روانشناسی رشد کودک، بچه ها چه نیازهایی دارند؟
تمام کودکان به عشق و محبت نیاز دارند. مراقبت و پشتیبانی عاطفی شما به کودکتان تکیه‌گاهی امن می‌دهد تا بتواند به کشف دنیا بپردازد.
رشد خوب و سلامت کودکان یکی از خواسته‌های اصلی تمام والدین است و برای این هدف نیازی نیست شما یک کارشناس رشد کودک باشید تا شرایط یک شروع عالی در زندگی را برای کودکتان فراهم کنید. بلکه طبق نظر کارشناسان، عشق، توجه و مراقبت‌های ابتدایی و اولیه همان چیزهایی است که کودکتان واقعاً نیاز دارد و می‌خواهد. در این مطلب با راهکارهای ساده و برداشتن اولین قدم‌ها برای کمک به کودکتان در تحقق بخشیدن به توانایی‌ها و استعدادهای فرزندتان آشنا خواهید شد.
نشان دادن عشق و توجه‌تان به کودک
تمام کودکان به عشق و محبت نیاز دارند. مراقبت و پشتیبانی عاطفی شما به کودکتان تکیه‌گاهی امن می‌دهد تا بتواند به کشف دنیا بپردازد. این فقط یک توصیهٔ احساساتی و شعاری نیست. شواهد علمی قوی نشان می‌دهد که عشق، توجه و محبت در سال‌های اول زندگی بچه‌ها تأثیری مستقیم و مشخص در رشد فیزیکی، ذهنی و عاطفی آنها دارد.
عشق و تماس پوست با پوست واقعاً باعث رشد مغز کودکان می‌شود، بنابراین در آغوش گرفتن، لمس کردن، لبخند زدن، تشویق کردن، گوش کردن و بازی کردن با کودک را هر وقت که می‌توانید انجام دهید. همچنین مهم است که فوراً به گریه‌های کودکتان پاسخ دهید، به ویژه در شش ماههٔ اول تولدش، زیرا واکنش سریع به گریه و ناراحتی کودک و همچنین به خوشحالی او، به ایجاد اعتماد و یک پیوند عاطفی قوی بین شما و او کمک می‌کند. این نکتهٔ مهم را نیز به خاطر داشته باشید که برخلاف عقاید غلط گذشته، کارشناسان می‌گویند لوس شدن کودک در این سن غیرممکن است.
توجه به نیازهای ابتدایی کودک
کودک باید از سلامت خوبی برخوردار باشد و انرژی زیادی داشته باشد تا بتواند رشد کند و هر چیزی را درست بیاموزد. شما می‌توانید با تأمین نیازهای اولیه‌اش توسط راه‌های زیر در این رشد به او کمک کنید:
تغذیهٔ کامل:
شیر مادر همهٔ مواد مغذی مورد نیاز کودکتان را در شش ماههٔ اول زندگی‌اش فراهم می‌کند و حداقل تا تولد یک سالگی‌اش بخش مهمی از برنامهٔ غذایی او خواهد بود. پژوهش‌ها نشان می‌دهد کودکانی که از سینهٔ مادر تغذیه می‌شوند آمار پایین‌تری در ابتلا به آلرژی‌ها، اسهال، مشکلات تنفسی، چاقی و عفونت گوش دارند و ممکن است ضریب هوشی بالاتری نیز داشته باشند. اما اگر به دلایلی مثل علل پزشکی نمی‌توانید به کودک خود شیر بدهید، خودتان را سرزنش نکنید، زیرا کودکتان می‌تواند با شیر خشک مناسب هم به رشد خوب و کاملی برسد.
خواب مناسب:
خواب برای کودکان بسیار لازم است، پس به فرزندتان کمک کنید تا خوب بخوابد. در طول خواب رِم که به بخشی از مراحل خواب می‌گویند که پلک بسته است و حرکات چشم از پشت پلک سریع است، سلول‌های مغز کودکتان اتصالات یا سیناپس‌های مهمی برقرار می‌کنند. همین اتصالات است که یادگیری، حرکت و تفکر را ممکن می‌کند و اینها کلید فهم کودکتان از هر چیزی است که می‌بیند، می‌شنود، می‌چشد و لمس می‌کند.
تعویض به‌موقع پوشک:
به خیس یا کثیف بودن پوشک کودکتان دقت کنید و در مورد آن حساس باشید. برخی از ادرار سوختگی‌های پای کودکان وقتی ایجاد می‌شود که پوشکش در زمان لازم عوض نشده است. بهتر است در طول روز زمانی را نیز برای باز گذاشتن کودکتان بدون پوشک در نظر بگیرید تا پاها و نواحی زیر پوشک کمی هوا بخورد.
مراقبت‌های پزشکی:
فرزندتان را در سن‌های مشخصی برای مراقبت‌های سلامت کودک نزد یک پزشک اطفال ببرید. اگر هنوز برای کودک خود پزشک مناسبی پیدا نکرده‌اید، بهتر است هرچه زودتر این کار را انجام دهید.
واکسیناسیون:
برنامهٔ واکسیناسیون و واکسن‌های کودکان را بشناسید و واکسن‌های ضروری کودکتان را به‌موقع بزنید. همچنین بهتر است دربارهٔ خطرات بالقوهٔ به تأخیر انداختن یا نزدن واکسن‌های کودکان تحقیق کنید و از عوارض شایع و بی‌خطر هر واکسنی نیز مطلع باشید.
راحتی و آرامش:
تا جایی که می‌توانید به راحتی و آسایش جسمی کودکتان فوراً رسیدگی کنید. مثلاً نگذارید بیش از حد گرم یا سردش شود یا نیازهای ابتدایی‌اش را تأمین کنید تا او بتواند رشد و نمو بهتری داشته باشد.
حرف زدن با کودک
پژوهش‌ها نشان می‌دهد کودکانی که والدینشان با آنها زیاد صحبت می‌کنند نسبت به بچه‌هایی که محرک‌های گفتاری زیادی دریافت نمی‌کنند، مهارت‌های زبانی پیشرفته‌تری دارند. پیشنهادهای زیر می‌تواند در برنامهٔ حرف زدن با کودک به شما کمک کند:
- شما حتی می‌توانید صحبت کردن با کودکتان را از زمان بارداری شروع کنید. این کار روشی عالی برای شروع فرایند ایجاد دلبستگی عاطفی است.
- با کودکتان در حین عوض کردن پوشکش، تغذیه یا حمام کردن او صحبت کنید.
- اگر کودک بداند که مخاطب صحبت‌های شماست بهتر واکنش نشان می‌دهد، پس سعی کنید موقع صحبت کردن به او نگاه کنید.
- لازم نیست حرف‌هایتان ژرف و عمیق باشد، فقط کافی است کاری را که انجام می‌دهید برایش توضیح دهید.
والدین به طور طبیعی هنگام صحبت کردن با کودک از حرف زدن بچگانه استفاده می‌کنند و با جمله‌ها و عبارات ساده و صدایی زیر صحبت می‌کنند. در واقع این کار به یادگیری زبان در کودک کمک می‌کند، اما وقتی کودک بزرگ‌تر می‌شود این نکته مهم است که دیگر بچگانه صحبت نکنید تا کودکتان بتواند مهارت‌های زبانی صحیح را بیاموزد.
کتاب خواندن برای کودک
کتاب خواندن یکی از مهم‌ترین کارهایی است که می‌توانید برای کمک به گسترش دایرهٔ واژگانی کودک، تحریک تخیل او و بهبود مهارت‌های زبانی‌اش انجام دهید. این کار همچنین فرصتی برای در آغوش گرفتن کودک، ایجاد پیوند عاطفی و معاشرت با او ایجاد می‌کند. کارشناسان می‌گویند حتی نوزادان هم از گوش کردن به کتاب یا هر چیزی که شما برایشان می‌خوانید لذت می‌برند، بنابراین خیلی جدی تصمیم بگیرید که از همان روز اول برای فرزندتان کتاب بخوانید.
تحریک حواس پنج‌گانهٔ کودک
برای اینکه کودکتان دربارهٔ مردم، مکان‌ها و چیزهای این دنیا بیاموزد و یاد بگیرد، اول باید با آنها آشنا شود. هر تعامل و تماس جدیدی، به فرزندتان اطلاعاتی دربارهٔ جهان و جایگاه خود او در آن می‌دهد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد کودکانی که در محیطی بزرگ می‌شوند که در آن امکان تجربیات جدیدی برای آنها فراهم می‌شود که حواسشان را درگیر می‌کند، در مقایسه با کودکانی که بدون تحریکات حسی کافی رشد می‌کنند، مغز بزرگ‌تر و فعال‌تری دارند.
البته کودکان نباید بیش از حد هم تحریک شوند، پس کودک را ۲۴ ساعته با اطلاعات جدید بمباران نکنید یا سعی نکنید همزمان همهٔ حواس پنج‌گانهٔ او را درگیر کنید. همچنین به خاطر داشته باشید که پزشکان و کارشناسان تماشای تلویزیون یا هر نوع نمایشگری را برای کودکان دو ساله و کمتر از دو سال منع می‌کنند. وقتی کودکتان به بازی کردن علاقه‌مند شد، انواع مختلفی از اسباب‌بازی‌ها و اشیای دیگر را برای او فراهم کنید. اشیایی با اشکال، جنس‌ها، رنگ‌ها، صداها و وزن‌های مختلف انتخاب کنید.
در مورد تأثیر موسیقی روی رشد کودک در سن‌های مختلف تحقیق کنید. لالایی‌های مورد علاقهٔ خود را برای او بخوانید. بازی‌های تعاملی مثل دالی‌موشه و چام‌چام با او بازی کنید، با هم به پیاده‌روی و خرید بروید و اجازه دهید کودکتان با افراد جدید آشنا شود. حتی ساده‌ترین فعالیت‌های روزمره هم رشد مغز کودک را تحریک می‌کند.
همچنین ضروری است که به کودک فضای پرسه زدن و چرخیدن بدهید. به منظور ایجاد عضلات قوی، تعادل و هماهنگی بدنی خوب، کودک به فضای زیادی برای چهار دست‌وپا رفتن، راه رفتن با تکیه به مبلمان و در نهایت راه رفتن نیاز دارد. او همچنین به فضای امن و بی‌خطری نیاز دارد که در آن به کشف و بررسی اطراف بپردازد بدون اینکه مدام از طرف شما با کلماتی مثل «نه» یا «دست نزن» روبه‌رو باشد.
ساده‌ترین راه برای انجام چنین کاری این است که خانه را کودک‌ایمن برای کودکتان ایمن کنید یا حداقل جاهایی را که در دسترس کودک است ایمن‌سازی کنید. اشیای خطرناک یا گران‌قیمت را از دسترس کودک دور نگه دارید و اشیای بی‌خطر و نشکستنی را در دسترسش بگذارید. در آشپزخانه نیز روی در همهٔ کابینت‌ها جز یکی قفل کودک بگذارید. آن کابینت را با اشیای پلاستیکی، پیمانه‌های اندازه‌گیری، قاشق‌های چوبی و قابلمه‌ها و تابه‌های کوچک و سبکی پر کنید تا کودک بتواند در امنیت با آنها بازی کند.
تشویق برای تجربهٔ چالش‌های جدید
مهم است که کودکتان را با اسباب‌بازی‌ها و فعالیت‌هایی که خیلی فراتر از توانایی اوست کلافه نکنید، اما کارهایی که کمی برایش سخت باشد نیز تأثیر زیادی در یادگیری مهارت‌های جدید دارد، پس سعی کنید هماهنگی مناسب را در این کار به وجود بیاورید.
به عنوان مثال وقتی انجام فعالیتی برای کودکتان ساده نیست، او مجبور است راه تازه‌ای برای انجام آن پیدا کند. این نوع «حل مسئله» همان چیزی است که مغزهای بزرگ از آن ساخته شده‌اند. برای مثال اگر سعی می‌کند جعبه‌ای را باز کند، در مقابل وسوسهٔ باز کردن آن برای کودک مقاومت کنید. اجازه دهید تا خودش سعی‌اش را بکند. اگر موفق نشد به او نشان دهید که این کار چگونه انجام می‌شود اما بعد دوباره یک جعبهٔ بسته به او بدهید تا خودش دوباره امتحان کند.
مراقبت از خودتان
این گفته که والدین خوشبخت، یک بچهٔ خوشبخت پرورش می‌دهند حقیقت دارد، پس سعی کنید زمانی را هم به مراقبت از خودتان اختصاص دهید. راهنمایی‌های زیر می‌تواند در مراقبت از خودتان مؤثر باشد:
ورزش و تحرک:
به فعالیت جسمی و ورزش کردن اهمیت بدهید، حتی اگر شده پیاده‌روی با بردن کودکتان در کالسکه به جایی نزدیک خانه باشد.
تغذیه و خواب:
غذاهای سالم بخورید و هر وقت شد چرت بزنید تا اطمینان پیدا کنید که خواب و خوراک کافی دارید.
تقسیم کار:
اگر احساس می‌کنید تمام توان و انرژی‌تان تخلیه شده است، راه‌هایی پیدا کنید که کارهای خانه و مسئولیت‌های مراقبت از فرزندان را با همسرتان تقسیم کنید. اگر هم به هر دلیل، مادر یا پدر تنهایی هستید از نزدیکانتان کمک بگیرید.
خلوت کردن با خود:
فراموش نکنید که گاهی هم به خودتان فرصت تنها بودن بدهید. والدین بودن، به ویژه یک پدر یا مادر فعال و درگیر در کار مراقبت از کودک، اتفاق خسته‌کننده‌ای است، پس طبیعی است که شما به فرصتی برای تجدید انرژی نیاز دارید.
صحبت با یک فرد آگاه:
اگر کار مراقبت از کودک شما را فرسوده کرده است یا احساس غم و اندوه می‌کنید، با شخص قابل اعتمادی صحبت کنید. برای والدینی که احساس گرفتگی یا ناراحتی می‌کنند، پاسخ سریع و مناسب به نیازهای فرزندشان نیز دشوار است.
پیشگیری از افسردگی:
بیشتر زنان پس از زایمان، اندوه مادرانه را تجربه می‌کنند که یک واکنش فیزیکی و عاطفی است و معمولاً حدود یک تا دو هفته طول می‌کشد. اما افسردگی پس از زایمان عارضهٔ بسیار جدی‌تری است که بسیار هم درمان‌پذیر است، پس اگر احساس غم یا اضطراب شدید می‌کنید، اگر ناتوان از مراقبت از خودتان یا کودکتان هستد یا اگر چیزهایی که معمولاً شما را خوشحال می‌کرد دیگر چنین تأثیری ندارد، ممکن است افسرده شده باشید.
کمک دیگران:
از کمک گرفتن نترسید. دربارهٔ راهکارهای کمک گرفتن از دیگران پس از زایمان تحقیق کنید و هر زمان که احساس کردید به کمک نیاز دارید با همسر، یکی از اعضای خانواده یا دوستانتان صحبت کنید.
پرستار بچه:
اگر شما و همسرتان شاغل هستید و نمی‌توانید در طول روز از کودکتان مراقبت کنید یا به هر دلیل دیگری به یک پرستار بچه نیاز دارید، بدانید که داشتن یک پرستار یا مراقب خوب در زمانی که ناتوان و درمانده شده‌اید برای رشد سالم کودکتان لازم و حیاتی است. گاهی شما به کسی احتیاج دارید که وقتی نیستید یا خسته‌اید، کارهایی را برای کودکتان انجام دهد. اما یادتان باشد مراقب کودکتان چه یک پرستار باشد یا یکی از اقوام یا کارکنان مهدکودک، باید باتجربه، دلسوز، مراقب و خوش‌نام باشد، عشقی واقعی به کودکان داشته باشد و انرژی لازم برای کمک به رشد و شکوفایی کودکتان را نیز داشته باشد.
منبع:
مادر شو
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼