بهداشت دهان و دندان در بارداری، تاثیر آن بر کودک

دوران بارداری و اولین سال زندگی کودک از اهمیت ویژه ای برخوردار است، به گونه ای که می بایست در این دوران مراقبت ویژه ای از مادر و نیز کودک در بدو زندگی کرد. بهداشت دهانی شما بخش مهمی از بهداشت عمومی شماست بهداشت دهانی خوب نه تنها از مشکلات دهانی در طول بارداری جلوگیری می کند بلکه سلامت کودک متولد شده را نیز تحت تأثیرقرار می دهد.

تغذیه :

داشتن رژیم غذایی متعادل جهت تأمین مقادیر صحیح مواد غذایی برای مادر و کودک الزامی است. آنچه که در طول ۹ ماه دوران بارداری خورده می‌شود، تکامل جنین از جمله دندان هایش را تحت تأثیر قرار می دهد. دندان های کودک در فاصله ماه سوم و ششم بارداری شروع به تکامل می کند در نتیجه دریافت مقادیر کافی مواد غذایی مخصوصا کلسیم، پروتئین، فسفر، ویتامین آ،ب ودی ضروری است. برداشته شدن کلسیم مورد نیاز کودک از دندان های مادر در طول دوران بارداری افسانه ای بیش نیست. منبع تأمین کلسیم کودک از رژیم غذایی مادر می باشد نه دندان های مادر در صورتی که میزان کلسیم موجود در مواد غذایی کافی نباشد، بدن آن را از ذخیره استخوانی تأمین می کند. مصرف مقادیر کافی لبنیات که منبع اولیه تأمین کلسیم هستند یا مکمل های غذایی که پزشک تجویز می کند تضمین کننده تأمین کلسیم مورد نیاز در طی دوران بارداری می باشد.

رژیم غذایی و پوسیدگی دندانی:

درطول دوران بارداری بسیاری از مادران تمایل به مصرف میان وعده های غذایی دارند اگرچه این یک تمایل طبیعی است ولی صرف میان وعده های حاوی کربوهیدرات زمینه را برای شروع پوسیدگی محیا می سازد مراحل تشکیل پوسیدگی با ایجاد پلاک آغاز می‌شود که در واقع این پلاک همان لایه چسبناک غیرمرئی از باکتری های مضر می باشد که دائما روی سطوح دندانی تشکیل می‌شود . باکتری، قند و نشاسته باقیمانده در محیط دهان را تبدیل به اسید می کند اسید مینای دندان را تخریب می کند. هرچقدر مواد قندی بیشتر در محیط دهان باقی بماند. اسید به مدت طولانی تر در مجاورت میانی دندانی قرار می گیرد. پس از حملات مکرر اسیدی، پوسیدگی دندان ایجاد می شود .

یک رژیم غذایی متعادل می بایست دنبال شود یعنی این رژیم غذایی متعادل باید دربرگیرنده ۵ گروه عمده غذایی باشد:

۱- نان، غلات و دانه های مشابه

۲- میوه

۳- سبزیجات

۴- گوشت قرمز، ماهی، گوشت سفید و جایگزین های پروتئینی

۵- شیر، ماست و پنیر

تا حد امکان در مقابل میل به میان وعده ها بطور دائم مقاومت شود و درصورتی که نیاز به این میان وعده ها ، مواد غذایی را انتخاب کنید که برای مادر و کودک مغذی می باشد مانند : میوه خام ، سبزیجات و محصولات لبنی پیروی از دستورات پزشک و رژیم غذایی پیشنهادی وی بهترین اقدام می باشد.

ژنژیویت ( التهاب لثه):

پلاک به جا مانده در روی سطوح دندانها می تواند منجر به التهاب لثه، قرمزی لثه، تضعیف لثه و تمایل به خونریزی آن گردد. این علائم تحت عنوان ژنژیویت نام برده می‌شود و می تواند منجر به بیماری های جدی پریودنتال شود که لثه و استخوان را تحت تأثیر قرار می دهد و در نهایت باعث لقی دندان شود. در طول دوران بارداری سطح هورمون های بدن مادر به طور چشمگیری افزایش می یابد. ژنژیویت شایع در طول ماه دوم تا هشتم بارداری ممکن است منجر به ایجاد لثه قرمز ، متورم یا ضعیف شود که به هنگام مسواک زدن دندان ها تمایل به خونریزی دارد این حساسیت یک پاسخ تشدید شده به پلاک دندانی می باشد و به دنبال افزایش سطح پروژسترون ایجاد می‌شود. به منظور جلوگیری از این مشکلات ممکن است دندانپزشک توصیه به جرمگیری منظم در طول سه ماه دوم بارداری یا ابتدای سه ماه سوم کند. در صورت مشاهده هر گونه تغییر دهانی در طول بارداری می بایست به دندانپزشک مراجعه نمود.

رعایت بهداشت دهانی بطور روزانه:

جهت پیشگیری از پوسیدگی دندانی و بیماری های پریودنتال، مسواک زدن دقیق دندان ها دوبار در روز یا خمیر دندان حاوی فلوراید توصیه می‌شود. سطوح بین دندانی روزانه به وسیله نخ دندان تمیز می‌شود. به این منظور لازم است از دندانپزشک خود درخواست نمائید که روش صحیح مسواک زدن و استفاده از نخ دندان را آموزش دهد.

مراقبت دندانپزشکی حرفه ای :

در طول دوران بارداری مراجعه منظم به دندانپزشک جهت معاینه دهانی و جرمگیری دندان ها توصیه می‌شود. به عنوان بخشی از سابقه دندانپزشکی خود، دندانپزشک خود را مطلع سازید که باردار هستید یا تمایل دارید به زودی باردار شوید. دندانپزشک خود را از هرگونه تغییر در سلامت، داروهای مصرفی یا هرگونه دستور خاص پزشکی آگاه سازید. درصورتی که از بابت تأثیر داروها ، درمان یا رادیوگرافی برروی بارداری نگران هستید، آن را با پزشک و دندانپزشک خود مطرح سازید. مشکلات دندانی که در طول دوران بارداری ، درمان شده رها می شوند می توانند مشکلاتی را برای مادر و جنین به دنبال داشته باشد.

دندان های کودک :

اولین سری از دندان های کودک به نام دندان های شیری از حدود ۶ ماهگی پس از تولد شروع به رویش می کند. اغلب کودکان یک سری کامل دندانی که شامل ۲۰ دندان شیری می باشد در ۳سالگی دارا هستند. دندان های شیری مستحکم و سالم کمک کننده کودک در جویدن راحت غذا، یادگیری در صحبت کردن واضح، خندیدن و یا زیبایی بیشتر خواهد بود. در عین حال کمک می کند به صورت کودک فرم و شکل مناسب پیدا می کند. بعضی اوقات والدین و اطرافیان متوجه این نکته نیستند که دندان های کودک به محض اینکه در حفره دهان ظاهر شود مستعد پوسیدگی هستند. پوسیدگی در کودکان گاهی تحت عنوان پوسیدگی های زودرس کودکی خوانده می‌شود که می تواند منجر به تخریب دندان های کودک شود و هنگامی دیده می‌شود که دندان های کودک بطور دائم در معرض محلول های قندی در طی دوره زمانی طولانی قرار می گیرد، مانند: شیر (حتی شیر مادر) آب میوه و سایرمحلول های شیرین اما خوشبختانه باید دانست که این پوسیدگی های دندانی قابل پیشگیری هستند.

مراقبت دهانی کودک :

با رعایت یکسری نکات ساده می توانید سلامت دهانی کودک خود را تضمین کنید هرگز اجازه ندهید که کودک شما درحالی که بطری شیر، آب میوه یا مایعات شیرین و یا پستانک آغشته به مواد قندی یا عسل را در دهان دارد به خواب برود. در فاصله زمانی بین غذا خوردن کودک یا زمان خواب کودک از پستانک کاملا تمیز و عاری از هرگونه ماده شیرین که توسط دندانپزشک یا متخصص اطفال توصیه شده استفاده نمایید .

مراقبت های دهانی کودک را از سنین پایین شروع کنید:

لثه های کودک را با یک دستمال مرطوب کوچک یا یک گاز تمیز بعد از هر وعده غذایی تمیز کنید. بعد از رویش اولین دندان شروع به مسواک زدن دندان کودک به وسیله آب نمایید، در صورت تمایل به استفاده از خمیر دندان قبل از ۲ سالگی ابتدا با دندانپزشک مشاوره کنید. درصورتی که به هنگام رویش دندان ها، کودک دچار درد و آزردگی لثه می باشد، لثه را با یک گاز یا دستمال کوچک مرطوب ماساژ دهید . دندانپزشک یا متخصص اطفال احتمالا پستانک، حلقه مربوط به رویش دندان ها یا وسیله مخصوصی را تجویز خواهد کرد.

تنظیم اولین معاینه دندانپزشکی کودک تا قبل از تولد یک سالگی :

که در نتیجه آن رابطه مناسبی بین کودک و دندانپزشک ایجاد خواهد شد. علاوه بر اینکه احتمال وجود پوسیدگی و سایرمشکلات بررسی می‌شود، دندانپزشک روش صحیح مسواک زدن روزانه دندان های کودک را آموزش می دهد و نیز میزان فلوراید مورد نیاز کودک را مشخص می نماید. با شروع زود هنگام معاینه دندانپزشکی به کودک خود کمک خواهید کرد که عادات مناسب دندانی را برای تمام مدت زندگی پایه ریزی کند.

معاینه منظم دندان های کودک:

به محض رویش اولین دندان کودک، لب کودک را به طور منظم کنار زده و دندان را از نظر هرگونه تغییری موردبررسی قرار دهید. در صورت مشاهده لکه سفید یا رنگی بر روی دندان ها به دندانپزشک مراجعه کنید.

اطلاعات خود را در ارتباط با روش های پیشگیری از پوسیدگی های زودهنگام دندانی در کودکان با افراد دیگری که احتمال دارد شما را در این راستا یاری دهند، درمیان بگذارید.

برای داشتن یک بدن سالم داشتن دندان ها و لثه های سالم ضروری است. از زمانی که بچه ها دندان های شیری دارند تا وقتی که دندان های دائمی خواهند داشت شما می توانید با مراقبت مناسب درخانه ، رژیم غذایی متعادل و ویزیت های مرتب دندانپزشکی به بچه ها کمک کنید تا از یک بهداشت دهانی مناسب بهره مند شوند.

اولین ملاقات کودک شما با دندانپزشک:

دندان های شیری کودکان شما مهم هستند. دندان های شیری سالم و محکم به کودکان درجویدن غذایشان و تلفظ صحیح کلمات کمک می کند، همچنین دندان های شیری فضا را دردهان برای دندان های دائمی حفظ می کنند. وقتی که یک کودک متولد می‌شود، معمولا ۲۰ دندان شیری در داخل لثه شکل گرفته است.به طور متعارف، وقتی که کودک بین ۶ ماهگی تا ۱ سالگی است چهار دندان قدامی شروع به رویش می کنند. بیشتر بچه ها دندان های شیریشان تا ۳ سالگی کامل می‌شود. متأسفانه، پوسیدگی دندانی می تواند به محض اینکه دندان ها در دهان ظاهر می شوند اتفاق بیفتد . این مسأله بسیار مهم است که والدین از این اتفاق جلوگیری کنند، زیرا پوسیدگی دندان های شیری ممکن است برای دندان های مخفی خطرناک باشد. عوامل و شرایط کمی لازم است تا شرایط نامناسب برای پوسیدگی دندانی ایجاد شود. اولین مرحله تشکیل پلاک: ((پلاک یک لایه نازک بودن رنگ و چسبنده از باکتری که روی دندان ها شکل می گیرد )). وقتی که شکر و نشاسته در غذا یا نوشیدنی ها با پلاک ترکیب می شوند، اسیدی تولید می کند که به مینای دندان حمله می کند. تکرار حمله اسیدی می تواند باعث شکست مینا و در نهایت سبب ایجاد پوسیدگی شود.

شما می توانید به جلوگیری از پوسیدگی دندانی با چکاپ دندان های کودکانتان از سنین پایین کمک کنید. اولین معاینه مفید و سودمند دندانپزشکی در شش ماهگی در زمان رویش اولین دندان های شیری است نه دیرتر. از اولین جشن تولد کودک اولین معاینه دندانپزشکی را در این سنین برای کودکی سالم در نظر داشته باشید. در طول معاینه دندانپزشکی به شما نشان می دهد که چگونه دندان های کودکتان را تمیز کنید و در مورد نیاز به فلوراید توضیح می دهد. همچنین محصولات مناسب برای مراقبت از دندان ها را توصیه می کند. دندانپزشک مشکلاتی نظیر پوسیدگی دندان های قدامی ناشی از شیشه شیر و عادات بد نظیر مکیدن انگشت شست را بررسی می کند. اگر شما کودکی نوپایی دارید که چکاپ دندانپزشکی نداشته است به کودک توضیح دهید که دندانپزشک یک دکتر مهربان است که برای مراقبت از دندان ها کمک می کند. پوسیدگی دندانی اغلب اتفاق می افتد روی سطوح جونده دندان های خلفی. خبر خوش این است که سیلنت ها می توانند یک محافظ قوی علیه پوسیدگی دندان ها عرضه کنند.

چه چیزی سبب پوسیدگی دندانی می‌شود؟

دندان های شما با یک لایه چسبنده از باکتری پوشانده می‌شود که پلاک نامیده می‌شود. پلاک باکتری هایی از قند و نشاسته موجود در غذا به عنوان منبع انرژی استفاده می کند. باکتری شکر یا نشاسته را به نوعی اسید خطرناک تبدیل می کند که به مینای دندان حمله می کند اگر برای ۲۰ دقیقه یا بیشتر این حمله به طور مکرر تکرار شود می تواند باعث شکست مینای دندان شود و به این صورت پوسیدگی اتفاق می افتد.

سیلنت ها چه چیزهایی هستند؟

سیلنت ها مواد پلاستیکی هستند که معمولا سطوح جونده دندان های خلفی (مولرها و پری مولرها) به کار برده می شوند. این زرین های پلاستیکی در داخل شیارها و فرورفتگی های سطوح جونده دندان های خلفی باند می شوند و به عنوان یک سد محافظ مینا در برابر پلاک و اسید عمل می کنند.

چرا سیلنت ها ضروری هستند؟

وقتی که دندان های خلفی در حال رویش هستند سوراخ ها و شیارها در سطح جونده مینای دندان شکل می گیرند و تمیز نگه داشتن این شیارها غیرممکن است زیرا موهای مسواک نمی تواند به داخل آنها نفوذ کند، سوراخ ها و شیارها مکان های امن و راحت و مناسبی برای مخفی شدن پلاک ها و خورده های غذا هستند. در حقیقت بیشتر پوسیدگی ها در نواحی شیارها و سوراخ ها اتفاق می افتد و دندان های خلفی به شدت استعداد این شکل از پوسیدگی را دارند . با قرار گرفتن یک لایه از سیلنت روی سطح شیارها و فرورفتگی ها پلاک و مواد غذا از دندان دور نگه داشته می‌شود بنابراین ریسک پوسیدگی کاهش پیدا می کند.

چگونه سیلنت ها به کار برده می شوند؟

سیلنت کردن دندان ها معمولا فقط چند لحظه طول می کشد. دندانی که قرار است سیلنت شود تمیز می‌شود و براس سطح جونده شرایطی ایجاد می‌شود که سیلنت بتواند خوب به دندان بچسبد. پس سیلنت ها نقاشی می‌شود روی مینای دندان وبه طور مستقیم با دندان باند می‌شود. گاهی اوقات سطح سیلنت با دستگاه لایت کیور سخت می شود.

طول عمر سیلنت ها چقدر است؟

تا وقتی که سیلنت سالم باقی بماند، سطح دندان از پوسیدگی محافظت می‌شود. سیلنت ها زیر فشار جویدن نرمال معمولا سال ها خوب باقی می ماند، و اگر مجددا نیاز شود تعویض می شوند. در طول معاینات دندانپزشکی، دندانپزشک وضعیت سیلنت را بررسی می کند و درصورتی که لازم باشد سیلنت کردن را تکرار می کند.

چگونه سیلنت ها با سایر روش های کنترل پوسیدگی هماهنگ می شوند؟

عامل کلیدی در پیشگیری از پوسیدگی دندان این است که ۲ بار در روز مسواک زده شود با خمیر دندان فلوراید دار در مورد معاینه دندانپزشکی با کودک مثبت صحبت کنید و حقیقت امر را شرح دهید.خدمات دندانپزشکی پیشگیرانه مانند درمان های فلوراید سیلنت (یک سردفاعی که سطح جونده دندان های خلفی را در برابر پوسیدگی محافظت می کند) وقت و پول را ذخیره می کند و دندان را محافظت می کند. اطلاعات محرمانه برای یک معاینه دندانپزشکی خوب و مثبت: اجازه ندهید هیچ کس به کودک شما داستان های ترسناک در مورد ویزیت دندانپزشکی بگوید. اجازه ندهید کودکتان متوجه اضطراب شما در مورد رفتن به نزد دندانپزشک شود.

برای قرار ملاقات دندانپزشکی به کودکتان رشوه ندهید. هرگز از یک ویزیت دندانپزشکی به عنوان تنبیه یا تهدید استفاده نکنید. سعی کنید که معاینه دندانپزشکی کودکتان یک بیرون رفتن لذت بخش باشد. یک برنامه خوب تنظیم کنید با مسواک کردن دو بار در روز دندان هایتان، استفاده از نخ دندان و تمیز کردن بین دندان ها، با یک رژیم غذایی صحیح و ملاقات مرتب با دندانپزشک.