روزه گرفتن در بارداری، شرع و دین چه می گوید؟

روزه برای زن باردار چه حکمی دارد؟ آیا روزه برای زن باردار ضرر دارد؟ آیا گرفتن روزه توسط زن حامله برای جنین ضرر دارد؟ تاثیر گرفتن روزه توسط مادر حامله بر روی جنین چیست؟ آیا روزه بر زن باردار واجب است؟ تاثیرات معنوی روزه بر زن باردار و جنین چیست؟ آیا روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان با زمان های غیر از این ماه ، فرق دارد؟ در صورتی که احتمال خطر برای زن باردار یا جنین یا هر دو وجود داشته باشد ، در آن صورت حکم روزه برای زن حامله چیست؟ اگر احتمال ضرر برای مادر حامله یا جنین وجود نداشته باشد آیا زن باردار واجب است که روزه بگیرد؟

یکی از ایامی که می تواند با بارداری و حاملگی برخی از خانم ها مقارن شود ، ماه مبارک رمضان می باشد. ماه مبارک رمضان ماهی است که در آن روزه بر ایمان آورندگان واجب شده است و خدای متعال در این باره در قرآن کریم چنین می فرمایند:

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ

اى کسانى که ایمان آورده‏ اید روزه بر شما مقرر شده است همان گونه که بر کسانى که پیش از شما [بودند] مقرر شده بود باشد که پرهیزگارى کنید. سوره بقره آیه ۱۸۳

همانطور که آیه فوق هم تصریح می کند ، بر تمام مؤمنین واجب است که این ماه را روزه بگیرند. با توجه به وجوب روزه در این ماه و شرایط مادران باردار ، این سؤال مطرح می شود که آیا زنان باردار می توانند در ماه مبارک رمضان روزه بگیرند؟ البته تذکر یک نکته لازم است و آن این است که منظور از روزه در این مطلب ، فقط روزه در ماه رمضان می باشد. شاید برای بعضی از خانم های حامله این نگرانی وجود داشته باشد که آیا گرفتن روزه می تواند خدای ناکرده برای سلامتی خود آن ها و جنین در شکم آن ها مضر باشد؟ اگر چنین احتمالی وجود داشته باشد در آن صورت تکلیف چیست و در صورتی که روزه گرفتن هیچ ضرری برای مادر حامله یا جنین نداشته باشد در آن صورت حکم ، چیست؟

در این باره لازم است تا ببینیم چه نظراتی وجود دارد. ما در این جا روزه برای زنان باردار را از سه نظر بررسی می کنیم ؛ از نظر علم پزشکی ، از نظر شرعی و از نظر معنوی. پس از بیان این دیدگاه ها ، خانم های باردار به احتمال زیاد می توانند تصمیم درستی در مورد روزه گرفتن یا روز نگرفتن در ماه مبارک رمضان اتخاذ نمایند.

روزه برای زن باردار از نظر علم پزشکی

از نظر متخصصین علم پزشکی ، نظر واحدی در این زمینه وجود ندارد و حتی تحقیقات انجام یافته درباره نقش روزه بر مادر و جنین نیز ، نتایج یکسانی ندارند. بعضی از متخصصین علم طب ، روزه داری در سه ماهه نخست را جایز نمی دانند و برخی دیگر ، روزه داری در سه ماهه سوم را برای مادران باردار جایز نمی دانند. بعضی تحقیقات پزشکی می گویند که روزه زن حامله تاثیر منفی بر وزن جنین ندارد و حتی باعث وزن بیشتر نوزاد نیز شده است و تحقیق دیگری می گوید که آمار نوزادان با وزن کم در ماه رمضان افزایش داشته است! خلاصه کلام اینکه چه در بین پزشکان و چه در تحقیقات انجام شده در مورد روزه مادران باردار ، اتفاق نظر وجود ندارد و حتی گاهی نظرات متناقض هم دیده می شود!

مطالبی که گفته شد در مورد زنان بارداری است که سالم بوده و مشکل خاصی در دوران حاملگی خود ندارند اما اگر خدای ناکرده خانم حامله ای دارای مشکلاتی از نظر وضعیت سلامتی در دوران بارداری باشد که او و جنین را تهدید می کند ، لازم است با احتیاط بیشتری در مورد روزه گرفتن در زمان حاملگی در ماه مبارک رمضان عمل کند. و بر این اساس ، مساله مهمی که وجود دارد و بایستی حتما مد نظر قرار گیرد ، وضعیت سلامتی مادر باردار و جنین می باشد. مادران بارداری که خدای ناکرده مشکلی در خود مثل فشار خون بارداری یا مشکلی در جنین خود مثل عدم رشد طبیعی و مانند آن ها دارند حتما بایستی در مورد روزه گرفتن خود با پزشک متخصص و متشرع ، مشورت نمایند. البته این عزیزان می توانند به نظر مرجع تقلید خود نیز مراجعه کنند.

روزه برای زن باردار از نظر شرعی و دینی

از نظر شرعی ، عموم علما بر این باور هستند که روزه ماه مبارک رمضان تا زمانی که خطری برای مادر حامله و جنین ندارد ، بر زن باردار واجب است اما اگر بنا به دلایل عقلی (راجع به دلایل عقلی به نظر مرجع تقلید خود مراجعه نمایید) ، مشکلی متوجه مادر باردار یا جنین باشد ، در آن صورت زن باردار می تواند روزه نگیرد و بعدا قضای آن را به جا آورد. با توجه به حساسیت این قسمت از بحث ، بهتر آن است که خانم های حامله به نظر مرجع تقلید خود در این زمینه مراجعه کنند.

روزه برای زن باردار از نظر معنوی

شرایط روزه برای زن باردار را از دو منظر پزشکی و شرعی بیان کردیم. مساله مهمی که در این جا وجود دارد و ممکن است متاسفانه مورد غفلت ما قرار بگیرد این است که ماه رمضان با ماه های دیگر فرق دارد و بر این اساس ، روزه ماه رمضان با روزه سایر ماه ها متفاوت می باشد. البته منظور از این فرق ، حکم روزه نیست بلکه شرایط و امتیازاتی است که ماه رمضان نسبت به سایر ماه ها دارد و این امتیازات در روزه ماه رمضان از نظر معنوی تاثیر بسیار زیادی دارد. شاید در نظر افراد ساده اندیش چنین به نظر برسد که روزه چه در ماه رمضان باشد و چه در ماه های دیگر فرقی با هم ندارد اما واقعیت آن است که این فقط ظاهر قضیه است ولی باطن قضیه کاملا فرق دارد.

همانطور که ذکر شد ، ماه رمضان به خاطر امتیازاتی که نسبت به ماه های دیگر دارد ، ماه خاصی است. یکی از امتیازات ماه مبارک رمضان نسبت به ماه های دیگر ، برکت این ماه است. ماه رمضان ماه برکت است. در این باره به حدیثی از نبی مکرم اسلام حضرت محمد مصطفی (صلی الله علیه و آله و سلم) اشاره می کنیم.

اگر بنده می دانست در ماه رمضان چه برکتی وجود دارد، آرزو می کرد تمام سال ،‌ رمضان باشد. رسول خدا حضرت محمد مصطفی (صلوات الله علیه و آله الطاهرین)

این حدیث به صراحت به برکت ماه مبارک رمضان اشاره دارد. وقتی برکت باشد ، غذای کم ، ثواب غذای بیشتر را می دهد! یک دانه خرما بخوری اثر مثلا سه دانه خرما را دارد! خانم باردار دو وعده غذا (سحری و افطار) می خورد ، اثر چند وعده غذا را دارد!

خاصیت مواد غذایی را چه کسی در وجود آن ها قرار داده است؟ پاسخ ، روشن است! خدای متعال. برکت را چه کسی به ماه مبارک رمضان بخشیده است؟ پاسخ این بار هم واضح است! خدای بزرگ. چه کسی جنین را در رحم مادر صورت بندی می کند؟ باز هم پاسخ ، آشکار است و آن خدای عزیز حکیم است.

وقتی که خاصیت مواد غذایی در ید قدرت خداست ، برکت را به مواد غذایی می دهد و جنین را نیز با قدرت خودش صورت بندی می کند آیا بازهم جای شک و شبهه باقی می ماند که از خودمان بپرسیم: آیا زن باردار می تواند روزه بگیرد؟!

وقتی خانم بارداری تصمیم به اطاعت از امر الهی (روزه ماه مبارک رمضان) گرفت ، عنایات خاصه خداوند هم به یاری او خواهد آمد و همانطور که ذکر شد ، برکت ماه رمضان یکی از آن هاست.

عصاره مطالب بالا این است که ترس از عدم تغذیه صحیح مادر باردار و جنین در هنگام روزه دار بودن مادر حامله در ماه مبارک رمضان ، یک ترس بیجا و از القائات شیطانی می باشد. پس با توکل بر خدا و نیز اتخاذ یک رژیم تغذیه مناسب ماه مبارک رمضان ، خانم های باردار می توانند روزه بگیرند و هیچ مشکلی هم انشاء الله به فضل الهی پیش نخواهد آمد. روزه ماه مبارک رمضان از نظر ابعاد معنوی بر مادر باردار و بر جنین او تاثیرات بسیار مثبتی نیز خواهد داشت.

البته این موضوع فقط برای آن دسته از مادران بارداری است که نه خودشان و نه جنینشان مشکل خاصی ندارند و دوران بارداری را به سلامت سپری می کنند. مادران بارداری که احیانا مشکلاتی متوجه آن ها یا جنین آن ها می باشد حتما باید در این زمینه مطابق نظر پزشک حاذق و متشرع و نیز حکم مرجع تقلید خود عمل نمایند.

روزه برای زن باردار از سه منظر مورد بررسی قرار گرفت و امید است مادران بارداری که دوران حاملگی خود را به فضل الهی در کمال سلامت سپری می کنند حتما سعی کنند از فیوضات این ماه مبارک بهره مند شوند و با گرفتن روزه در این ماه ، هم موجبات رضایت الهی را از خود فراهم آورند و هم آثار معنوی آن را به خود و به جنین موجود در شکم خود هدیه کنند انشاء الله تعالی.