روانشناسی حسادت کودک، آثار جسمى و روانى آن

«حسادت» یکی از شایع‌ترین واکنشی‌هایی است که از حدود دو سالگی آغاز می‌شود و با رشد کودک، ممکن است تا بزرگ‌سالی ادامه یابد.

«حسادت» یکی از شایع‌ترین واکنشی‌هایی است که از حدود دو سالگی آغاز می‌شود و با رشد کودک، ممکن است تا بزرگ‌سالی ادامه یابد و بر طبق الگوهای مختلف فرهنگی، به صورت‌های متفاوتی جلوه‌گر شود. کودکان معمولاً دوست دارند که سعادت و خوشی‌شان حالت انحصاری داشته باشد و هیچ‌کس نتواند سعادت و خوشی را از آن‌ها برباید. حسادت در کودک هنگامی ایجاد می‌شود که به اعتقاد وی، عاطفه یا محبتی را از دست داده باشد؛ او در این هنگام تن به حسادت می‌دهد و راه بدخواهی را برای آن کس که چنین نعمتی را از او ربوده است، در پیش می‌گیرد.

در الگوی حسادت، غالباً نوعی ترس نیز وجود دارد؛ زیرا حسود احساس می‌کند که دیگری عاطفه شخص مورد علاقه او را نسبت به وی به خطر انداخته است و یا مقامی را که او انتظار رسیدن به آن را داشته، دیگری احراز کرده است. بنابراین، موقعیتی که حسادت را برمی‌انگیزد، غالباً یک موقعیت اجتماعی است. پس حسود کسی است که از داشتن نعمتی برای شخصی ناراحت است و آرزوی از بین رفتن آن را دارد. اگر حسادت بیش از حد باشد، مانند اضطراب جنبه ی مرضی پیدا می‌کند و در سازگاری کودک اختلال ایجاد می‌نماید.

حسادت گذشته از واکنش‏ هاى مستقیم و غیرمستقیم نسبت ‏به دیگران، داراى آثار جسمى و روانى نامطلوبى در خود فرد حسود نیز مى‏ باشد. آثار جسمى حسد موضوعى است‏ شایان توجه و تحقیق علمى بیش‏تر. فعل و انفعالات شناختى، همانند فعالیت غدد درون‏ریز و واکنش دستگاه‏ هاى عصبى هنگام بروز و ادامه یافتن این حالت هیجانى باید مورد توجه بیش‏تر قرار گیرد.

در روایات بسیارى، آثار جسمى حسد مورد توجه قرار گرفته است. به عنوان مثال، در تعدادى از آن‏ ها آمده است که حسادت بدن را ذوب مى‏ کند. در بعضى دیگر، حسد به زنگار و بدن به آهن تشبیه شده است، همان‏گونه که زنگار به تدریج موجب نابودى آهن مى‏ گردد، حسد نیز بدن را از بین مى‏ برد.

در اجتماع، به وضوح این آثار جسمى در افراد حسود مشهود است، اما گاهى به آن توجه نداریم و نمى‏ دانیم که از کجا ریشه گرفته است و فقط به درمان ظاهرى و برطرف کردن عوامل غیر واقعى مى‏ پردازیم، ولى با کمى تفکر و مراجعه به مشاوران متخصص و دلسوز، مى ‏توان به ریشه پى‏ برد و آن را خشکاند.

آثار روانى حسد، به ویژه در سال‏ هاى بالاى رشد، از اهمیت فراوانى برخوردار است. حسادت در سال‏ هاى اولیه، رشد چندان عمقى ندارد و به همین ‏رو، آثار آن زودگذر است و با از بین رفتن شرایطى که باعث‏ حسادت شده، آثار آن نیز از بین مى ‏رود.

به عنوان مثال، هنگامى که یک اسباب بازى مورد علاقه کودکى قرار مى ‏گیرد و با کودکى که آن را در اختیار دارد درگیر مى‏ شود، اگر اسباب بازى بشکند یا اسباب بازى را از آن‏ ها بگیریم، ممکن است مدتى بعد رفتار صلح ‏آمیز از سر گرفته شود. ولى در سال‏ هاى بالاتر، حسادت عمیق‏ تر و پابرجاتر است و گاه چندین سال ادامه مى ‏یابد.

در این موارد، آثار روانى نامطلوب حسادت آشکار مى‏ شود. این نکته در روایات متعدد مورد تاکید قرار گرفته و به آثارى از حسادت همچون اندوه مداوم اشاره شده است. حسود نسبت ‏به چیزى محزون است که توانایى تغییر آن را ندارد. او از محرومیت ‏خود رنج مى‏ برد، در حالى که نه قدرت سلب آن نعمت را از دیگرى دارد و نه توانایى کسب آن را براى خود. حسادت حتى بهره ‏مندى فرد را از چیزهایى که در اختیار دارد و لذت بردن از نعمت‏ هاى موجود را از او سلب مى ‏کند و بدین‏ سان، او را از آسایش روانى محروم مى‏ گرداند و در دراز مدت، موجب ابتلاى او به بیمارى‏ هاى سخت روانى مى‏ شود.

منبع: فرزند پرتال