تشخیص اوتیسم در کودکان، آنچه باید بدانید

اوتیسم یک اختلال مغزی با علائم روان‌شناختی است که معمولا در سه سال اول زندگی بروز می‌کند؛ مغز افراد مبتلا به اوتیسم نمی‌‌تواند در زمینه رفتارهای اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی به درستی عمل کند، در نتیجه کودکان و بزرگسالان اوتیسمی در زمینه ارتباط کلامی و غیر کلامی، رفتارهای اجتماعی، فعالیت‌های سرگرم کننده و بازی، دارای مشکلات اساسی هستند.

روانشناس‌ها می‌گویند در نیمی از کودکان مبتلا به اوتیسم در مدت کوتاهی پس از تولد، اختلالات یادگیری و رشد ذهنی مشاهده می‌شود، بقیه ممکن است سالم به نظر برسند ولی به تدریج بین سنین ۱۸ ماهگی تا سه سالگی، توانایی‌های خود را در صحبت کردن و ارتباط اجتماعی از دست می‌دهند، در بیشتر موارد عدم توجه کودک به اطرافیان و محیط اطراف از اولین نشانه‌های این اختلال محسوب می‌شود.

به گفته متخصصان اوتیسم یک ناتوانی طولانی مدت است که منجر به اختلال عملکرد عصبی - روانی در فرد می‌شود؛ اگر چه به نظر می‌رسد اوتیسم عارضه نادری است، اما اطلاعات اخیر گویای آن است که شیوع اوتیسم حتی تا ۲۰ مورد در هر ۱۰۰۰۰ تولد زنده می‌رسد و متاسفانه رو به افزایش است.

بیکاری بیش از 80 درصد مبتلایان به اوتیسم در جهان

رواشناسان با تاکید بر اینکه اوتیسم در بین پسران سه تا چهار برابر بیشتر از دختران دیده می‌شود و این اختلال بین تمام نژادها و همه طبقات جهان، با شدت متفاوت به چشم می‌خورد؛ بنابراین، ضرورت دارد با ارتقای اطلاعات خانواده‌ها تا حد ممکن این بیماری از مرحله بروز تا درمان کنترل شود، علاوه بر خانواده‌های بیماران، سایر شهروندان نیز لازم است نسبت به این بیماری آگاهی یافته تا با رفتار مناسب با مبتلایان، زمینه‌های رنجش آنان را موجب نشود.

سازمان ملل متحد سال 2015 اعلام کرد، بیش از 80% از بزرگسالان مبتلا به اوتیسم بیکار هستند؛ مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها در امریکا گزارشی در مورد اوتیسم در سراسر جهان منتشر کرده است که از هر 68 کودک در جهان، یک نفر به اوتیسم(ASD) مبتلاست.

علل بروز اوتیسم

اگر چه اطلاعات در خصوص اوتیسم کاملا شناخته شده نیست، اما در سال‌های اخیر تحقیقات و مطالعات بسیاری در این زمینه صورت گرفته است؛ تحقیقات تاکید زیادی بر منشاء زیست شناختی و عصب شناختی در مغز دارند، در بسیاری از خانواده‌ها سابقه اوتیسم و یا اختلالات مربوط به آن وجود داشته است که ریشه ژنتیک را مطرح می‌کند، ولی تا به‌ حال ژن خاصی که مربوط به اوتیسم باشد شناخته نشده است.

پژوهشگران در مورد نقش ژنتیک در علت شناسی اوتیسم اختلاف نظر دارند و عده‌ای از آنها ترکیب چندین ژن را به عنوان علت اختلال مطرح می‌کنند؛ چندین نظریه درباره اوتیسم مطرح شده که هیچ یک به طور دقیق اثبات نشده است، عملکرد غیرعادی مغز باعث ایجاد اختلال اوتیسم می‌شود ولی تاکنون هیچ دلیل مشخصی برای ابتلا به آن کشف نشده است.

تفاوت مغز کودکان اوتیسمی از نظر اندازه و ساختار با مغز کودکان سالم

محققان، ژنتیک را مهم‌ترین و عوامل زیست محیطی و بیماری‌های عصبی را پس از آن موثر در ابتلا به اوتیسم می‌دانند؛ در بعضی از خانواده‌ها مشاهده شده است که اوتیسم از نسلی به نسل دیگر انتقال پیدا کرده است، مواردی از اسکن‌های مغزی نشان داده‌اند که مغز کودکان اوتیسمی از نظر اندازه و ساختار با مغز کودکان سالم متفاوت است.

به هر حال اوتیسم هر چه که باشد، باید بدانیم این کودکان یا با اختلال اوتیسم به دنیا می‌آیند و یا اینکه آمادگی ابتلا به آن را دارند؛ این بیماری بر خلاف آنچه که تصور می‌شود به دلیل عدم توانایی والدین در بزرگ کردن کودک نیست، اوتیسم یک بیماری روانی نیست، کودکان اوتیسمی قابل درمان هستند و نباید از آنها قطع امید شود.

با کودک اوتیسمی چه کنیم؟

روانشناسان تاکید دارند والدین کودکان مبتلا به اوتیسم نگرانی‌های زیادی دارند، این والدین باید بدانند این اختلال با کمک افراد آگاه، قابل کنترل است و می‌توان مهارت‌های ارزشمندی را به این کودکان آموخت؛ در صورت مشاهده علائم غیر طبیعی در کودک و تشخیص اوتیسم توسط متخصصین، وارد مرحله درمان و توانبخشی می‌شوند، هر چه زمان تشخیص زودتر باشد کودک شانس بیشتری برای یادگیری و رشد طبیعی دارد، بیشتر کودکان اوتیسمی، در سن یک یا ۲ سالگی معمولی هستند، ولی ناگهان زیان گفتاری و مهارت‌های اجتماعی را از دست می‌دهند.

نشانه‌های عمومی اختلال اوتیسم

به اعتقاد متخصصان، اوتیسم را می‌توان یک اختلال با طیف گسترده‌ای از علائم دانست؛ این اختلال می‌تواند نشانه‌های فراوانی داشته باشد، با همین نشانه‌ها اوتیسم را می‌توان از درجات خفیف تا شدید درجه بندی کرد، افراد مبتلا می‌توانند ترکیبی از این نشانه‌ها را داشته باشند و الزاما هر فرد مبتلا، همه علائم را به صورت یکجا ندارد، ممکن است دو کودک که تشخیص یکسانی برای آن‌ها داده شده است، از نظر رفتاری یا از لحاظ مهارت‌ها با هم تفاوت داشته باشند و یا ممکن است والدین کلمات متفاوتی را در رابطه با اختلال این کودکان بشنوند مانند شبه اوتیسم، متمایل به اوتیسم، اوتیسم با عملکرد بالا و پایین یا با توانایی بالا و پایین.

به گفته محققان والدین باید توجه داشته باشند مهم‌تر از عنوان اختلال، پرداختن با درمان آن است؛ باید در نظر داشت این کودکان با درمان مناسب و به موقع می‌توانند مطالب را بیاموزند و رفتارهای درست را از خود نشان دهند؛ اما به دست آوردن این اهداف مستلزم درمان به موقع و درست و تحمل مشکلات و سختی‌های مربوط به این درمان است.

هر فرد اوتیسمی مانند بقیه افراد جامعه دارای شخصیتی مختص به خود است و مانند تمام افراد ویژگی‌های خاص خود را دارد؛ بعضی از کودکان ممکن است از نظر گفتاری تاخیر کمی داشته و بتوانند با کمی کمک، ارتباط کلامی مناسبی با دیگران برقرار کنند ولی همین کودکان ممکن است از نظر ارتباطات اجتماعی رفتار مناسبی را از خود نشان ندهند.

گاهی این کودکان برای شروع صحبت و ارتباط کلامی ممکن است مشکل داشته باشند؛ مبتلایان معمولا در مکالمات یک طرفه رفتار می‌کنند، بدین معنی که فقط در رابطه با موضوعات مورد علاقه خود صحبت می‌کنند و از صحبت‌های طرف دوم چیز زیادی درک نمی‌کنند، در بعضی از این کودکان خشونت و خودآزاری نیز دیده می‌شود.