رفتن به دندانپزشکی در بارداری، مجاز است یا ممنوع؟

در کشور ما به خاطر گران بودن خدمات دندانپزشکی و عملکرد ناکامل بیمه در مورد خدمات دهان و دندان، مراجعه به دنداپزشک وقتی صورت می‌گیرد که بیمار با مشکل پوسیدگی و درد دندان روبرو شده یا دچار بیماری‌های لثه شود که متاسفانه فرهنگی نادرست است. اما مادران باردار باید به یاد داشته باشند بهداشت دهان و دندان مستقیما بر جنین آنها اثر گذار است و حتی پیش از اقدام به بارداری باید به دندانپزشک مراجعه کرده و از سلامت دندان‌های خود مطمئن شوند. به بهانه روز دندانپزشک سراغ دکتر مسعود یغمایی استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی رفتیم و از ایشان درباره خدمات دندانپزشکی در طول دوران بارداری سوال کرده‌ایم. دکتر یغمایی در جواب به این پرسش که پیش از بارداری چه نکاتی را باید در مورد بهداشت دهان و دندان رعایت کرد می‌گوید:«توصیه می‌شود قبل از بارداری در دو بررسی انجام شود. بررسی سلامت عمومی توسط پزشک و انجام واکسیناسیون‌های ضروری، برسی فشارخون و قند خون ( با توجه به اینکه دیابت زمان بارداری و مسمومیت بارداری با افزایش فشار خون همراه است بررسی این دو بویژه مهم است ) و تجویز اسید فولیک که حداقل یک ماه قبل از بارداری شروع و در طول بارداری ادامه می‌یابد که می‌تواند از بسیاری نقص‌های جنینی پیشگیری کند. در کنار اینها مادران باردار باید پیش از اقدام به بارداری از سلامت دهان و دندان خود نیز آگاه شوند و در صورت نیاز به خدمات دندانپزشکی بهتر است پیش از بارداری اقدام به درمان کنند.»

تغییرات هورمونی دوران بارداری و تاثیر بر دهان و دندان

دکتر یغمایی درباره تغییرات هورمونی و تاثیر این تغییرات بر دهان و دندان می‌گوید: «معاینه و بررسی سلامت دهان و دندان و لثه چه به دلیل تغییرات هورمونال بیماری‌های لثه و پوسیدگی دندان تشدید و احتمال درد و عفونت شدید وجود دارد که هم به مادر و هم به جنین می‌تواند صدمه بزند. بنابراین توصیه جدی می‌شود قبل از تصمیم به بارداری به دندانپزشک یا دانشکده دندانپزشکی مراجعه و چنانچه پوسیدگی دندانی یا جرم‌گیری لازم است انجام و آموزش بهداشت دهان شامل مسواک زدن و نخ دندان و دهان شویه دریافت شود و به دقت به ویژه طی بارداری رعایت شود چراکه به دلیل تغییرات هورمونال و افزایش تمایل لثه به التهاب بهداشت دهان مهمترین نکته‌ای است که بسیار اهمیت دارد.»

دکتر یغمایی در ادامه می‌گوید:«متاسفانه یک باور غلط وجود دارد که هر بارداری سبب از بین رفتن یک دندان در مادر می‌شود که البته کاملا غلط است چرا که کلسیم موجود در دندان بر عکس استخوان کاملا تثبیت شده و غیر قابل برداشت است اما با توجه به تغییرات هورمونال لثه بسیار مستعد پرخونی و التهاب و خونریزی و دندان‌ها هم مستعدتر به پوسیدگی است و اگر قرار باشد فقط و فقط یک توصیه به خانم‌های باردار داشته باشم رعایت جدی بهداشت دهان شامل مسواک، خمیر دندان حاوی فلوراید، نخ دندان، دهان‌شویه و مراجعه حداقل دو بار طی دوران بارداری جهت کنترل پلاک و جرم گیری به دندانپزشک است.»

خدمات ضروری دندانپزشکی در دوران بارداری و احتیاط‌های لازم

دکتر یغمایی در جواب به این پرسش که اگر مادر باردار نیاز به جراحی یا عصب کشی یا دیگر درمان‌های ضروری دندانپزشکی داشته باشد باید چه کار کرد؟ می‌گوید:« چنانچه بررسی و درمان‌های لازم قبل از بارداری انجام شده باشد معمولا دیگر نیاز به درمان ضمن بارداری نیست و مراجعه به دندانپزشک فقط برای جرم‌گیری است ولی به هرحال در صورت بروز مسئله حاد مانند درد دندان و عفونت یا نیاز به عصب کشی اجبارا باید درمان انجام شود در غیر این صورت درد و عفونت می‌تواند هم به مادر و هم به جنین صدمه وارد کند. البته درمان با مشورت و اجازه پزشک بیمار انجام می‌شود رعایت چند اصل مهم است.»

استاد دانشگاه دندانپزشکی شهید بهشتی در مورد استفاده از داروهای خدمات دندانپزشکی در طول دوران بارداری می‌گوید:« با توجه به اینکه داروها از جفت عبور می‌کنند در تجویز آن‌ها باید نهایت احتیاط رعایت شود برای نمونه در صورت لزوم تجویز خانواده پنی‌سیلین و آموکسی‌سیلین و ماکرولیدها بلامانع است ولی از تجویز تتراسیکلین باید پرهیز شود چراکه می‌تواند سبب صدمه کبدی مادر و تغییر رنگ دندان‌های در حال تشکیل شود. از نظر مسکن معمولا تجویز استامینوفن و کدئین بلامانع ولی از مصرف آسپرین به ویژه در اواخر سه ماهه سوم بارداری باید پرهیز شود. مجدد تاکید می‌شود با توجه به عبور داروها از جفت اولا مادر باردار نباید خودسرانه دارویی مصرف کند دوما در صورت ضرورت با تجویز پزشک یا دندانپزشک مصرف شود.»

ماه‌های پرخطر و کم‌خطر برای انجام درمان‌های دندانپزشکی

دکتر یغمایی در جواب این پرسش که کدام ماه‌های بارداری برای انجام درمان‌های دندانپزشکی پرخطرتر و چه ماه‌هایی کم‌خطرتر است می‌گوید:« با توجه به اینکه در سه ماهه اول بارداری اندام‌های جنین در حال شکل گیری است و همچنین مادر در سه ماهه اول احساس ناراحتی بیشتر می‌کند و نیز بیشترین سقط‌های خودبه خود در سه ماهه اول رخ می‌دهد بدترین و خطرناکترین دوره برای انجام درمان‌های دندانپزشکی است و نباید انجام شود مگر حالت اورژانس واقعی مانند درد و عفونت شدید و یا هر اورژانس دیگر. در سه ماهه اول کنترل پلاک و جرم دندانی و بهداشت دهان باید تنها علت مراجعه به دندانپزشک باشد. در سه ماهه دوم با توجه به شکل‌گیری اندام‌های جنین و احساس بهتر مادر و نیز کاهش احتمال سقط جنین بهترین زمان برای درمان‌های معمول دندانپزشکی است. در سه ماهه سوم به ویژه اواخر آن به دلیل افزایش ناراحتی‌های مادر و نیز احتمال کاهش فشار خون در حالت درازکش زمان مناسب برای درمان‌های معمول دندانپزشکی نیست. بهترین زمان درمان‌های معمول دندانپزشکی سه ماهه دوم و بدترین زمان سه ماهه اول و اواخر سه ماهه سوم است مگر اجبار رخ دهد.»

درمان‌های زیبایی دندانپزشکی در دوران بارداری

دکتر یغمایی در جواب به این پرسش که آیا کارهای غیر ضروری دندانپزشکی مانند زیبایی و روکش در زمان بارداری جایز است یا خیر؟ می‌گوید:« سه ماهه دوم بهترین و کم خطرترین زمان انجام‌ درمان‌های متداول دندانپزشکی است ولی انجام درمان‌های غیر ضرور مانند سفید کردن دندان و درمان‌های زیبایی و انجام روکش چنانچه‌ واجب نباشد بهتر است پس از خاتمه بارداری انجام شود.»

رادیولوژی دهان و دندان در دوران بارداری

دکتر یغمایی در گفتگو با نی‌نی سایت در جواب این پرسش که آیا عکس‌برداری از دندان‌ها در دوران بارداری امکان‌پذیر است؟ و اگر نیاز ضروری باشد چه باید کرد؟ می‌گوید:« انجام رادیوگرافی ضروری دندانی چنانچه‌ ناحیه شکم با روپوش سربی پوشیده شود هیچ مشکلی برای جنین ندارد متاسفانه این هم یک باور غلط است که در جامعه وجود دارد .البته انجام رادیوگرافی ناحیه شکم و لگن در طی دوران بارداری به ویژه سه ماهه اول باید پرهیز شود. همچنین استفاده از ایزوتوپ و اسکن استخوانی در دوران حاملگی حتی الامکان نباید انجام شود. انجام رادیوگرافی دندانی به شرطی که ناحیه شکم با روپوش سربی پوشیده شود هیچ‌ مشکلی برای جنین ندارد و این باور غلط باید از بین برود.» همچنین دکترمسعود یغمایی در مورد استفاده از داروهای بی‌حسی برای خدمات درمانی دندانپزشکی در دوران بارداری می‌گوید:« بی‌حس کننده‌های موضعی مانند لیدوکائین که بیش از ۶۰ سال است که استفاده شده و سالم بودن مصرف آن در زمان بارداری تایید شده و تجویز آن در زمان بارداری سالم است.»

اگر سلامت‌تان را دوست دارید به بهداشت دهان و دندان اهمیت دهید

دکتر یغمایی در پایان گفتگو با اشاره به اهمیت بسیار بالای رعایت بهداشت دهان و دندان می‌گوید:« دهان تنها عضوی است که عملکرد معمول و روزمره آن مانند حتی غذا خوردن موجب ورود مقداری میکروب و سم به درون جریان خون می‌شود که البته طی ۶ تا ۶۰ دقیقه پاک می‌شود اما در همین مدت می‌تواند در مناطق مختلف و حساس شده برخی اعضای داخلی مانند قلب و سایر مناطق مستقر و صدمه برساند بنابراین هر چه دهان پاک‌تر باشد این پدیده کوچکتر و کم اهمیت‌تر می‌شود. در خانم‌های باردار با توجه به بافت‌های حساس جنین این پدیده نامناسب‌تر است بنابراین اگر بخواهم فقط و فقط یک توصیه به همه داشته باشم رعایت بیشتر بهداشت دهان هم برای سلامت دهان و دندان‌ها و هم برای سلامت بیشتر درون است.»