عفونت گوش میانی در کودکان، علت و عوارض

عفونت شدید گوش میانی یا همان عفونت گوش، نوعی عفونت ویروسی یا باکتریایی می باشد که اغلب بخش میانی گوش را تحت تاثیر قرار می دهد. گوش میانی بخشی از فضای پر از هوایی است که در پشت پرده گوش قرار دارد و حاوی استخوان های ارتعاشی کوچک می باشد. عفونت گوش میانی در کودکان شایع تر از بزرگسالان است. عفونت های گوش اغلب دردناک هستند، زیرا سبب التهاب و ایجاد مایعاتی در گوش میانی می شوند. درمان عفونت گوش میانی بیشتر مبتنی بر کنترل درد می باشد، زیرا عفونت اغلب به طور خود به خود برطرف می شود. عفونت گوش میانی در نوزادان و در برخی موارد شدید ممکن است به درمان با داروهای آنتی بیوتیک نیاز داشته باشد. مشکلات طولانی مدتی که در ارتباط با عفونت گوش مطرح می شود می تواند اختلال در شنوایی را به همراه داشته باشد. برخی از این مشکلات وجود مستمر مایعاتی در گوش میانی، عفونت های مکرر یا عفونت های مداوم می باشد.

علائم عفونت گوش میانی در کودکان
شروع علائم و نشانه های عفونت گوش، معمولا به سرعت اتفاق می افتد.
علائم عفونت گوش میانی در کودکان، عبارت است از:
-درد گوش مخصوصا در حالت خوابیده
-تکان دادن گوش
-گریه بیش از حد
-حساسیت و کج خلقی بیش از حد معمول
-دشواری در شنیدن یا پاسخ به صداها
-از دست دادن تعادل
-تب بیش از ۳۸ درجه سلسیوس
-ترشحاتی از گوش
-سردرد
-از دست رفتن اشتها
علائم عفونت گوش میانی می تواند نشانه ای از وجود برخی شرایط باشد. بنابراین بسیار اهمیت دارد که تشخیص عفونت گوش میانی هم چنین درمان آن به موقع انجام شود. در صورتی که کودک شما علائم زیر را دارد فورا با پزشک تماس بگیرید:
1-علائمی که بیش از یک روز به طول می انجامد.
۲-وجود علائم در کودکان کمتر از شش ماه
3-درد شدید گوش
۴-بی قراری و بدخلقی در اطفال بعد از یک سرماخوردگی و یا بعد از ابتلا به عفونت بخش فوقانی مجاری تنفسی
وجود ترشحاتی از گوش که می تواند چرکی بوده و یا با خون همراه باشد.

علت عفونت گوش میانی در کودکان
عفونت شدید گوش میانی ناشی از ویروس یا باکتری در گوش میانی می باشد. این عفونت اغلب به دلیل سایر بیماری ها مانند سرماخوردگی و یا آلرژی اتفاق می افتد که سبب احتقان و تورم مسیر بینی، گلو یا لوله استاش در گوش می شود. لوله استاش مجموعه ای از لوله های باریک می باشد که از گوش میانی به پشت گلو و پشت مسیر بینی راه دارد. عملکرد این لوله استاش عبارت است از:
-تنظیم فشار هوا در گوش میانی
-تازه کردن هوای گوش
-تخلیه ترشحات نرمال از گوش میانی
تورم، التهاب و مخاط در لوله استاش که حاصل از عفونت دستگاه تنفسی یا آلرژی می باشد می تواند به انسداد آن بیانجامد که تجمع مایعاتی را در گوش میانی به همراه دارد. عفونت باکتریایی یا ویروسی در این مایعات معمولا منجر به بروز علائمی می شود که منجر به عفونت گوش میانی می گردد. عفونت شدید گوش میانی تا حدودی در کودکان شایع است، زیرا مسیر لوله استاش در آن ها باریک تر شده و حالت افقی تری دارد. این عوامل سبب می شود تا تخلیه در آن ها دشوار تر شده و احتمال انسداد در آن ها و در نتیجه بروز عفونت گوش میانی افزایش یابد.
آدنوئیدها، پدهای بافتی هستند که در پشت بینی قرار دارند و تصور بر این است این بافت ها در فعالیت سیستم ایمنی نقش دارند. این عملکرد ممکن است آن ها را بیشتر مستعد عفونت گوش میانی، التهاب و تورم کند. از آن جا که آدنوئیدها نزدیک به دهانه لوله استاش قرار دارند التهاب یا بزرگ شدن آدنوئیدها می تواند به انسداد لوله بیانجامد و این امر در التهاب گوش میانی و بروز عفونت گوش نقش دارد. التهاب آدنوئیدها احتمالا در ایجاد عفونت گوش میانی در کودکان دخالت دارد؛ زیرا کودکان آدنوئیدهای نسبتا بزرگی دارند.
Otitis media همراه با افیوژن، نوعی التهاب و تجمع مایعات در گوش میانی می باشد که به عفونت باکتریایی یا ویروسی ارتباطی ندارد. این بیماری بدان دلیل رخ می دهد که مایع تجمع یافته بعد از برطرف شدن عفونت گوش میانی همچنان باقی می ماند. همچنین ممکن است به دلیل اختلال در عملکرد یا انسداد غیر عفونی لوله استاش چنین حالتی روی دهد.
فاکتورهای خطر مرتبط با عفونت گوش عبارت است از:
سن: کودکان ۶ ماهه تا ۲ ساله بیشتر مستعد ابتلا به عفونت گوش هستند؛ زیرا اندازه و شکل لوله استاش در آن ها شرایط را برای ابتلا به عفونت گوش مستعد می سازد از طرفی سیستم ایمنی در آن ها هنوز به طور مناسبی شکل نگرفته است.
مراقبت گروهی از فرزندان: مراقبت از کودکان اغلب به طور گروهی انجام می شود و این امر آن ها را بیشتر مستعد ابتلا به سرماخوردگی و عفونت گوش می سازد. این کودکان در مقایسه با کودکانی که به تنهایی در خانه نگهداری می شوند بیشتر به عفونت گوش مبتلا می گردند، زیرا بیشتر در معرض عفونت هایی مانند سرماخوردگی های معمول قرار دارند.
تغذیه نوزادان: نوزادانی که از شیشه شیر استفاده کرده و در حالت خوابیده شیر می خورند در مقایسه با نوزادانی که از شیر مادرشان تغذیه می کنند، بیشتر مستعد ابتلا به عفونت گوش هستند.
فاکتورهای فصلی: عفونت گوش در طول فصل های پاییز و زمستان زمانی که سرماخوردگی و آنفولانزا شیوع بیشتری دارد متداول تر می باشد. افراد مبتلا به آلرژی های فصلی ممکن است در فصولی که احتمال گرده افشانی بالاست بیشتر در خطر ابتلا به عفونت گوش میانی قرار داشته باشند.
کیفیت پایین هوا: قرار گرفتن در معرض محرک هایی مانند دود تنباکو یا مقادیر زیادی از آلاینده های هوایی می تواند ریسک ابتلا به عفونت گوش میانی را افزایش دهد.

عوارض عفونت گوش میانی در کودکان
در اغلب موارد عفونت گوش میانی عوارض و پیامدهای بلند مدتی را به دنبال ندارد. عفونت گوش میانی به طور مداوم و مکرر هم چنین تجمع مایعات می توانند برخی عوارض جانبی را در پی داشته باشند:
اختلال در شنوایی: از دست رفتن خفیف شنوایی می تواند موقتی باشد و ممکن است به دنبال ابتلا به عفونت گوش میانی اتفاق بیفتد اما معمولا بعد از رفع عفونت گوش، شنوایی می تواند به حالت قبلی خود باز گردد. عفونت گوش میانی به طور مداوم یا وجود مستمر مایعات در گوش میانی می تواند منجر به از دست رفتن جدی شنوایی شود. پارگی پرده گوش و یا سایر ساختارهای گوش میانی می توانند منجر به از دست رفتن دائمی شنوایی گردند.
تاخیر در رشد و صحبت کردن: اگر شنوایی در نوزاد به طور موقت یا دائمی از دست رود یا مختل شود ممکن است تاخیر در صحبت کردن یا رشد مهارت های اجتماعی را به دنبال داشته باشد.
گسترش عفونت: عفونت گوش درمان نشده یا عفونت هایی که به درمان پاسخ مناسبی نمی دهند ممکن است به بافت های اطراف منتشر شوند. برای مثال عفونت ماستوئید (استخوانی در پشت گوش که به آن ماستوئیدیتیس (mastoiditis) گفته می شود)، این عفونت می تواند در نتیجه آسیب به استخوان و یا ایجاد کیست هایی چرکی ایجاد شود. به ندرت عفونت گوش میانی می تواند به سایر بافت ها در جمجمه (از جمله مغز یا غشاهای اطراف مغز) منتشر شود.
پاره شدن پرده گوش: اغلب موارد پارگی گوش ظرف ۷۲ ساعت بهبود می یابد. در برخی موارد ممکن است به ترمیم با استفاده از جراحی نیاز باشد.

تشخیص عفونت گوش میانی در کودکان
راه تشخیص عفونت گوش میانی عمدتا مبتنی بر علائمی است که شما برای پزشک شرح می دهید. علاوه بر آن پزشک برای تشخیص عفونت گوش میانی معاینه فیزیکی را نیز انجام خواهد داد. پزشک احتمالا از وسیله ای مجهز به نور به نام اتوسکوپ برای معاینه مسیر بینی، حلق و گوش استفاده می کند. احتمالا با استفاده از دستگاهی به نام استتوسکوپ (stethoscope) به صدای تنفس کودک گوش خواهد داد.
ابزاری به نام اتوسکوپ پنوماتیک اغلب برای تشخیص عفونت گوش استفاده می شود. این ابزار پزشک را قادر می سازد تا گوش را معاینه کرده و ارزیابی کند آیا مایعی در پشت پرده گوش وجود دارد یا خیر. با استفاده از اتوسکوپ پنوماتیک پزشک به آرامی هوا را داخل پرده گوش فوت می کند. به طور معمول فوت کردن هوا سبب می شود پرده گوش تکان بخورد. اگر گوش میانی از مایع پر شده باشد در آن صورت پزشک حرکتی را در پرده گوش مشاهده نخواهد کرد یا ممکن است حرکت پرده گوش خفیف باشد که می تواند نشانه ای از وجود عفونت گوش میانی باشد.
سایر تست ها برای تشخیص عفونت گوش میانی:
پزشک ممکن است سایر تست های تشخیصی را برای تشخیص قطعی عفونت گوش میانی انجام دهد تا وجود هر گونه شک و ابهامی برطرف شود.
-تیمپانومتری (Tympanometry): با استفاده از این تست حرکات پرده گوش اندازه گیری می شود. در این روش کانال گوش بسته شده و فشار هوا در داخل کانال تنظیم گشته و سبب حرکت پرده گوش می شود. این دستگاه می تواند از طریق ارزیابی مناسب بودن حرکت پرده گوش و اندازه گیری فشار داخل گوش را به طور غیر مستقیم وجود عفونی گوش میانی را تشخیص دهد.
-رفلکتومتری اکوستیک: با استفاده از این تست اندازه گیری می شود چه مقدار از صدایی که از دستگاه منتشر شده از داخل پرده گوش بازتاب می یابد. در این روش مایعات موجود در گوش میانی به طور غیر مستقیم اندازه گیری می شوند. اما هر چه فشار حاصل از مایعات داخل گوش بیشتر باشد صدای بیشتری منعکس می شود.
-تیمپانوسنتز (Tympanocentesis): به ندرت پزشک از لوله ای نازک استفاده می کند پرده گوش را سوراخ کرده و مایعات را از گوش میانی بیرون می کشد. اگر عفونت گوش به درمان های قبلی پاسخ نداده باشد در آن صورت عوامل عفونی موجود در مایع گوش که عامل عفونت گوش میانی هستند، تعیین می شود.
سایر تست ها: اگر کودک شما به عفونت گوش به طور مداوم مبتلا بوده و یا تجمع مایع در گوش میانی مکررا ادامه داشته باشد، پزشک ممکن است شما را به متخصص شنوایی و گفتار درمانی ارجاع می دهد تا مهارت های سخن گفتن، شنوایی، درک زبان و توانایی های وابسته به رشد ارزیابی شود.

آمادگی برای ملاقات با پزشک:
شما ممکن است ابتدا به پزشک خانواده مراجعه کنید. در صورتی که عفونت به طور مکرر تکرار شود و یا به درمان های معمول پاسخ ندهد در آن صورت پزشک خانواده شما را به متخصص گوش، حلق و بینی ارجاع خواهد داد. برخی سوالات متداول که ممکن است در مورد کودکتان از شما پرسیده شود عبارت است از:
1-علائم از چه زمانی آغاز شده است؟
۲-آیا درد گوش وجود داشته است؟
3-آیا درد شدید بوده است یا متوسط؟
۴-آیا شما علائم احتمالی درد در کودک خود مشاهده کرده اید علائمی مانند فشار دادن گوش و یا دشواری در صحبت کردن یا کج خلقی غیر معمول؟
5-آیا کودک شما تب داشته است؟
۶-آیا گوش کودک ترشحاتی داشته است؟ آیا این ترشحات شفاف بوده است یا کدر و یا خونی؟
7-آیا شاهد علائمی مبنی بر اختلال در شنوایی بوده اید؟ آیا فرزند شما به صداها به درستی واکنش نشان می دهد؟ آیا کودک شما در مقابل چیزهایی که می شوند می گوید "چی؟" ؟
۸-آیا کودک شما اخیرا سرما خورده است؟ آیا کودک شما علائمی از آنفولانزا یا سایر مشکلات در سیستم تنفسی را نشان داده است؟
9-آیا کودک شما به آلرژی های فصلی مبتلا می باشد؟
۱۰-آیا کودک شما در گذشته به عفونت گوش دچار شده است؟ این عفونت چه زمانی رخ داده است؟
11-آیا فرزند شما به دارویی خاص مانند پنی سیلین حساسیت دارد؟

درمان عفونت گوش میانی در کودکان
درمان عفونت گوش میانی در برخی از موارد، بدون استفاده از آنتی بیوتیک انجام می شود. استفاده از آنتی بیوتیک به عنوان داروی عفونت گوش میانی در برخی موارد بسیار اهمیت دارد. درمان عفونت در نوزادان بسته به برخی فاکتورها، متفاوت است. انتخاب درمان عفونت در کودکان به فاکتورهای زیادی بستگی دارد از جمله این فاکتورها می توان به سن کودک و شدت علائم عفونت گوش میانی در او اشاره کرد. علائم عفونت گوش میانی معمولا ظرف چند روز بهبود می یابد و اغلب عفونت ها ظرف یک تا دو هفته بدون انجام درمانی خاص، رفع می شوند. انجمن اطفال آمریکا و پزشکان خانواده آمریکا رویکرد انتظار برای رفع علائم عفونت گوش میانی را در موارد زیر توصیه می کنند:
-کودکان ۶ تا ۲۳ ماهه که درد خفیفی در گوش میانی یکی از گوش هایشان دارند و این درد به مدت کمتر از ۴۸ ساعت ادامه داشته و دمای بدن آن ها کمتر از ۳۹ درجه می باشد.
-کودکان ۲۴ ماهه و بزرگ تری که درد خفیفی در گوش میانی یک یا هر دو گوش شان دارند. درد به مدت کمتر از ۴۸ ساعت ادامه داشته و دمای بدن آن ها کمتر از ۳۹ درجه می باشد.
-برخی شواهد نشان می دهد درمان عفونت گوش میانی با استفاده از آنتی بیوتیک ها می تواند در برخی کودکان مبتلا به عفونت گوش میانی بهتر باشد. در مورد مزایای استفاده از آنتی بیوتیک ها به عنوان داروی عفونت گوش میانی، عوارض جانبی آن ها و نگرانی هایی که در مورد ایجاد بیماری های مقاوم به آنتی بیوتیک وجود دارد می توانید با پزشک مشورت کنید.

کنترل درد در عفونت گوش میانی:
پزشک احتمالا یه شما درمان هایی را برای کاهش میزان درد ناشی از عفونت گوش میانی توصیه خواهد کرد. این گزینه ها عبارت است از:
-استفاده از کمپرس گرم: قرار دادن دستمال گرم و مرطوب می تواند به کاهش درد در عفونت گوشی میانی کمک کند.
-استفاده از داروهای ضد درد: پزشک ممکن است استفاده از استامینوفن یا ایبوپروفن را به شما توصیه کند تا به این ترتیب میزان درد عفونت گوش میانی در شما کاهش یابد. استفاده از داروها باید مطابق دستور پزشک و برچسب راهنمای خود دارو باشد. مصرف آسپرین در کودکان باید با احتیاط باشد. کودکان و نوجوانانی که به آبله مرغان و یا علائم شبه آنفولانزا دچارند هرگز نباید از آسپرین استفاده کنند، زیرا آسپرین می تواند احتمال بروز سندرم ری را به همراه داشته باشد.

پیشگیری از عفونت گوش میانی در کودکان
نکات زیر می تواند به جلوگیری از عفونت گوش میانی کمک کند:
-پیشگیری از سرماخوردگی ها و سایر بیماری ها: به کودکان خود بیاموزید تا دست های خود را به طور مرتب شستشو دهند و وسایل مربوط به نوشیدن و غذا خوردن خود را با دیگران به اشتراک نگذارند. به کودکان خود بیاموزید که هنگام سرفه یا عطسه جلوی دهان و بینی خود را بگیرند. در صورت امکان سعی کنید فرزند شما زمان زیادی را در مراکز مراقبت گروهی نگذراند. سعی کنید در محل نگهداری کودک شما کودکان کمتری وجود داشته باشند. به هنگام بیماری در منزل از فرزندتان مراقبت کنید و او را از سایر کودکان دور نگه دارید.
-از قرار گرفتن در معرض دود سیگار اجتناب کنید: اطمینان حاصل کنید کسی در خانه از سیگار استفاده نمی کند. سعی کنید فرزند خود را از محیط هایی که در آن دود وجود دارد دور نگه دارید.
-تغذیه با شیر مادر: تا جایی که ممکن است حداقل به مدت ۶ ماه با استفاده از شیر خود فرزندتان را تغذیه کنید. شیر مادر حاوی آنتی بادی هایی می باشد که او را از ابتلا به عفونت گوش دور می سازد. اگر فرزند شما با استفاده از شیشه شیر تغذیه می کند بهتر است در موقعیت نشسته شیشه را در دهان او قرار دهید. در حالی که فرزند شما دراز کشیده است، از نگه داشتن شیشه شیر در دهان او اجتناب کنید.
-در مورد واکسیناسیون مناسب کودک خود با پزشک مشورت کنید: از پزشک بخواهید تا واکسیناسیون مناسب کودک تان را برای شما شرح دهد. دریافت واکسن های آنفلوانزای فصلی و سایر واکسن های باکتریایی می تواند به جلوگیری از عفونت گوش میانی کمک کند.