سه ماهه اول بارداری، چه تغییراتی می کنید؟

تنها فرزند شما نیست که در طول بارداری تغییر و رشد می‌کند، بلکه بدن شما هم دچار تغییراتی می شود که مجبور به سازگاری با این تغییرات است و البته تمامی این سازگاری ها و تغییرات خوشایند و راحت نیستند. البته آمادگی ذهنی برای تغییرات پیش رو، می تواند به آرامش خیالتان کمک کند. بنابراین تمام تغییراتی که قرار است در سه ماهه ی اول تفاق بیفتد را برای تان بازگو می‌کنیم.

اگر هیچ یک از تغییرات را در سه ماهه اول مشاهده نکردید، وحشت نکنید. نبود این تغییرات و علائم به معنای آن نیست که نوزادتان مشکلی دارد. برای مثال کمتر از نیمی از خانم های باردار در سه ماهه ی اول حالت تهوع را تجربه می‌کنند و ویار دارند و حدود یک سوم اصلاً هیچ حالت تهوع و دل به هم خوردگی ای ندارند. برخی اصلاً دچار خستگی یا دیگر نشانه ها در طول بارداری نمی شوند، اما با این حال نوزادان کاملاً سالمی به دنیا می‌آورند. یک سری از تغییراتی را که ممکن است در طول بارداری رخ دهد، فهرست‌وار آورده ایم تا در صورت مشاهده نگران نشوید و البته اگر این تغییرات را تجربه نکردید، باز هم اصلاً نگران نشوید و خوشحال باشید که حالتان خوب است!

تغییرات پستان ها

از ابتدایی‌ترین تغییرات و شگفت آورترین آن ها تغییراتی است که در پستان ها اتفاق می افتد. حتی در اولین ماه بارداری بسیاری از خانم ها متوجه می‌شوند که پستان هایشان به شکلی محسوس بزرگتر، ملتهب و حساس شده است. نوک سینه ها و هاله ی گرد دور آن هم بزرگ تر و تیره تر می شود. تغییرات پستان در نتیجه ی ترشح و تولید مقدار فراوان استروژن و پروژسترون در دوره ی بارداری اتفاق می افتد. این هورمون ها باعث می‌شوند غدد درونی سینه رشد کرده و به اطراف شاخه بزنند تا بتوانند برای تهیه و تولید شیر مورد نیاز نوزاد پس از تولد و دوران شیردهی خود را آماده کنند. ذخیره ی شیر پستان ها همچنین به میزان چشمگیری افزایش می یابد. ممکن است حتی متوجه وجود رگ های خونی بزرگ قرمز متمایل به آبی در سطح پستان هایتان شوید، اما این اصلاً مسئله ی نگران‌ کننده ای نیست.

هنگام بارداری آماده باشید سایز سوتین شما چند بار تغییر کند، در خرید سوتین های جدید خست به خرج ندهید. استفاده از سوتین های مناسب، می‌تواند از آویزان و شل شدن پستان ها در آینده بکاهد. بنابراین سوتین های مناسبی تهیه کنید. در برخی مراکز خرید و مراکز مامایی و زایمان، مغازه های وجود دارد که می توانید لباس ها و سوتین های مناسب خانم های باردار را با مشاوره گرفتن از فروشندگان خریداری کنید. برخی خانم ها از بزرگ شدن پستان هایشان احساس ناراحتی و خجالت می کنند، اما برخی اعتماد به نفس کافی دارند. هر احساسی که دارید مطمئن باشید دیگر خانم های باردار هم همین حس را دارند و به هیچ وجه احساس ناراحتی و خجالت نکنید.

احساس خستگی و کوفتگی

در طول سه ماهه اول، گاهی احساس خستگی مفرط می‌کنید. این خستگی و بیحالی ممکن است از عوارض تغییرات جسمانی ناشی از بارداری و به علاوه افزایش چشمگیر میزان هورمون ها باشد. اغلب به شما اطمینان می دهند که این احساس خستگی و بی حالی در حدود ۱۲ تا ۱۴ هفتگی از بین خواهد رفت. با کاهش خستگی تان، احتمالاً در هفته های ۳۰ تا ۳۴، دیگر احساس پر انرژی بودن می کنید و حال هوایی طبیعی خواهید داشت و پس از آن مجدداٌ کمی بی حس و حال خواهید شد. به خاطر داشته باشید که وجود این احساس خستگی به شما می گوید که طبیعتاً به استراحت بیشتری نیاز دارید. اگر می توانید در طول این مدت، روزها کمی چرت بزنید و شب ها هم زودتر به رختخواب بروید.

بسیاری از خانم های باردار در سه ماهه ی اول بیشتر از دیگر دوران بارداری احساس خستگی و بی حالی می کنند، ممکن است فقط به شما خبر خوش بارداری اش را داده باشد و این وظیفه شماست که بیشتر احتیاجات او را برآورده کنید و به خستگی، خواسته ها و احساساتش اهمیت دهید و نازش را بکشید، چرا که شاید هنوز دوست نداشته باشد همکارانش در محیط کار از این مسئله با خبر شود و به علاوه از لحاظ ظاهری هنوز به مرحله ای نرسیده که کسی متوجه شرایطش شود و مثلاً در اتوبوس یا محل های عمومی به او یک صندلی برای نشستن بدهند و مراعات حالش را بکنند.

حالت تهوع در طول روز

در بعضی خانم ها حالت تهوع و ویاری که دارند در ابتدای صبح بسیار بدتر است. شاید به این دلیل که در ابتدای صبح شکمشان خالی است. اگر از کسی که در ابتدای صبح حالت تهوع داشته سؤال کنید، به شما خواهد گفت که زمان این دل به هم خوردگی همیشه مشخص و ثابت نست و هر وقت که بخواهد می آید. این حالت معمولاً از هفته ی ۵ یا ۶ بارداری (یعنی هفته ی ۳ یا ۴ پس از عقب انداختن عادت ماهانه) آغاز می‌شود و کم کم شدید تر می شود و با پایان هفته ۱۱ یا ۱۲ به مرور از بین می‌رود. این دوره ی حالت تهوع ممکن است گاهی طولانی تر شود، به خصوص در خانم هایی که نوزاد دو یا چند قلو دارند، چرا که وجود چندین جفت موجب آزادسازی گنادوتروپین کوریونی انسان (HCG) بیشتر می شود و طبق مطالعات همین هورمون موجب حالت تهوع در دوران بارداری است.

علت حالت علت حال تهوع صبحگاهی دقیقاً مشخص نیست، ولی وجود آن به افزایش HCG مربوط می شود.

احتمالاً شنیده اید که بعضی خانم ها می گویند وجود حالت تهوع صبحگاهی از نشانه های یک بارداری طبیعی است. اما این ادعا خرافاتی بیش نیست. بنابراین اگر صبح ها حالت تحول نداشتید یا ناگهان حالت تهوع صبحگاهی ناپدید شد، به هیچ وجه نگران شوید که بارداری تان دچار مشکل شده یا طبیعی نیست، بلکه از این اقبال خود شاد باشید و لذت ببرید. ممکن است بشنوید شدت حالت تهوع جنسیت فرزندتان را نشان می‌دهد؛ اما این نیز افسانه ای بیش نیست. بنابراین خیلی زود است که بر اساس این گفته خرید وسیله های صورتی یا آبی رنگ کودک خود را آغاز کنید.

اگر با حالت تهوع دست و پنجه نرم می کنید با شما احساس همدردی می‌کنیم. حتی اگر این حالت تهوع موجب نشود که واقعاً استفراغ کنید اما باز ناراحت کننده است و شما را واقعاً سست و ناتوان می کند. بعضی بوهای خاص مثل بوی غذاها، عطر یا مکان های بودار این حالت تهوع را شدیدتر می کند.

اگر حالت تهوع شدید دارید، بهتر است از پزشک خود برای تجویز داروهای احتمالی کمک بخواهید. برخی از خانم ها با مصرف داروهایی چون متوکلوپرامید، سیناریزین یا پرومتازین احساس آرامش و بهبود می کنند، اما پزشکان مصرف دارو را توصیه نمی‌کنند و انجام برخی اقدامات پیشگیرانه را موثرتر می‌دانند.

گهگاه حالت تهوع و استفراغ به قدری شدید است که دچار حالتی به نام استفراغ بدخیم بارداری می‌شوید. نشانه های این بیماری کاهش وزن و از دست رفتن آب بدن است. اگر دچار استفراغ بدخیم حاملگی شدید، ممکن است به مصرف مایعات و داروهای تزریقی نیاز پیدا کنید.

اگر حالت تهوع و استفراغ قابل کنترل نبود و وزن زیادی از دست دادید و قادر به خوردن غذا و مایعات نبودید یا حالت سرگیجه و غش و ضعف به شما دست داد، حتماً با پزشک تماس بگیرید.

مشکل حالت تهوع خود را با نگرانی در مورد آن دو چندان نکنید، چرا که این حالت برای شما و نوزادتان کاملاً بی ضرر است. افزایش وزن ایده آل در سه ماه اول بارداری، فقط حدود یک کیلو است. بنابراین نگران نباشید، چرا که حتی کاهش وزن هم مشکل بزرگی نخواهد بود.

نکاتی برای کاهش حالت تهوع و مقابله با آن

متاسفانه راه حلی برای از بین بردن کامل حالت تهوع نداریم؛ اما می توانیم با ارائه ی چند راه، این حالت را کمی خفیف تر کنیم. در اینجا تعدادی پیشنهاد برایتان داریم:

- تعداد وعده های غذایی را بیشتر و مقدار غذای مصرفی در هر وعده را کمتر کنید تا هیچ وقت معده تان خالی نماند.

- قبل از رفتن به رختخواب، چیزی نخورید.

- خیلی نگران این نباشید که رژیم متعادل و خوب خود را در طول این دوران حفظ کنید، فقط هر آنچه می‌توانید و میلتان می کشد را در طول این مدت کوتاه بخورید.

- از حضور در عطر فروشی‌ها، آشپزخانه های فعال، تاکسی های پر از بو و مکان هایی که بوهای تند و زیادی وجود دارد پرهیز کنید.

- لباس های گشاد و راحت بپوشید؛ لباس هایی که زیاد به شکم و کمرتان نچسبد. دوباره پس از تولد نوزادتان می توانید همان شلوارهای جین و لباس های تنگ را بپوشید.

- در کنار تختخواب خود بیسکویت ترد داشته باشید. بعضی خانم ها با خوردن کمی بیسکویت نمکی خشک قبل از بلند شدن از رختخواب کمتر حالت تهوع صبحگاهی پیدا می‌کنند.

- زنجبیل را امتحان کنید، (برای مثال چای زنجبیلی یا قرص زنجبیل) در بعضی خانم های این ماده بسیار موثر است.

- اگر احساس می کنید هنگام مسواک زدن حالت تهوع تان بیشتر می شود، بهتر است نوع خمیر دندان خود را عوض کنید.

- سعی کنید کربوهیدرات هایی که هضم آن ها راحت است را برای رفع حالت تهوع خود مصرف کنید؛ برای مثال نان تست خشک، بیسکویت های سبک، بیسکویت های نمکی سبوس دار، سیب زمینی و دیگر کربوهیدرات های ساده و هضم شدنی.

- اگر از وجود بزاق دهان حالت بدی پیدا می کنید، می‌توانید یک آبنبات ترش یا آب نبات لیمویی بمکید.

- مچ بندهای طبی فشاری که در برخی داروخانه ها و فروشگاه های وسایل بهداشتی فروخته می شوند به رفع حالت تهوع برای خانم ها کمک می کند.

- نرمش های آرامش بخش یا حتی هیپنوتیزم را امتحان کنید.

ورم شکم

در اوایل بارداری قبل از اینکه رشد نوزاد باعث بزرگ شدن شکم تان شود؛ ممکن است در کمر خود احساس ناراحتی کنید یا شکم تان کمی باد کند و بزرگ تر شود، این تاثیرات جانبی تغییرات هورمونی به محض شروع بارداری آغاز می‌شود. پروژسترون یکی از دو هورمون کلیدی بارداری است که باعث حفظ هرچه بیشتر آب در بدن می‌شود. همچنین سرعت حرکت و فعالیت روده ها و در نتیجه دفع مدفوع را کند کرده و موجب نفخ، یبوست و در نتیجه تورم و بزرگ شدن روده ها می شود و در نهایت اندازه ی شکم افزایش پیدا می کند. استروژن دیگر هورمون کلیدی دوره ی بارداری هم موجب افزایش حجم رحم شده و در نتیجه شکم کمی بزرگ و برجسته تر به‌نظر می‌رسد. این عارضه اغلب در بارداری های دوم و سوم محسوس‌تر است، زیرا که بارداری اول، باعث می شود عضلات شکمی بیشتر شل شود.

تکرر ادرار

از همان اوایل بارداری شاید احساس کنید که باید زمان زیادی را در دستشویی بگذرانید. در طول بارداری به دلایل مختلف نیاز بیشتری به ادرار کردن پیدا می کنید. در ابتدای بارداری، رحمتان در داخل لگن قرار دارد. اما در پایان سه ماهه ی اول بالا می‌آید و به سمت شکم می رود. رحم در حال رشد، ممکن است به مثانه فشار بیاورد که همین موجب کاهش حجم و گنجایش مثانه و افزایش احساس نیاز به ادرار کردن می شود. همچنین حجم خون افزایش چشمگیری در طول دوره ی بارداری پیدا می‌کند و این یعنی میزان ادراری که کلیه های شما تولید می‌کنند نیز افزایش می یابد.

کار زیادی در مورد تکرر ادرار یا کاهش آن نمی توانید انجام دهید، به جز اینکه از عقل سلیم خود بهره بگیرید. مثلاً قبل از رفتن به سفرهای طولانی یا طی مسافت های زیاد، حتماً مثانه خود را خوب خالی کنید تا زیاد به دستشویی نیاز پیدا نکنید. در طول دوران بارداری، برای جلوگیری از کم آبی بدن، سعی کنید مایعات فراوان بنوشید، اما بهتر است این مایعات در طول روز بیشتر و عصرها کمتر باشد تا در طول شب مجبور نشوید مدام به دستشویی بروید.

اگر متوجه شدید که بیش از حد در دوران بارداری تکرار ادرار دارید و احساس ناراحتی و سوزش کردید یا در ادرارتان خون دیدید، حتماً با پزشک خود صحبت کنید. در طول بارداری، احتمال وجود باکتری در ادرار بیشتر از زمان معمول است که شاید عفونت مجاری ادراری را به همراه داشته باشد.

سردرد

بسیاری از خانم های باردار متوجه می‌شود که بیشتر از قبل دچار سردرد می‌شوند. این سردردها ممکن است ناشی از حالت تهوع، خستگی، گرسنگی یا کاهش فشار خون طبیعی بدن باشد که در این زمان اتفاق می افتد و استرس، فشار عصبی و افسردگی را به دنبال می‌آورد. گاهی مصرف استامینوفن به میزان تجویز شده از سوی پزشک برای کاهش سردرد مفید است. برخی خانم ها مصرف مقداری مواد کافئینی را در آرامش سردردشان موثر می‌دانند.

مصرف غذا و استراحت معمولاً می‌تواند به سردردهای ناشی از حالت تهوع، خستگی یا گرسنگی کمک کند. بنابراین خوب غذا بخورید و بیشتر استراحت کنید. اگر هیچ کدام از این دو راه مؤثر واقع نشد، ممکن است علت سردرد تان چیز دیگری باشد.

مسکن های ساده مثل استامینوفن معمولاً بهترین درمان سردرد حتی میگرن اند. اگر مسکن های ساده بدون نیاز به نسخه ی کمکی به رفع سردرد شما کمک نکردند با پزشک خود برای درمان جایگزین صحبت کنید.

اگر سردرد شما مزمن است یا میگرن دارید یا به قدری شدید است که نیاز به مصرف داروهای میگرن یا دیگر قرص و داروها پیدا می کنید، از آنجایی که این داروها ممکن است روی جنین تاثیر بگذارند، حتماٌ با پزشک خود مشورت کنید.

بدون مشورت و توصیه ی پزشک به هیچ وجه دوز مرتب و مشخصی از آسپرین را مصرف نکنید، چرا که میزان دوز مصرفی بزرگسال می‌تواند روی عملکرد پلاکت ها (که در لخته شدن خون نقش دارند) اثر بگذارد.

یبوست

حدود نیمی از خانم های باردار از بیماری یبوست در این دوران می‌نالند، به دلیل ترشح میزان فراوان پروژسترون در جریان خون، سرعت فعالیت روده ها و دستگاه هاضمه کاهش می‌یابد. مصرف مکمل های آهن در دوره ی بارداری به منظور رفع کم خونی می‌تواند شرایط را سخت تر هم بکند. بنابراین توصیه های زیر می تواند تا حدی به بهبود وضعیت کمک کند:

غذاهای فیبردار فراوانی بخورید. غلات، میوه ها و سبزیجات همگی منابع خوب فیبرند. برخی خانم ها مصرف ذرت بوداده اما کم چرب و بدون کره و روغن را در کاهش یبوست مؤثر می‌دانند. بنابراین بکوشید غذاهای پرفیبر مصرف کنید.

آب فراوان بنوشید. آب رسانی مناسب به بدن، به حرکت غذا و مواد زائد در طول مسیر دستگاه گوارش و روده ها کمک فراوانی می‌کند. برخی از میوه ها و آب میوه ها (به خصوص آب آلبالو) به کاهش یبوست کمک می کنند؛ اما برخی از آب میوه ها مثل آب سیب ممکن است باعث تشدید یبوست شوند.

مرتب نرمش کنید. انجام نرمش و ورزش به کاهش یبوست کمک می‌کند. بنابراین از انجام برخی نرمش های سبک در این دوران لذت ببرید.

دل درد

در طول سه ماهه اول بارداری، ممکن است دل درد های مبهمی شبیه به دل دردهای قاعدگی را احساس کنید که از نشانه های رایج بارداری است و جای نگرانی ندارد. این دل دردها احتمالاً مربوط به بزرگ شدن و رشد رحم است.

اگر دل دردی همراه با خونریزی واژینال را تجربه کردید، حتماً با پزشک خود تماس بگیرید. گرچه بسیاری از خانم ها که گاهی دل دردهایی همراه با کمی خونریزی دارند یک بارداری طبیعی و بی خطر را تجربه می‌کنند؛ اما گاهی وجود این دو علامت با هم، نشان دهنده ی سقط جنین است. البته دل دردهای بدون خونریزی احتمالاً مشکلی ایجاد نمی‌کنند.