استرس مادر در دوران بارداری، تمریناتی جهت جلوگیری

اگر قصد بچه‌دار شدن دارید احتمالاً از انجام تمرینات کاهش استرس چه قبل و چه در طی بارداری مزایای زیادی نصیبتان خواهد شد. تحقیقات مفید و ارزشمندی که جدیداً صورت گرفته نشان می‌دهد که استرس مادران قبل از تولد نوزاد، بر نتایج بارداری اثرات منفی خواهد گذاشت. این دانش به ما کمک می‌کند تا بهتر متوجه شویم که چطور، تغییرات در فیزیولوژی روانی مادرِ باردار، بر فیزیولوژی جنین تأثیر می‌گذارد و همچنین به‌نوبه خود تغییر فیزیولوژی جنین، چه تأثیراتی بر فیزیولوژی مادر خواهد داشت. رابطه بین یک زن باردار و جنینِ در حال رشد یک رابطه دوطرفه و متقابل است.
کیفیت رابطه جنین-مادر، رشد، سلامت و رفتار جنینِ در حال رشد در حین بارداری را شکل می‌دهد. با توجه به این دانش، زمانی که در حال آموزش و یا فراگیری روش‌های کاهش استرس در دوران پیش از بارداری و قبل از زایمان هستید حتماً این دو سؤال را در نظر بگیرید:
-چطور سیستم پاسخ به استرس والدین، به تمرینات کاهش استرس واکنش نشان می‌دهد؟
-این واکنش‌ها چطور در طول دوران بارداری بر جنین اثرگذار خواهد بود؟
سیستم پاسخ به استرس، بخشی از سامانه‌ی عصبی خودگردان بدن است و هنگامی‌که در معرض استرس مزمن یا آسیب‌زا قرار می‌گیریم، نامتعادل و غیرقابل‌کنترل می‌شود. تجربه ضربات روحی و استرسی که در گذشته و یا اخیراً در زندگی تجربه کرده‌ایم ممکن است پاسخ فردی به اقدامات کاهش استرس را تحت تأثیر قرار دهد.
هنگامی‌که تمرینات کاهش استرس به والدینی که قصد بچه‌دار شدن دارند و یا در حال حاضر باردار هستند آموزش داده می‌شود، مهم است که فرد آموزش‌دهنده بررسی کند که چطور این روش‌ها بر سامانه‌ی عصبی خودگردان مراجعه‌کنندگان تأثیر می‌گذارد و بررسی کنند که چطور واکنش‌های سامانه‌ی عصبی خودگردان افراد باردار، بر روی جنین در حال رشد تأثیر خواهد گذاشت.
زمانی که مراجعه‌کنندگان بیان می‌کنند که دچار ضربه روحی بوده‌اند و ممکن است که همچنان علائم استرس تروما (ضربه روحی) را تجربه کنند، آموزش‌دهنده اینجا از این موقعیت برخوردار است تا در آموزش‌هایش، از برنامه‌های سازگار با افرادی که دچار ضربه روحی هستند استفاده کند و اعمال این تمرینات می‌تواند از سامانه‌ی عصبی خودگردان (ANS) مراجعه‌کننده در کلاس و همچنین در حین تمرین در منزل حمایت کند.

چه چیزی در مورد اثرات تمرینات کاهش استرس در دوران بارداری می‌دانیم؟
مطالعات زیادی به بررسی تأثیر تمرینات کاهش استرس بر روی زوج‌هایی که قصد بچه‌دار شدن داشتند صورت گرفته است و در این میان اثرات مثبت تمرینات کاهش استرس بر مبنای ذهن آگاهی (Mindfulness) در طی دوران بارداری ثابت‌شده است. البته این مطالعات به ارزیابی تأثیر این تمرینات بر روی جنین در طی بارداری نپرداخته است. این مطالعات همچنین اثرات مثبت ترکیب یوگا و تای چی و همچنین یوگا و ماساژ درمانی در خصوص زوج‌ها را تائید کرده است.
تحقیقی دیگر به ارزیابی تأثیر آرامش مادر بر روی جنین پرداخته است و این تحقیق نشان داد که تجربه مادرانه، بر روی محیط داخلی رحم و فیزیولوژی جنین تأثیرگذار است.

چه چیزی در خصوص تأثیر تمرینات کاهش استرس بر روی زنان بارداری که به اختلال استرسی پس از ضایعه روانی (PTSD) مبتلا هستند میدانیم؟
متأسفانه تحقیقات زیادی در خصوص اثرات کاهش استرس در این مادران و نوزادان آن‌ها در دوران بارداری وجود ندارد؛ اما مطالعات اندکی که اخیراً صورت گرفته نشان می‌دهد که اثرات منفی PTSD بر روی مادران باردار و جنین آن‌ها کاملاً محسوس است و با اقداماتی می‌شود اثرات منفی این مشکل را کاهش داد.
این مطالعات نتایج معناداری در میان مادرانی که از PTSD رنج می‌برند یافتند که شامل: عوارض جسمی در مادران، وزن پایین نوزاد هنگام تولد، بارداری کوتاه‌مدت و نوزاد نارس با مشکلات رشد عصبی است.
بنا به گزارش سازمان بهداشت جهانی در خصوص مسئله خشونت علیه زنان (خشونت شریک جنسی و خشونت جنسی غیر شریک) نشان می‌دهد که میزان خشونتی که زنان و دختران بالای ۱۵ سال تجربه می‌کنند ممکن است منجر به اختلال استرسی پس از ضایعه روانی (PTSD) گردد. این گزارش اعلام کرد که ۳۵ درصد زنان بالای ۱۵ سال در سراسر دنیا خشونت جنسی و یا فیزیکی شریک و یا غیر شریک جنسی را تجربه کرده‌اند.

ممکن است که هنوز نظارت علمی بر اثرات فیزیولوژیکی بر روی جنین‌ها از تمرینات کاهش استرس برای مراجعه‌کنندگان و آموزش‌دهندگان در دسترس نباشد؛ اما والدین آینده‌نگر بهتر است که یاد بگیرند که چطور باید به اختلالات نشانه‌های سامانه عصبی خودگردان (ANS) درون خودشان توجه کنند و در صورت به وجود آمدن این حالت با روش‌هایی آن را تعدیل کنند. ازآنجایی‌که امروزه ما به رابطه بین فیزیولوژی روانی مادر و فیزیولوژی جنین پی برده‌ایم، تنظیم اختلالات ANS مادر، نتایج مثبتی برای مادر و جنین به همراه خواهد داشت.
این امری ضروری است که تمرین دهندگان، سیگنال‌های اختلال ANS مراجعه‌کنندگانشان را بررسی و مشاهده کنند و این امر را نیز در نظر داشته باشند که تمریناتی را که آموزش می‌دهند نه‌تنها بر فردی که مستقیم پیش رویشان قرارگرفته تأثیر می‌گذارد بلکه بر روی جنینی که نمی‌بینند نیز تأثیرگذار خواهد بود، حتی ممکن است که آن‌ها به باردار بودن مراجعه‌کننده خودآگاه نباشند.
داشتن مهارت‌های لازم برای حمایت از آسیب دیدگان ضربات روحی برای تنظیم اختلالات ANS در طی کلاس‌های کاهش استرس برای مربیانی که با این والدین آینده‌نگر کار می‌کنند امری ضروری است. والدینی که قصد بچه‌دار شدن دارند و پیش‌تر تجربه تشدید علائم استرس‌زا به خاطر مشکلات ناشی از تروما یا ضربه ناشی از آسیب‌های روانی را در کلاس‌های تمرین کاهش استرس داشتند، بهتر است که برای ایمنی مادر باردار و جنینش با مربیان باتجربه درزمینهٔ روش‌های درمان تروما کار کنند. درک این نکته که استرس می‌تواند بر مادران باردار و جنین در حال رشد تأثیر گزار باشد این شرایط را برای والدین آینده‌نگر و مربیان به وجود آورد تا زمینه را برای یک بارداری و زایمان سالم فراهم کنند.