒﺖ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ﻳـﺎ ﻋﻤﻠﻲ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ ، ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﻌﺎل ﺗﺮی در ﮔﺮوه ﻫﻤﺴﺎل ﺧﻮد ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ .

. ۳ ﺑﺮای ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻮدﻛﺎن از روش ﻫﺎی ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻧﻤﻲ ﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ، ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ روﺷﻲ ﻛﻪ ﺑﺮای ﻳﻚ ﻛﻮدک ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺎ را ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ روﺑﺮو ﺳﺎزد ، اﻣﺎ ﺑﺮای دﻳﮕﺮی ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣـﺎ را ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺖ روﺑﺮو ﻛﻨﺪ . ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ﮔـﺎه ﻛـﻮدﻛﻲ ﺑـﻪ روش ﻛﻨﺘـﺮل ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪاﻧـﻪ از ﻃـﺮف اوﻟﻴـﺎ و ﻣﺮﺑﻴﺎن ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺴﺎﻋﺪی ﻣﻲ دﻫﺪ ، زﻳﺮا اﻳﻦ روش ﺑﻪ او اﺣﺴﺎس اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻲ دﻫﺪ ، وﻟﻲ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻫﻤﻴﻦ روش در ﻣﻮرد ﻛﻮدک دﻳﮕﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ، رﻧﺠﺶ و ﺧﺸﻢ او را ﺑﻪ ﻫﻤـﺮاه داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ؛ ﮔـﺎه ﻛﻮدﻛﻲ در رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻛﻮدﻛﺎن واﻛﻨﺶ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ از ﺧﻮد ﻧﺸـﺎن دﻫـﺪ ، در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﻛـﻮدک دﻳﮕﺮی ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان دﭼﺎر ﺗﻨﺶ ﻣﻲ ﺷﻮد و رﻓﺘـﺎر ﻋﺼـﺒﻲ از ﺧـﻮد ﻧﺸـﺎن ﻣـﻲ دﻫﺪ .

. ۴ رﺷﺪ دارای اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻓﺮاﻳﻨﺪی ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ ، ﭼﻨﺎن ﻛﻪ در ﺗﻌﺮﻳﻒ رﺷﺪ ﺑﻴـﺎن ﺷـﺪ ، رﺷـﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ای از ﺗﺤﻮﻻت ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ و رواﻧﻲ در ﻓﺮد اﺳﺖ ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﻫﺮ ﺗﺤـﻮل و ﺗﻐﻴﻴﺮی ، ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻬﻢ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ دو ﺑﻌﺪ اﺳﺎﺳﻲ رﺷﺪ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ و رواﻧﻲ ﻫﺮ دو ﺑـﺎ ﻫـﻢ و ﺻﻮرت ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ در ﻓﺮد وﺟﻮد دارد . ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ و ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ ﺑﻴﻦ رﺷﺪ ﺟﺴـﻤﺎﻧﻲ و رواﻧـﻲ ﺑـﻪ ﻃﻮر ﭘﻴﭽﻴﺪه و در ﻫﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ و ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ . ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﺑـﺪﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻧﻮﺑـﺔ ﺧـﻮد ﭘﻴﻮﺳـﺘﮕﻲ و ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ اﻋﻀﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺪن را ﻫﻤﺮاه دارد ﺑﺎ آﻣﺎدﮔﻲ و اﺳـﺘﻌﺪاد ﺗﺮﺑﻴﺘـﻲ و رواﻧـﻲ ، ارﺗﺒـﺎط و ﻣﺸﺎرﻛﺖ دارد . ﺑﻴﻦ ﺑﻠﻮغ ﺟﻨﺴﻲ و رﺷﺪ ﺟﺴﻤﻲ و اﻟﮕﻮ ﻫﺎی ﻋﻼﻳﻖ و رﻓﺘﺎر ﻧﻴﺰ ، ﻳـﻚ ﻫﻤﺮاﻫـﻲ و ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻣﺤﺴﻮس و ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ای وﺟﻮد دارد ؛ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ رﺷﺪ و ﭘﺨﺘﮕﻲ در ﺧـﻮد ، ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﺑﻠﻜﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت رواﻧﻲ را ﻧﻴﺰ در ﻓﺮد دﮔﺮﮔﻮن ﺧﻮاﻫﺪ ﺳـﺎﺧﺖ . ﺑـﻪ

ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ، در رﺷﺪ راه رﻓﺘﻦ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات و رﺷﺪ ﺣﺮﻛﺘﻲ و ﺟﺴـﻤﻲ ، ﺗﺤـﻮﻻت و ﺗﻐﻴﻴـﺮات رواﻧﻲ ﻧﻴﺰ واﻗﻊ ﻣﻲ ﺷـﻮد ؛ ﻳﻌﻨـﻲ ﻛـﻮدک در ﻫـﺮ ﻳـﻚ از ﻣﺮاﺣـﻞ ﻣﺨﺘﻠـﻒ راه اﻓﺘـﺎدن ) ﻧﺸﺴـﺘﻦ ، ﺧﺰﻳﺪن ، اﻳﺴﺘﺎدن و ﺑﺎﻻﺧﺮه راه اﻓﺘﺎدن ( ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺑﺮﺧﻮرداری از ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺟﺴـﻤﻲ دﭼـﺎر ﺗﺤﻮﻻت ﻋﺎﻃﻔﻲ ، اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻳﺎ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻠﻮغ ﻛﻪ ﻧﻮﺟﻮا ن از ﻧﻈﺮ ﺟﻨﺴـﻲ و ﺟﺴـﻤﻲ ﺑـﺎ ﺗﺤﻮل و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮔﺴﺘﺮده ای روﺑﺮو ﻣﻲ ﺷﻮد ، در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل دﭼﺎر ﺗﻐﻴﻴﺮات و ﺗﺤﻮﻻت وﺳﻴﻌﻲ ﻧﻴـﺰ در رﺷﺪ رواﻧﻲ از ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ، ﻋﺎﻃﻔﻲ ، اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و اﺧﻼﻗﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ .

ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﻣﺮوزه ﺑﻨﺎﺑﻪ ﺿﺮورت و دﻗﺖ ﻋﻤﻠﻲ ، ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎی رﺷﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ، وﻟﻲ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻛـﺎرﺑﺮدی ﻧﻤـﻲ ﺗﻮان اﻳﻦ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎرا از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺟﺪا ﻛﺮد و آﻧﻬﺎ را ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎی دﻳﮕﺮ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓـﺖ.