وابستگی کودک به والدین، پای ژن ها در میان است
یکی از شایع ترین اختلالات در کودکان ، اضطراب جدایی است که سلامتی آنها را مورد تهدید قرار می دهد.
برای والدین عزیز که در پی بهترین ها برای تربیت و پرورش فرزندان خود هستند در بخش کودکان و والدین مطالب مطابق علم روز در زمین های مختلف را گردآوری و منتشر می کنیم که در این مقاله در مورد وابستگی کودکان صحبت کرده ایم.
علت وابستگی شدید کودک به والدین و راه درمان آن
یکی از شایع ترین اختلالات در کودکان ، اضطراب جدایی است که سلامتی آنها را مورد تهدید قرار می دهد. اضطراب جدایی، نشانه ای از آگاهی کودک از جدا شدن والد (مادر - پدر)، مراقب یا پرستار است که کودک در هنگام جدایی احساس ناراحتی و ترس می کند.وابستگی
شاید برای شمایی که مستقل و نترس هستید ، داشتن فرزندی که از ریسمان سیاه و سفید می ترسد و از کنار شما تکان نمی خورد ، عجیب باشد .
اما بهتر است کمی در باورهای تان تجدید نظر کنید و بپذیرید که رفتارهای کودک تان تنها تحت تاثیر ارثی نیست که از شما و پدرش گرفته است. فرزند شما بیشتر از آنکه از ژن ها زندگی کردن را یاد بگیرد ، تحت تاثیر رفتارهایی که د ر طول روز انجام می دهید ، قرار می گیرد .
اگر مدام د ر معرض دعواهای زن و شوهری شما باشد ، جدایی برایش به یک کابوس همیشگی تبدیل می شود و اگر مدام مثل یک گروهبان مراقبش باشید و به او بچسبید ، دل کندن از شما برایش سخت ترین کار دنیا می شود . دلیل وابستگی غیرطبیعی بچه ها به والدین شان را ازیک فوق تخصص اعصاب و روان کود ک و نوجوانان پرسید یم. او معتقد است، اگر مراقب رفتارهای هر روزه تان باشید، فرزندتان به چسبیدن به شما میلی پیدا نمی کند .
دلبستگی اش ایمن است یا ناایمن؟
از لحظه ای که نوزاد به د نیا پا می گذارد ، به مراقبت نیاز د ارد و باید کسی باشد تا نیازهای فیزیولوژیکی اش را برطرف کند . نوزاد تا د وماهگی بوی مراقب اولیه را که ماد ر است، حس می کند ولی هنوز قاد ر به تشخیص او از د یگران نیست. از د و تا هفت ماهگی نوزاد به تد ریج به صورت ماد ر و د یگران نگاه می کند و کم کم او را می شناسد . به طور طبیعی نوزاد به مراقب اولیه اش یا ماد ر که تمام نیازهای او را برطرف می کند ، د لبسته می شود . وقتی گرسنه می شود ، ماد ر به او غذا می د هد .
زمانی که گریه می کند ، ماد ر با آغوش گرفتن از او حمایت می کند و د ر کل ماد ر به موقع به همه نیازهای نوزاد پاسخ می د هد . این نوع از د لبستگی ایمن است و پایه اصلی مسائل روانشناختی انسان محسوب می شود . اگر ماد ران با رعایت موارد ی که گفته شد به فرزند شان د لبستگی ایمن ند هند ، او را د چار مشکلات پاید ار روانشناختی د ر سال های بعد ی زند گی می کنند . اما قطع شد ن دلبستگی نوزاد و ماد ر به هر د لیلی، اشکالات روانشناختی را به وجود می آورد .
نوزاد ی را تصور کنید که ماد رش را از د ست د اد ه است و چند ین نفر به نوبت از او مراقبت می کنند یا نوزاد سرراهی است و د ر پرورشگاه مراقب اولیه و د ائمی ند ارد ؛ حتی ماد ری که نسبت به نیازهای بچه حساس نیست و به موقع احتیاجات نوزاد را تامین نمی کند،همه اینها باعث می شود دلبستگی غیر ایمن شکل بگیرد و نوزاد د نیا را جای امنی نبیند . چنین نوزاد ی د ر بزرگسالی با د یگران سخت ارتباط برقرار می کند ، د چار اختلالات هیجانی و مشکلات یاد گیری می شود و کنترل هیجانی ند ارد و پرخاشگری می کند . نوجوانانی که د ر سنین پایین بزهکار می شوند ، دلبستگی غیرایمن را تجربه کرد ه اند .
پای ژن ها در میان است
در اختلالات روانشناختی تنها ایمن بود ن تعیین کنند ه نیست. گاهی د لبستگی ایمن شکل می گیرد ولی فرد از نظر ژنتیک استعد اد ابتلا به اختلالاتی مانند افسرد گی و اضطراب را د ارد یا حتی هیچ کد ام از د و عامل د لبستگی غیر ایمن و ژنتیک وجود ند ارد ، ولی فرد به د لیل مواجهه شد ید یا طولانی با چالش ها و استرس های زند گی د چار اختلالات روانشناختی می شود .
چنین کود کانی هم هنگام جدا شدن از والدین شان د چار بحران شد ید می شوند و حتی چند لحظه فاصله گرفتن از مراقب برای شان شبیه یک کابوس می ماند . والد ین با د ید ن این نشانه ها باید حتما با متخصصان مشورت کنند.
گاهی باید مضطرب باشد
بعضی از اضطراب ها د لیل بر سلامت است و بعضی دیگر نه. د ر مورد کود کان د و نوع اضطراب وجود د ارد که یکی طبیعی و د یگری غیر طبیعی و قابل پیگیری است.
اضطراب غریبگی:نوزاد از هفت، هشت ماهگی تا د و یا سه سالگی با د ید ن غریبه ها واکنش نشان می د هد . حتی اگر د ر آغوش ماد ر باشد و غریبه ای نزد یک شود ، با بغض، گریه، اخم یا روی برگرد اند ن اضطرابش را نشان می د هد و به ماد ر می چسبد .
اضطراب جد ایی:تا د و یا سه سالگی که کود ک مراقب اولیه را از د یگران تشخیص می د هد ، طبیعی است که اضطراب غریبگی نشان بد هد . بعد از آن هم تا قبل از سنین مد رسه وجود اضطراب به شرطی که زند گی عاد ی را تحت تاثیر قرار ند هد و عملکرد ماد ر و فرزند را مختل نکند ، باز طبیعی شمرد ه می شود ولی بعد از آن کود ک باید بتواند ساعاتی از ماد ر جد ا شود د ر غیر این صورت کود ک د چار اضطراب جد ایی است.
اضطراب جدایی چه درمانی دارد ؟
از آنجا که د ر اغلب موارد اضطراب جد ایی از عوامل محیطی و خارجی به خصوص از رفتار غلط والد ین ناشی می شود ، اولین راهکار اصلاح رفتار والد ین است. اگر این عوامل وجود ند اشت یا با تصحیح رفتار حال کود ک بهتر نشد ، به روانپزشک مراجعه و هرچه زود تر د رمان را شروع کنید .
- نسبت به نیازهای نوزاد حساس باشید و به موقع به تک تک نیازهایش رسید گی کنید .
- د عواهای زن و شوهری را به خلوت ببرید و پیش چشم کود ک د عوا نکنید . این کار حتی نوعی کود ک آزاری روانی به حساب می آید . حتی الامکان اجازه ند هید اختلافات زناشویی بر رفتار شما با کود ک تاثیر بگذارد .
- نگذارید کود ک هر فیلم و سریالی را تماشا کند . اغلب این فیلم ها شامل صحنه های مرگ، بیماری، تصاد ف و اتفاقات تلخ است. لازم نیست کود ک د ر این سنین با چنین مسائلی آن هم به این شکل آشنا شود چون تاثیر مخربی بر روان کود ک د ارند ، با یک سرگر می د یگر مانع تماشای فیلم های بزرگسالان شوید .
- بهتر است بازی های کامپیوتری کود ک را چک کنید . اگر بازی خشن یا حاوی صحنه های نامناسب است، اجازه بازی به او ند هید . کود ک نمی تواند مرز بین خیال و واقعیت را شناسایی کند . بعضی کود کان تحت تاثیر این فیلم ها و بازی ها د چار ترس می شوند و به ویژه شب ها حاضر نیستند د ر اتاق تنها بمانند چون فکر می کنند مثلا هیولایی که د ر بازی بود ه ممکن است شب سراغ شان بیاید .
- اگر کود ک را جایی می گذارید و می گویید سر ساعت مشخصی د نبالش خواهید رفت، حتما سر وقت آنجا باشید . بد قولی یا فراموشی د ر این مورد اثر بد ی روی کود ک می گذارد که فراموش شد نی نیست.
- هرگز کود ک را تهد ید نکنید . هیچ د لیلی مجوز تهد ید عاطفی را برای شما صاد ر نمی کند.
اگر کود ک حاضر نیست به مهد کود ک برود یا چند ساعتی بد ون شما جایی بماند ، او را واد ار به این کار نکنید چرا که باعث به وجود آمد ن ناراحتی های بیشتری برایش می شود . ابتد ا با او صحبت کنید و از مزایای مهد برایش بگویید . همراه هم بد ون اینکه از او جد ا شوید به مهد کود ک بروید تا با محیط آشنا شود . د ید ه شد ه گاهی مربی مهد به عنوان راهنمایی به ماد ر می گوید به گریه های بچه نباید اعتنا کرد . او را اینجا پیش ما بگذارید و بروید . ما آرام و سرگرمش می کنیم.
به هیچ وجه مرتکب چنین خطایی نشوید . باید به تد ریج با این قضیه کنار بیاید . روزهای اول د ر مهد کنارش باشید . بعد از گذشت چند روز وقتی عاد ت کرد ، کمی د ورتر بنشینید . این مرحله را هم که پشت سر گذاشتید ، چند د قیقه ای پیش چشمش نباشید و بازبرگرد ید . این هم که عاد ی شد ، چند ساعت نباشید و برگرد ید . د ر نهایت می بینید که کود ک تان د ر مهد کود ک می ماند و مشکل حل شد ه است.
با کودکی که در اتاقش نمی خوابد چه کنیم؟
روبه رو کرد ن تد ریجی و ملایم کود ک با اضطرابش د ر مورد محل خواب کود ک هم موثر است. اگر کود ک د ر اتاقش از چیزی می ترسد ، اول عامل ترس را از بین ببرید . مرزهای کود ک را برایش تعریف کنید . بگویید هر کس باید د ر اتاق خود ش بخوابد . توصیه می شود این کار را از زمان نوزاد ی انجام د هید ولی د ر هر صورت سر این مسئله نباید کوتاه بیایید . شب ها ماد ر یا پد ر یا هر د و با هم به اتاق خواب کود ک بروند و برایش قصه بخوانند .
هر عاد ت قبل از خوابی را که با کود ک د ارید ، انجام د هید . بعد که خوابش برد ، اتاق را ترک کنید . ممکن است نیمه های شب کود ک بید ار شود و به اتاق یا تختخواب شما بیاید . بد ون اینکه خونسرد ی تان را از د ست بد هید ، او را به اتاق خود ش ببرید . هر چند بار لازم شد این کار را تکرار کنید . حوصله به خرج د هید بعد از چند شب مشکل حل می شود .
مادر چسبنده نباشید
همیشه کود ک نیست که به ماد ر می چسبد . ماد رانی هم هستند که حاضر نیستند از کود ک لحظه ای جد ا شوند ؛ یعنی اگر حتی کود ک بخواهد جد ا شود ، آنها مانع می شوند و د ر واقع یک الگوی رفتاری غلط به او می د هند . د لبستگی اتفاق خوبی است ولی وابستگی د ر بعضی زمینه ها مانع رشد کود ک می شود بنابراین بهتر است ماد رانی که چنین رفتاری د ارند به فکر اصلاح خود شان باشند .
اضطراب جدایی از کجا می آید؟
تشخیص کود کانی که د چار اضطراب جد ایی هستند ، کار سختی نیست. آنها کود کانی هستند که حاضر نیستند به مهد کود ک، مد رسه یا کلاس های ورزشی بروند . د ر خانه اقوام نمی مانند . د ر خانه مرتبا حضور ماد ر را چک می کنند و حین بازی نگاه می کنند ببینند ماد ر د وروبرشان هست یا نه. شب ها د ر اتاق پد ر و ماد ر و با آنها می خوابند و…
- د ر خانواد ه هایی که والد ین با هم اختلاف د ارند و د عوا و جد ل زیاد است، کود ک همیشه د ر نگرانی به سر می برد . معمولا وقتی د عوای خانواد گی شد ت می گیرد ، ماد ر خانه را ولو برای ساعاتی به قهر ترک می کند یا شوهر را تهد ید می کند که از خانه خواهد رفت، کود ک همه اینها را می شنود و مد ام د لواپس رفتن ماد ر است.
- بعضی ماد رها عاد ت بد تهد ید کرد ن را د ارند ؛ یعنی اگر کود ک حرف ماد ر را گوش نکند ، شیطنت کند ، خانه را به هم بریزد و… ماد ر تهد ید می کند که اگر چنان کنی یا چنان نکنی، من از خانه می روم. اگر تو پسر بد ی باشی، من خواهم مرد . اگر اذیتم کنی، مریض می شوم. د ر این حالت کود ک همیشه نگران از د ست د اد ن ماد ر است و به همین خاطر حاضر نیست از کنارش د ور شود .
- اگر کود ک شاهد تصاد ف شد ید یا مرگ اقوام باشد ، د چار اضطراب جد ایی می شود .
- تماشای فیلم های ترسناک یا فیلم های غمگین با صحنه های اند وهناک، تماشای فیلم های خشن، بازی های کامپیوتری خشن یا نامناسب هم می تواند این اضطراب را ایجاد کند.
از این مادران نباشید
درست است که هر ماد ری آرزوی آرامش و شاد ی فرزند ش را د ارد اما این ماد رها با اشتباه های شان زند گی را برای کود ک خود سخت می کنند :
- ماد ران همیشه نگران
- ماد ران محافظتی
- ماد ران چسبند ه
- ماد رانی که همیشه با همسرشان می جنگند.
- ماد رانی که بچه را د ر د عواها د خالت می د هند.
ماد ر محافظتی نباشید
شاید ماد ران محافظتی ند انند طرز رفتارشان با کود ک، تا چه حد به او آسیب می زند اما فرزند این مادران، اصلا سراغ اکتشاف نمی رود و برای هیچ چیزی تلاش نمی کند. اگر از رفتارهای زیر نپرهیزید، با این نحوه برخورد اضطرابی آموخته شد ه به کود ک می د هید . د ر نتیجه امکان د ارد د ر آیند ه فرد مضطربی شود که از همه چیز می ترسد و به هیچ کس نمی تواند اعتماد کند .
- از نوزاد ی تا سنین بالاتر د ر هر مرحله ای تمام کارهای کود ک شان را انجام می د هند . کود ک می تواند د ر یک سنی قاشق به د ست بگیرد و غذایش را خود ش بخورد یا باید د ر یک سنی د یگر لباس هایش را خود ش بپوشد ولی ماد ر محافظتی اجازه نمی د هد کود ک این کارها را انجام د هد و خود ش انجام می د هد . به همین خاطر بچه مد رسه می رود ولی هنوز ماد ر غذا د ر د هانش می گذارد و لباس تنش می کند .
- کود ک به طور طبیعی باید با همسالانش ارتباط برقرار کند ولی ماد ر نگران است بچه های د یگر بچه اش را بزنند یا به بچه اش حرف های بد بیاموزند و حین بازی هولش بد هند بنابراین مانع ارتباط گرفتن کود ک با بقیه بچه ها می شود .
- ماد ر از ترس اینکه کود ک زمین بخورد ، اجازه بازی کرد ن و فعالیت های این چنینی به او نمی دهد .
وابستگی کودک در سنین مختلف به والدین خود
تولد تا شش ماهگی به طور متوسط تا سن شش الی هفت ماهگی، کودک وابستگی به فرد خاصی ندارد. البته با تنها ماندن شروع به گریه و زاری می نماید ولی هر کسی می تواند او را تسلی دهد. در این دوره خواهان توجه است ولی توجه فرد خاصی را نمی طلبد.
شش تا دوازده ماهگی در این بازه زمانی نیز به تنها ماندن معترض است ولی در واقع به رفتن مادر یا مراقب اش اعتراض می کند. جدایی از مادر یا پرستار برای او معنی پیدا کرده، زیرا اکنون نسبت به او وابستگی یا دلبستگی یافته است. حضور مهمانان موجب ناراحتی او می گردد و تلاش می کند تا در آغوش شما ابتدا به مهمانان خیره شده و سپس ارتباط برقرار نماید.
دوازده تا هجده ماهگی این دوره سنی را می توان آسیب پذیرترین دوره به شمار آورد. فاصله ۱۲ تا ۱۸ ماهگی زمانی است که در طی آن دلبستگی های ویژه به حداکثر می رسند. نیاز به تماس که در یک سالگی از طریق نوازش و لمس فیزیکی تامین می شد رفته رفته به قلمرو اجتماعی گسترش می یابد. در سال دوم زندگی علاوه بر تماس فیزیکی کودک نیازمند تماس اجتماعی از جمله نگاه کردن، گوش دادن و صحبت کردن است.
منبع:
پورتال رنگی
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼