علائم سوراخ قلب نوزاد، چیست؟

علائم سوراخ قلب نوزاد به اندازه و محل آن بستگی دارد. در برخی موارد، سوراخ‌های کوچک هیچ نشانه‌ای ایجاد نمی‌کنند و تنها از طریق معاینه پزشکی تشخیص داده می‌شوند. اما اگر سوراخ بزرگ باشد، ممکن است باعث تنفس سریع، سختی در تغذیه، عدم افزایش وزن مناسب، تعریق زیاد و رنگ‌پریدگی یا کبودی پوست شود. این علائم به دلیل تاثیر سوراخ بر گردش خون و عملکرد قلب ایجاد می‌شوند. به همین دلیل، تشخیص زود هنگام و بررسی مداوم وضعیت نوزاد نقش مهمی در مدیریت و درمان سوراخ قلب نوزاد دارد. در این مقاله، بیشتر درباره این مشکل و علائم آن صحبت خواهیم کرد.

علائم سوراخ قلب نوزاد

وجود سوراخ در قلب می‌تواند باعث مخلوط شدن خون اکسیژن‌دار و بدون اکسیژن شود. این موضوع ممکن است به یک سمت قلب فشار وارد کند و باعث بروز سیانوز (Cyanosis) شود که به تغییر رنگ پوست به آبی یا خاکستری ناشی از اختلال در گردش خون اکسیژن‌دار گفته می‌شود. علاوه بر این، سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA) که به آن مینی ‌سکته نیز می‌گویند، ممکن است رخ دهد، زیرا امکان دارد خون بدون عبور از ریه‌ها، مستقیماً از طریق سوراخ دهلیزی یا PFO وارد سیستم شریانی شود. در زیر، علائم سوراخ قلب در نوزادان را بسته به نوع آن آورده‌ایم:

علائم ناهنجاری‌های دیواره دهلیزی و بطنی

اگر سوراخ کوچک یا جزئی باشد، ممکن است فشار اضافی بر قلب و ریه‌ها وارد نکند و تنها علامت آن سوفل قلبی باشد. برعکس، اگر سوراخ بزرگ باشد، علائم آن آشکارتر خواهند شد. سوراخ‌های بزرگ در نوزادان و کودکان معمولاً باعث علائم زیر می‌شوند:

• تنفس سریع
• مشکلات رشد (Failure to Thrive): شامل اختلال در افزایش وزن یا رشد مناسب کودک
• فشار خون بالا

در اکثر موارد، پزشکان این نوع ناهنجاری‌های بزرگ را در دوران نوزادی تشخیص داده و درمان می‌کنند، اما اگر یک فرد بزرگسال به یک ناهنجاری بزرگ سپتوم مبتلا باشد، ممکن است دچار تنگی نفس شود.

علائم تترالوژی فالوت (Tetralogy of Fallot)

تترالوژی فالوت یک بیماری جدی است که شامل چهار ناهنجاری ساختاری در قلب می‌شود. این وضعیت ممکن است باعث حملات سیانوز شود که در آن رنگ پوست، آبی یا خاکستری می‌شود.

علائم PFO (سوراخ بیضی باز)

بیشتر PFOها علائم خاصی ایجاد نمی‌کنند و مشکل جدی به همراه ندارند. اما در برخی موارد، این وضعیت ممکن است با شرایط زیر مرتبط باشد:

• میگرن شدید
• حمله ایسکمیک گذرا (TIA)
• سکته مغزی

سوراخ قلب نوزاد چیست؟

سوراخ در قلب یک اصطلاح غیرپزشکی است که برای نوعی نقص مادرزادی قلب استفاده می‌شود. این نقص انواع مختلفی دارد که بیشتر آن‌ها از بدو تولد همراه فرد هستند و تقریبا ۷ نفر از هر ۱۰ نوزادی که با این مشکل متولد می‌شوند، تا بزرگسالی زنده می‌مانند.
این سوراخ‌ها به ‌ندرت ممکن است پس از تولد ایجاد شوند و فقط مثلاً ممکن است در اثر حمله قلبی یا پس از یک عمل پزشکی به وجود بیایند. البته ناهنجاری‌های دیواره دهلیزی که در آن، سوراخی در سپتوم (دیواره‌ جداکننده‌ حفره‌های قلب) ایجاد می‌شود، در کودکان نسبتاً شایع است.

انواع سوراخ قلب نوزاد

برای شناسایی علائم سوراخ قلب نوزاد، ابتدا باید با انواع این سوراخ‌ها آشنا شویم که عبارتند از:

• سوراخ بیضی باز (PFO): در دوران رشد، همه‌ جنین‌ها به ‌طور طبیعی سوراخی در قلب خود دارند. با این حال، در برخی از نوزادان، این سوراخ تا مدتی پس از تولد بسته نمی‌شود. این وضعیت سوراخ بیضی باز (PFO) نام دارد و در حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد از بزرگسالان دیده می‌شود.

• ناهنجاری‌های دیواره دهلیزی: این ناهنجاری‌ها به وجود یک سوراخ بین دهلیزهای قلب (دو حفره‌ بالایی قلب) اشاره دارند و در سپتوم دهلیزی (دیواره‌ جداکننده‌ حفره‌های قلب) ایجاد می‌شوند و ممکن است در برخی از نوزادان هنگام تشکیل قلب باقی بمانند، زیرا سپتوم به ‌طور کامل بسته نمی‌شود.
• ناهنجاری‌های دیواره بطنی: این ناهنجاری شامل وجود سوراخ در دیواره‌ جداکننده‌ بطن‌های قلب است که خود بسته به محل دقیق سوراخ به انواع مختلفی تقسیم می‌شود.

برای آگاهی بیشتر از علائم سوراخ قلب نوزاد به سراغ دکتر علی اکبر زینالو رفتیم. از شما دعوت می‌کنیم ویدئو زیر را تماشا کنید.

علت سوراخ قلب نوزاد

اما چه چیزی علائم سوراخ قلب نوزادان را ایجاد می‌کند؟ متخصصان هنوز به‌ طور دقیق نمی‌دانند که چه چیزی باعث بیشتر ناهنجاری‌های مادرزادی قلبی می‌شود. با این ‌حال، ژنتیک معمولاً نقش مهمی دارد و این ناهنجاری‌ها در افرادی که سابقه‌ خانوادگی این بیماری را دارند یا مبتلا به اختلالات کروموزومی هستند، شایع‌تر است.
عوامل محیطی نیز می‌توانند بر رشد قلب تاثیر بگذارند. برای مثال، قرار گرفتن مادر باردار در معرض برخی مواد شیمیایی یا داروها ممکن است خطر تولد نوزاد با ناهنجاری‌های قلبی را افزایش دهد. برخی از مواد شیمیایی خطرناک عبارتند از:

• مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (داروهای فشار خون بالا)
• استاتین‌ها (داروهای کاهش کلسترول)
• تالیدومید
• لیتیوم
• ایزوترتینوئین (داروی آکنه)
• الکل
• سیگار

هم‌چنین، مادرانی که به برخی از بیماری‌های خاص مبتلا هستند، بیشتر امکان دارد نوزادی با ناهنجاری‌های قلبی مادرزادی به دنیا بیاورند. این بیماری‌های خاص عبارتند از:

• دیابت پیش ‌از بارداری
• سرخجه
• فنیل‌کتونوری مادرزادی (اختلال در متابولیسم اسیدآمینه‌ فنیل‌آلانین)
• لوپوس

نحوه تشخیص سوراخ قلب نوزاد

بعد از مشاهده نشانه‌ها یا علائم سوراخ قلب در نوزاد، پزشک ممکن است یک یا چند مورد از آزمایش‌های زیر را برای تشخیص دقیق تجویز کند:

• اکوکاردیوگرافی قفسه سینه (بررسی عملکرد قلب با امواج صوتی)
• سی ‌تی‌ اسکن قلب
• ام‌ آر آی قلب
• رادیوگرافی قفسه سینه

البته صرف نظر از بروز یا عدم بروز علائم، بررسی ناهنجاری‌های مادرزادی قلب، بخشی از غربالگری‌های روتین پس از تولد محسوب می‌شود. حتی ممکن است پزشک این ناهنجاری‌ها را در همان دوران بارداری با استفاده از اکوکاردیوگرافی جنینی تشخیص دهد. این آزمایش، به پزشک امکان می‌دهد تا قلب جنین را مشاهده کند و معمولاً در شرایط زیر انجام می‌شود:

• وجود سابقه خانوادگی ناهنجاری‌های قلبی مادرزادی
• ابتلا مادر به بیماری‌هایی که جنین را در معرض خطر بیشتر قرار می‌دهند.
• مصرف داروهایی که خطر ناهنجاری‌های قلبی را افزایش می‌دهند.
• مشاهده ناهنجاری در سونوگرافی معمولی

درمان سوراخ قلب نوزاد

روش درمان سوراخ قلب نوزاد به چند عامل بستگی دارد که عبارتند از:

• نوع سوراخ
• محل قرارگیری آن
• وجود علائم

برای مثال، یک سوراخ کوچک در دیواره بطنی که هیچ علامت خاصی ایجاد نمی‌کند، معمولاً نیازی به درمان ندارد. حتی در غیاب علائم سوراخ قلبی در نوزادان، برخی از این سوراخ‌ها با گذر زمان خود به ‌خود بسته می‌شوند. به‌ عنوان مثال، سوراخ‌های زیر ۵ میلی‌متر در دیواره دهلیزی معمولاً در سال اول زندگی نوزاد خودشان بسته می‌شوند.
برعکس، سوراخ‌های بزرگ یا مواردی که باعث علائم می‌شوند، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند. در این موارد، جراح ممکن است ابتدا یک پچ موقتی قرار دهد و سپس، هنگامی ‌که کودک بزرگ‌تر شد، جراحی پیچیده‌تری را انجام دهد. البته اگر نوزاد علائم شدید داشته باشد، ممکن است یک جراحی فوری و تهاجمی‌تر انجام شود.
در برخی موارد، جراحان می‌توانند سوراخ را بدون نیاز به پچ ببندند، اما در مورد سوراخ‌های بزرگ‌تر، ممکن است از یک دستگاه مسدودکننده استفاده کنند. در سوراخ‌های ناشی از PFO، معمولاً سوراخ با دستگاه Amplatzer (یک ایمپلنت مشبک) بسته می‌شود.

عوارض سوراخ قلب نوزاد

عوارض سوراخ قلب نوزاد ممکن است بسته به نوع و اندازه سوراخ در قلب متفاوت باشند. عوارض احتمالی در ناهنجاری‌های دیواره دهلیزی عبارتند از:

• آریتمی (ضربان نامنظم قلب)
• فشار خون بالا
• سکته مغزی
• نارسایی قلبی
• سندرم آیزن‌منگر (یک وضعیت خطرناک که باعث اختلال در جریان خون قلب و ریه‌ها می‌شود.)

عوارض احتمالی در ناهنجاری‌های دیواره بطنی نیز ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• عفونت قلب
• نشت دریچه آئورت
• نارسایی قلبی

با این حال، در صورت کوچک بودن سوراخ یا انجام جراحی ترمیمی، احتمال بروز عوارض بسیار کم است.

کلام آخر

علائم سوراخ قلب نوزاد واقعا به اندازه و محل آن وابسته است. این سوراخ معمولاً قبل از تولد ایجاد شده و ممکن است پس از تولد خود به‌ خود بسته شود، اما برخی سوراخ‌ها باقی می‌مانند و ممکن است باعث ایجاد علائم یا عوارضی مانند تنفس سریع، مشکلات تغذیه و تاخیر در رشد شوند. پزشکان معمولاً این نقص را در دوران بارداری یا بلافاصله پس از تولد تشخیص می‌دهند و درمان آن نیز ممکن است به جراحی نیاز داشته باشد.

به کلینیک نی نی بان سر بزنید.