ناخن جویدن در کودکان، چند راهکار درمانی

ناخن جویدن یکی از مشکلات رفتاری است که شیوع فراوانی دارد و در سنین مختلف مشاهده می شود و علل متفاوتی دارد و در کودکان شیوع بیشتری دارد. البته باید بدانیم که علل ناخن جویدن با مکیدن انگشتان یکسان نیست .معمولا کودکانی که انگشت می مکند نگرانی و اضراب زیادی ندارند اما کودکانی که ناخن های خود را می جوند معمولا کودکانی مضطرب و پرخاشگرند.و زمانی که استرس زیادی به این کودکان وارد شود استرس و اضطراب خود را در قالب مشکلات رفتاری مانند ناخن جویدن نشان می دهند و با این رفتار تا حدودی استرس و تنش های روانشناختی خود را کاهش می دهند . اما مکیدن انگشتان معمولا برای تجربه ی لذت بیشتر انجام می شود و خاصیت تسکین بخشی دارد.
گاهی اوقات نیزاین رفتار آموخته می شود.کودکان با الگوبرداری والدین خود که در زمان استرس و نگرانی ناخن هایشان را می جوند ، در موقعیت های تنش زا بر اساس الگوهای رفتاریشان ،اقدام به ناخن جویدن می کنند..
برخی کارشناسان نیز معتقدند که احتمال دارد کمبود ویتامین باعث ایجاد این مشکل رفتاری گردد ولی ناخن جویدن در کودکان غیر بهداشتی است و ممکن است باعث انتقال میکروب‌ها به دهانشان گردد و منجر به بروز بیماریهای مختلف در کودکان شود. همچنین این رفتاربه دلیل فشارهای وارد شده به دندانها باعث بروز خرابی هایی درآنها می شود
چنانچه این رفتار در کودک شدت زیادی نداشته باشد و صرفا در برخی از موقعیت های تنش زا رخ می دهد ، برای پرستار کودک (والدین ، مادر بزرگ و پدر بزرگ، مادر خوانده یا پدر خوانده ،مراقب کودک ، مربی مهد و معلم )نگران کننده نخواهد بود و به مرور زمان این مشکل رفتاری از بین خواهد رفت. ولی تکرار بیش از حد این رفتار در طولانی مدت وبه روش های خاص نیازمند مداخلات درمانی است. در ادامه مقاله به روشهای مقابله با این مشکل در کودکان می پردازیم.

راهکارها
جستجو و بررسی دلایل اصلی این رفتار
همه افراد در مواجهه با مشکلات رفتاری کودکانشان روشها و راهکارهایی را انتخاب کرده و برای حل مشکل به کار می بندند.اما این نکته اهمیت بسیار دارد که در واکنش به این مشکلات رفتاری پس از مطالعات و بررسی های مختلف ، همه افرادی که با کودک سروکار دارند مانند پدر و مادر ،مراقب کودک ،مربی کودک و معلم از یک رویه یکسان برخوردار باشند و در این رابطه والدین بایستی با پرستار کودک و یا معلم کودک هماهنگی ایجاد کنند. قبل از هرچیز والدین یا پرستارکودک بایستی به دنبال یافتن منشا این مشکل رفتاری کودک باشند. بایستی بررسی کرد عوامل تنش زا و ایجاد کننده ی استرس کودک چیست.
شاید جدایی پدر و مادر، تغییرخانه، مدرسه و یا مهد کودک ویا تغییر پرستارکودک باعث بروز این مشکل شده باشد. پدر و مادر و یا پرستار کودک میتوانند با کمک گرفتن از مشاور کودک دلیل اصلی این مشکل را بیابند. کودک اگر در کنار والدین و پرستارکودک احساس امنیت داشته باشد می تواند از نگرانی هایش بگوید هرگونه تهدید و موقعیت تنبیه کننده ممکن است باعث تشدید این مشکل رفتاری شود. صحبت کردن در باره ی این مشکل با کودک راحت نیست ولی می توان از دلایل غیر واقعی برای باز کردن صحبت استفاده کرد. مثلا پرستار کودک می تواند بپرسد: ناخنهایت را تیز میکنی برای اینکه میخواهی میوه باهاشون پوست بکنی؟ُ و به این صورت گفتگو درباره این موضوع را می توان آغاز کرد.
اجتناب از سرزنش کودک
مشابه بسیاری از رفتارهای تکراری و عادتگونه ،ضرورت دارد خود کودک دررفع این مشکل نقش فعالی داشته باشد و از آنجا که این رفتار به صورت ناهوشیار و خودکار انجام می شود بنابراین سرزنش و شماتت کودک توسط پرستار کودک به خاطر این رفتارنه تنها به بهبود مشکل کمکی نمی کند بلکه باعث تشدید این رفتار می شود. بهتر است پرستار کودک برای حل این مسئله مرحله به مرحله پیش رود.در اولین مرحله پرستار کودک می تواند ناخن جویدن را در زمان غذا ممنوعیت ایجاد کند و با وضع قانون ناخن جویدن موقع غذا ممنوع باعث شود از مرحله اول عبور کرده و محدودیت ایجاد کند.
پرستار کودک نباید اجازه دهد این موقعیت به بحران خانوادگی تبدیل شود .استفاده از جملات تحقیر کننده و همراه با توبیخ و سرزنش توسط پرستار کودک مانند"بچه ی بی تربیت" یا "وقتی نگاهت میکنم حالم رو بد میکنی" یا " خجالت نمی کشی" نه تنها به بهبود شرایط کمکی نمی کند بلکه باعث میشود اوضاع بحرانی تر شود.لازم است دقت کنید اگر تکرار این رفتار محدود به برخی موقعیتها می شود ضرورتی ندارد با این رفتار برخورد شود ولی پرستار کودک باید مراقب باشد که دستان او کثیف نباشد و همواره تمیز باشد.خلاصه اینکه هر رفتار عادتگونه نیاز به حفظ آرامش و اجتناب از هرگونه خشونت و پرخاشگری دارد . در غیر این صورت باعث حادتر شدن و شدت معضل می شود .
همواره تکیه گاه عاطفی کودک باشید
در برخی موارد اجتماع و محیط بیرونی و دوستان با تمسخر و دست انداختن کودک ممکن است باعث شود کودک از این رفتار خود ناراحت باشد و احساس تنهایی کند، که لازم است والدین و پرستار کودک هوشیار بوده و مانع از احساس طرد شدگی و تنهایی در کودک شوند. پرستار کودک بایستی وارد گفتگو با کودک شده و به کودک کمک کند تخلیه هیجانی شود و احساس خود را ابراز کند و باید این اطمینان خاطر را دریافت کند که در هر شرایطی شما او را دوست دارید و او را به خاطر رفتار ناخن جویدن طرد نمی کنید .این اطمینان خاطر می تواند زمینه همکاری شما و کودک را برای رفع این مشکل فراهم کند.
گفتگو در رابطه با مشکل ناخن جویدن
با کودک در مورد برخی از رفتارهایی که افراد به طور عادتگونه انجام می دهند صحبت کنید و سعی کنید با کمک خود کودک برای این مشکل راهکار عملی پیدا کنید . نظر اورا در مورد مداخله شما در زمان تکرار این رفتار بپرسید وبهتر است کودک درک کند مداخله شما در جهت کمک رساندن به اوست و نه کنترل او.
تعیین یک علامت هشدار
به دلیل ناخود آگاه بودن رفتارهای تکراری و عادتگونه ، آگاه کردن کودک به رفتارش به توقف رفتار کمک می کند.تعیین یک علامت رمز که می تواند یک جمله ، کلمه و یا شکلک که مورد توجه و علاقه کودک باشد وبین پرستار کودک و کودک توافق شود به عنوان علامت هشدار در نظر گرفته شود ،می تواند برای توقف این رفتار کمک کننده باشد.توجه داشته باشید برای انتخاب علامت هشدار دقت کافی داشته باشید چون اگر علامت هشدار برای کودک خوشایند نباشد اثر معکوس خواهد داشت.برخی نیز از روشهایی مانند آغشته کردن انگشتان با مواد تلخ و ناخوشایند استفاده می کنند که ممکن است باعث آسیب زدن به کودک و شود و بحرانی دیگر ایجاد کند.
پرت کردن حواس به سمت یک فعالیت جذاب
از آنجا که کودک به طور غیر ارادی و عادتگونه این رفتاررا انجام می دهد ،مناسب است وسیله مورد علاقه مانند عروسک خاص او را نزدیکش گذاشت و یا او را با بازیهای سرگرم کننده و انجام بازی های خلاقانه مشغول کرد تا فرصت ناخن جویدن را نداشته باشد.لازم است توجه داشته باشیم که انسان قادر به اصلاح هرگونه رفتاری می باشد و برای اصلاح هر رفتاری نیاز به بینش و دانش و آگاهی است بخصوص اگر این اصلاح رفتار در رابطه با کودک باشد.