تشویق و تنبیه کودکان، هر سخنی جایی و هر نکته مکانی دارد

ریشۀ واژۀ تشویق، دل دادن است. وقتی ما از صمیم قلب کودکانمان را تشویق می کنیم، به آنان شهامت می بخشیم.

ریشۀ واژۀ تشویق، دل دادن است. وقتی ما از صمیم قلب کودکانمان را تشویق می کنیم، به آنان شهامت می بخشیم. این وظیفۀ ماست که آنان را، وقتی در حال بهبود بخشیدن به مهارت ها و اعتماد به نفسی هستند که به آن نیاز دارند تا روی پای خود بایستند، کمک و پشتیبانی کنیم.

این موضوع که چه زمانی قدم به جلو بگذاریم و چه وقت در کناری بایستیم، کی تشویق کنیم و چه زمانی به انتقادی سازنده دست بزنیم، موضوعی بسیار حساس و دانستن آن هنر است نه علم.

کودکان ما به پشتیبانی ما نیاز دارند؛ اما آنان همچنین به ارزیابی صادقانۀ پیشرفتشان در حین کار برای بهبود و پالودن مهارت های بسیارشان نیازمندند. آنان برا حرکت کردن و ادامه دادن این راه و نیز وقتی که دچار عقب ماندگی می شوند، نیازمند حمایت ما هستند.

آنان به ما احتیاج دارند تا برای از میان برداشتن محدودیت ها و وسعت بخشیدن به افق دیدشان مورد تشویق قرار گیرند و وادارشان سازیم بهتر از آنچه می پنداشتند می توانند، عمل کنند. در این زمینه آنان باید بدانند حتی اگر دچار شکست شوند، باز هم ما در کنارشان هستیم.

برای به انجام رساندن همۀ اینها، ما باید به نیازها، استعدادها و تمایلات ویژۀ هر کودک توجه دقیق داشته باشیم. تشخیص تفاوت های فردی کودکان - این که کودک با نا امیدی یا آشفتگی ها چگونه برخورد می کند، آن یکی چقدر خوب قادر به دنبال کردن کار در یک برنامه است، کدام کودک بیشتر به کمک و راهنمایی نیاز دارد و کدام یک به طور مستقل بهتر کار می کند - کلیدی است برای تشخیص درست چگونگی راهنمایی واقعی و مؤثر برای اینکه در راه رسیدن به هدف هایشان به خوبی تلاش کنند.

راه های گوناگون تشویق کودکان

تشویق کردن برای کاری که خوب انجام گرفته، طبیعی است؛ اما تشخیص و تشویق گام های کوچکی که کودکانمان به سوی هدف هایشان برداشته اند نیز بسیار مهم است. شاید انتظار زیادی باشد که از سامانتای سه ساله بخواهیم همۀ مدت با برادرش رفتار خوبی داشته باشد.

اما هنگامی که احساساتش او را وا می دارد دست برادرش را با مهربانی نوازش کند، یا هنگام رانندگی پدر یا مادر او را می خنداند و سرگرم می کند، بسیار مهم است که این رفتار او را آگاهانه مورد توجه قرار دهیم. مادر با علاقه می گوید: نگاه کن تو چقدر خوشحالش کردی. سامانتا خوشحال می شود و احساس غرور می کند.

هنگامی که کودکان ما در کاری شکست می خورند می توانیم به جای تمرکز بر این واقعیت که هنوز در مورد هدفشان به توفیق نرسیده اند، بر آن جنبه از کاری که موفق به انجام دادن آن شده اند، یا دشواری آنچه به دست آورده اند، توجه کنیم.

ناتان که پنج سال دارد، یک برج اسباب بازی ساخته است. او ساختمانی پیچیده اما ارزان را درست کرده است که به طور حتم به زودی فرو خواهد ریخت. وقتی این اتفاق می افتد، بغض او می ترکد و از شدت ناراحتی گریه را سر می دهد. پدر با کلامی دلگرم کننده می گوید:

من متوجه شدم که تو ساختمون واقعاً بلندی ساختی؛ تقریباً به بلندی قد خودت. می خوای کمکت کنم یکی دیگه درست کنی؟ در حین کار کردن برای ساختن برج جدید، پدر، برای سر و پا ماندن برج، فنونی را به او یاد می دهد. ناتان از اینکه کوشش قبلی او مورد تحسین و تشویق قرار گرفته خوشحال است.

دام هایی که به درونشان می افتیم

تشویق کودکانمان همیشه کار ساده ای نیست. هنگامی که آنان کوچک هستند، برای اینکه اجازه دهیم خودشان کارهایشان را انجام دهند وقت بیشتری مورد نیاز است، در حالی که انجام دادن آن کار به وسیلۀ ما وقت کمتری لازم دارد.

هنگامی که آنان بزرگتر می شوند، دیگر مسئلۀ زمان مطرح نیست، بلکه تلاشی است که برای واداشتن فرزندانمان به انجام دادن کارهای خودشان باید به کار بریم.

اما صرف نظر از هر سنی که دارند، ما نباید در دام به انجام رساندن کارهای آنان گرفتار شویم. فرزندان ما باید احساس مسئولیت را بیاموزند و به تناسب سن و توانایی هایشان، در انجام ادادن وظایف روزمره شرکت کنند. این وظیفۀ ما است که آنان را به این کار تشویق کنیم.

دام دیگری که ما پدر و مادرها ممکن است در آن گرفتار شویم، حمایت کودکانمان در برابر شکست خوردن یا آسیب دیدن است که موجب می شود آنان را از تلاش برای انجام دادن کارهای تازه بازداریم. هیچ یک از ما نمی خواهیم فرزندانمان اسیب ببینند، با این حال گاهی لازم است به آنان اجازه دهیم به خطرهایی تن دهند.

دام دیگری که ممکن است پدر و مادرها در آن بیفتند به کار بردن این جمله است: فقط امتحانش کن. وقتی ما کودکانمان را تشویق می کنیم چیز تازه - وظیفه ای ناخوشایند یا کار دشوار - را فقط امتحان کنند، احتمالاً ناخواسته این پیام را به آنان می رسانیم که با تلاشی بسیار ناچیز می توانند در آن کار موفق شوند.

برای بچه هایی که دنبال نتایج بدون زحمت هستند، این جمله می تواند بهانه ای باشد برای اینکه پیش از انجام دادن کار لازم از تلاش بایستند.

تشویق همۀ جنبه های وجودی کودک

کمک کردن به کودکانمان برای به خود متکی شدن، تنها به تشویق رفتار آنان مربوط نمی شود. ما باید به ویژگی درونی فرزندانمان و همچنین بهتر شدن آنان توجه کنیم. زمانی که می بینیم بچه های ما، ویژگی ستودنی از خود بروز می دهند - سخاوت، مهربانی، ظرافت، تصمیم گیری یا هر چیز دیگر - باید کاری کنیم آنان بدانند که ما متوجه هستیم و آن را تحسین می کنیم.

ابراز نظر ما کمک خواهد کرد خویشتن شناسی فرزندان ما در دوران رفتن به مدرسه، جامعه و سرانجام محیط کار شکل بگیرد و هنگامی که برای آنان محیطی امن و فرهیخته فراهم می سازیم تا در آن آموزش ببینند، این فرصت را به آنان می دهیم که بهترین آنچه می توانند، بشوند.

ما وقتی کودکانمان را در راه به دست آوردن آنچه می خواهند، حمایت می کنیم، آنان را تشویق کرده ایم. ممکن است آنان را در طول راهشان، با پیشنهاد یا راهنمایی هایی یاری دهیم؛ اما باید همیشه به خود مختاری شان احترام بگذاریم و حق آنان را برای تلاش در راه خواسته هایشان محترم بشماریم.

وظیفۀ ما این است که همراه با شکست ها و موفقیت هایشان در کنار آنان باشیم و اطمینان حاصل کنیم، صرف نظر از هر نتیجه ای که به دست آید، آنان از تجربیاتشان چیزهای بسیار خواهند آموخت و متکی به خود، رشد خواهند کرد.

منبع: کودک آنلاین