دندان پزشکی و کودکان، ضرر اشعه رادیوگرافی

کشف اشعه X توسط رونتگن در ۱۸۹۵، یکی از بزرگترین دستاوردهای در زمینه تشخیص دندانپزشکی بود. تصاویر رادیوگرافی دندانپزشکی برای درمان کودکان لازم هستند. به گزارش سایت پزشکان بدون مرز، شواهد نشان میدهد دندان های شیری جز در مواردی که پوسیدگی های آنها زود کشف شوند، زودتر از زمان طبیعی میافتند. تشخیص زود و به موقع پوسیدگی ها در اطفال، کودک را از تجارب تلخ دندان درد، کشیدن دندان و استرس روحی دور نگه می دارد. علاوه برآن به وسیله رادیوگرافی دندانپزشکی می توان مشکلات رویش و تکامل دندان ها را سریع تشخیص داده و نیاز به درمان های طولانی مدت ارتودنسی را کاهش داد. برخی اعمال ترمیمی نیز نیاز به اطلاع دقیق دارد که این امر نیز تنها به وسیله رادیوگرافی میسر می باشد.

انتخاب رادیوگرافی دندانپزشکی مناسب برای اطفال

بستگی به سن کودک، اندازه حفره دهان و میزان همکاری بیمار دارد. این موارد با ارزیابی و معاینه دقیق بیمار قبل از تجویز رادیوگرافی مشخص می شوند. معاینات بالینی نیاز به رادیوگرافی و نوعی از آن را که لازم می باشد، مشخص می نماید. بیمار باید در معرض حداقل تابش اشعه قرار گیرد. تا آنجا که ممکن است باید تعداد رادیوگرافی ها کمتر شود و زمان تابش به حداقل برسد و البته در عین حال تصاویر رادیوگرافی باید امکان بررسی و معاینه کامل دندان ها و ساختمانهای نگهدارنده آنها را برای دندانپزشک فراهم نمایند. همکاری کودک نیز در انتخاب تکنیک رادیوگرافی دارای اهمیت است و میتواند در کاهش قرار گرفتن در معرض اشعه اضافی مؤثر باشد.

ایجاد اطمینان در کودک برای رادیوگرافی

تجهیزات رادیوگرافی دندانپزشکی می تواند موجب ترس کودک شود و یا حس کنجکاوی کودک را برانگیزد. بهتر است اجازه دهیم کودک به سر دستگاه رادیوگرافی دست بزند و با دوربین آشنا شود. بیمار می تواند یکی از فیلمها را بگیرد و به او نشان دهیم که این فیلم کجا قرار خواهد گرفت، اگر نیاز به گاز گرفتن فیلم وجود دارد، باید به کودک چگونگی آن را نشان داد. (نشان دادن و گفتن) یک راه آسان برای جلب همکاری کودک می باشد. توصیف اعمالی که انجام خواهد شد نیز می تواند موجب همکاری بیشتر کودک شود. بسیاری از کودکانی که در ابتدا آماده همکاری هستند، بعد از اطلاع از اینکه قرار است چند فیلم از آنها گرفته شود همکاری نمی کنند. رادیوگرافی از نواحی آسانتر در ابتدا، میتواند احتمال موفقیت رادیوگرافی در سایر نواحی را افزایش دهد. اگر جاگذاری فیلم، برای کودک حالت تهوع ایجاد نماید یا کودک نسبت به جاگذاری فیلم اعتراض کند می تواند از بیحسی های موضعی استفاده نمود.دندانپزشک باید به هنگام گرفتن رادیوگرافی از کودک، صبور و شکیبا باشد. قبل از دادن اشعه ممکن است جایگذاری چند باره فیلم لازم باشد. در صورتی که کودک همکاری نمی کند، کنترل صدا، با جدیت رفتار کردن، و نگهداری دلسوزانه کودک معمولاً مؤثر است. گرفتن رادیوگرافی از کودکانی با ناتوانی های حسی، ذهنی و بدنی نیاز به روش های خاصی دارد.

ایمنی در مقابل اشعه دستگاه

یکی از خصوصیات اشعه X این است که مقداری از انرژی خود را به ماده ای که از آن میگذرد، میدهد. اگر این ماده، بافت زنده باشد، می تواند به آن آسیبهای بیولوژیک وارد نماید. اطلاعات زیادی راجع به آسیب و عواقب رادیاسیون در سطوح بالا در دسترس است. آثار اشعه X در سطوح پایین (مانند رادیولوژی های تشخیصی)، بر سیستمها بیولوژیک، هنوز ناشناخته می باشد. فرضیات ما در مورد آسیبهای وارده، با تعمیم اطلاعات حاصل از رادیاسیون در دوزهای بالا به دوزهای کم و معمول دندانپزشکی بدست آمده اند. دندانپزشکان باید در مورد خطرات رادیوگرافی برای بیماران نگران باشند. این نگرانی به علت سه اثر بیولوژیک می باشد که عبارتند از: ۱-کارسینوژن بودن (سرطان زایی). ۲- تراتوژن بودن (بدشکلی ها) ۳- موتاژن بودن، سرطان زایی و بدشکلی، پاسخی از جانب بافتها هستند و عقیده بر آن است که دارای یک آستانه تحریک می باشند و قبل از پاسخ، مقدار معینی رادیاسیون لازم است. موتاسیون پاسخی است که در گنادها نسبت به اشعه X ایجاد می شود و اعتقاد بر این است که آستانه تحریکی ندارد. به طور کلی بافتها و ارگان های جوان تر به اشعه حساسترند و حساسیت از دوره قبل از تولد تا بلوغ به مرور کاهش مییابد. همچنین دوزهای بسیار بالای اشعه x در نواحی موضعی و محدود بدن بهتر از کل بدن تحمل می شوند.

حفاظت از کودک در مقابل رادیوگرافی دندانپزشکی

ما میدانیم در دنیایی زندگی می کنیم که مدام در معرض اشعه طبیعی زمینه ای هستیم. رادیوگرافی های پزشکی و دندانپزشکی نیز به آن اضافه می شود پس باید به هنگام دستور انجام رادیوگرافی محتاط باشیم. شواهد نشان میدهد ارگان هایی در بدن نسبت به عواقب رادیاسیون آسیب پذیرترند. این ارگان ها باید تا حد امکان پوشانده شوند. این ارگان های حساس و آثار بیولوژیک زیان آور عبارتند از: ۱-پوست (سرطان)، ۲- مغز قرمز استخوان (لوسمی)، ۳- گنادها ، (موتاسیون، عقیمی، بدشکلی های جنسی)، ۴- چشمها (کاتاراکت)، ۵-تیروئید (سرطان)، ۶- پستان ها (سرطان) و ۷- احتمالاً غددبزاق(سرطان). پزشک و کادر درمانی میتوانند با بکارگیری تکنیکهای صحیح به طور مستقیم بیمار و غیر مستقیم خودشان را از اکسپوژر غیرضروری اشعه محفوظ دارند. آسانترین روش محافظت از کودک، پوشاندن مناطقی از بدن که احتیاجی به عکس(اکسپوژر) گرفتن آنها نیست، می باشد. این عمل با استفاده از یقه و پیشبند سربی انجام می شود. پیشبند و یقه ممکن است به صورت یکپارچه یا جدا از هم باشند. پیشبند، گنادها و قفسه سینه را از پرتوی اولیه و اشعه های پراکنده حفظ میکند. در حالی که یقه، تیروئید را می پوشاند. این روش، حفاظت کاملی را خصوصاً در مورد تیروئید انجام نخواهد داد، اما در کاهش اکسپوژر مؤثر می باشد. پیشبندهایی که در رادیوگرافی مورد استفاده قرار میگیرد، قسمت جلو و عقب دارند زیرا منبع اشعه در پهلو و پشت بیمار است. فیلمهای سریعتر در کاهش مقدار رادیاسیون به بیمار کمک می کنند. در حال حاضر فیلم هایی با سرعت زیاد رادیوگرافی استفاده می کند که زمان تابش را کاهش داده است. اخیرآ استفاده از وسایلی که می تواند پرتوها را در یک موضع متمرکز نماید زیاد شده است.

معیارهای انتخاب رادیوگرافیک

تصمیم برای انجام رادیوگرافی، بر اساس ارزیابی و معاینه کامل بیمار گرفته می شود. رادیوگرافی دندانپزشکی، وقتی انجام می شود که یا به وجود یک بیماری شک داشته باشیم و یا یک بیماری درمان نشده باقی مانده، که سلامت دندان ها را تهدید می کند، وجود داشته باشد. بنابراین تصمیم برای استفاده از رادیوگرافی باید براساس قضاوت حرفه ای باش. معیارهای انتخاب شامل علایمی هستند که به دندانپزشک اجازه می دهند کودکانی را که انجام رادیوگرافی برای آنها سودمند است، تعیین نمایند. دو معیار به هنگام تصمیم گیری برای انجام رادیوگرافی مهم می باشند که عبارتند از: (۱) مرحله تکاملی دندانی و (۲) احتمال پوسیدگی ها دندانی.آسان طب