رشد اجتماعی کودک، دو تا سه سالگی

در این مقاله ضمن اشاره به مهمترین خصوصیات و ویژگی های رشد اجتماعی و عاطفی کودکان دو تا سه فعالیت های متعددی را برای تقویت و افزایش رشد اجتماعی و عاطفی کودکان دو تا سه ساله ارائه داده ایم.
اولین ویژگی مربوط به رشد اجتماعی و عاطفی کودکان دو تا سه ساله این است که آنها از هر چیزی تقلید می کنند.
آدم کوچولوی شما در این سن خیلی شبیه شخصیت اصلی اش می شود. بسیاری از استعدادهای او آشکار می شوند، آن چه دوست دارد یا از آن خوشش نمی آید مشخص است. او خیلی بیشتر از گذشته می فهمد که شخصیتش از شما جدا است. از نظر اجتماعی، او دوست دارد در اطراف کودکان دیگر باشد. او یک تقلید کننده ماهر از رفتار دیگران، به ویژه والدین و مراقبانش است، و از این کار لذت می برد. او دوست دارد در خانه داری کمک کند، آن چه شما می کنید را انجام دهد، و می خواهد در چیدن میز غذا یا تمیز کردن جایش پس از غذا خوردن کمک کند.

اگرچه فرزندتان از بودن در کنار دیگر کودکان بسیار خوشحال می شود، هنوز با آنها بازی نمی کند. او هنوز از مرحله بازی موازی خارج نشده است یعنی در کنار کودکان بازی می کند، بدون این که با آن بازی کند. ممکن است بازی او تحت تاثیر کودک کناری قرار بگیرد. شاید او از بازی آن کودک تقلید کند. پس او به دقت به بازی بقیه کودکان توجه می کند ولی هنوز کاملاً نفهمیده است چطور می تواند با آنها بازی کند. این کار حدود یک سال طول می کشد.
یکی دیگر از ویژگی های مربوط به رشد اجتماعی و عاطفی کودکان دو تا سه ساله این است که او از بازی تقلیدی خوشش می آید. او می تواند از هر چیزی تقلید کند مثل صحبت کردن با تلفن، رانندگی کردن، و غیره. شما خیلی از جنبه های خودتان را در او خواهید دید که می تواند یک پیام هشدار برای تغییر در برخی رفتارهای تان با فرزندتان باشد. اگر او رفتاری از شما را تقلید می کند که به آن افتخار نمی کنید به ویژه اگر چیزی را از او بشنوید یا کاری از او سر بزند این فرصت را دارید که آن چه انجام می دهید را تغییر دهید. شما این امکان را دارید که روش تربیت خود را اصلاح کنید. آن را بهتر کنید.
ویژگی دیگر مربوط به رشد اجتماعی و عاطفی کودکان دو تا سه ساله این است که فرزندتان در این سن بسیار مال دوست است. شاید او اسباب بازی هایش را به دیگران تعارف کند ولی در واقع نمی خواهد آن ها را به کسی بدهد. یا اگر یک اسباب بازی را به کسی بدهد بی درنگ آن را پس می گیرد. اشکالی ندارد. این یک قدم به سمتِ "دادن و گرفتن نوبتی" است. او الان تمرین می کند و به زودی پیشنهادهایش قابل اعتماد می شوند. با اشاره کردن به این که بخشندگی او چه اثری بر دیگران دارد می توانید او را تشویق به شراکت کنید : «ممنون از این که گذاشتی سارا با اون قطار بازی کنه. با شریک شدن با اون خیلی خوشحالش کردی.» بیشتر از آن که فقط شرکت را تشویق کنید و بگویید چه شراکت خوبی، سعی کنید جزئیات آن چه می بینید را توصیف کنید. سرکشی و سماجت فرزندتان را به عنوان نشانه های خوب استقلال در نظر بگیرید

فرزندتان استقلال بیشتری نشان می دهد به این ترکیب که می خواهد همه کار را خودش انجام دهد. شما «من!» یا «خودم بکنم!» و «نه» را بسیار خواهید شنید. او در پیگیری آن چه می خواهد (بدون توجه به این که آیا شما از او خواسته اید یا نه) سمج تر و پر توقع تر است که نشان دهنده رشد استقلال بیشتر او است.
هم چنین او یکدنگی را شروع می کند. تمام این ها نشانه های خوبی هستند. اینها صفات خوبی برای شخصی هستند که قرار است یک روز، کامل مستقل شود. از دید یک بزرگسال به این ویژگیها فکر کنید: متوقع (کسی که می داند چه می خواهد و به جستجوی آن می پردازد)، سمج (کسی که تا به دست آوردن هدفش تلاش می کند)، و خودسر و یکدنده (کسی که تصمیم خودش را گرفته است، می خواهد با روش خودش آن را انجام بدهد، و به آسانی تعظیم و اطاعت نمی کند) . آیا دوست ندارید وقتی کودکتان بزرگ شد این طور باشد؟
ساختن برج با مکعب و خراب کردن آن هنوز یک کار محبوب برای کودکان دو تا سه ساله است. کودکان دو تا سه ساله تا چند سال عاشق خراب کردن این برج ها هستند. نکته آموزشی مسئله این است که به او یاد بدهید ساخته های دیگران را خراب نکند.

ویژگی های رشد اجتماعی و عاطفی کودکان دو تا سه ساله
متوقع، سمج، خودسر و یکدنده. این ها اجزای استقلال هستند. ما وقت و توان زیادی را صرف این نگرانی می کنیم که چه طور به فرزندانمان کمک کنیم تا مستقل شوند. مجلات تربیتی در تقریبا تمام شماره های خود حاوی مقالاتی درباره کمک به پرورش استقلال کودکان هستند. اما چگونه برخی از نشان های طبیعی استقلال را می توان به عنوان صفات نامطلوب شمرد؟. فرزندتان می گوید «نه» و ناگهان بی ادب یا گستاخ تلقی می شود به جای آن که فکر کنید او فقط به دنبال آرزوهایش است و برای دستیابی به استقلال تلاش می کند. متخصصان کتاب ها و مقالاتی می نویسند درباره اینکه چطور فرزندتان را وادار به اطاعت کنید و او را در خط نگه دارید، این دقیقاً بر خلاف آرزوی تربیتی ما برای استقلال تمام کودکان جهان است.
هیچ چیزی برای کودکان دو تا سه ساله لذت بخش تر از پوشیدن لباس مبدل نیست. می توانید با استفاده از چیزهایی که در خانه دارید مثل روسری، کلاه و پوشاک کهنه، برای فرزندتان لباس نمایش درست کنید.
در صورت امکان، دیدگاه تان را به این مسئله تغییر دهید و واقعیت این صفات جدید را ببینید. کودکتان یاد می گیرد که مستقل شود. پرتوقع، سمج، و یکدنده، اینها دقیقاً همان صفاتی هستند که ما به عنوان والدین آرزو داریم فرزندان مان در نوجوانی و بزرگسالی، یعنی زمانی که با فشار واقعی روبرو می شوند داشته باشند. ما می خواهیم انسان هایی قابل اعتماد، قوی، و مستقل تربیت کنیم.
پس چگونه می توان با ناراحتی و (بگذارید رو راست باشیم) توهین نسبت به داشتن یک کودک پرتوقع، سمج، و یکدنده کنار آمد؟ برای شروع از ادبیاتی متفاوت برای توصیف رفتارش اسنفاده کنید. یک کودک پر توقع کسی است که درباره آنچه می خواهد تعارف ندارد. پس بگویید او بی تعارف ارتباط برقرار می کند. به همین ترتیب می توانید کودکی را که با همه چیز کار دارد و خرابکاری به بار می آورد را به جای «شیطون» «سرزنده» بنامید.
نکته مهمتر این است که سعی کنید با فرزندتان کار کنید نه ضد او. چگونه هر دوی شما می توانید به آن چه می خواهید یا نیاز دارید برسید؟ خلاق باشید. با او حرف بزنید. به او فرصت دهید آن چه می خواهد را انجام بدهد حتی اگر می دانید که نمی تواند. او فقط می خواهد سعی کند. اگر او نتواند از پسش بر آید با خوشحالی اجازه می دهد شما آن را انجام بدهید اما فقط وقتی که شما اول به او فرصت انجامش را داده باشید.
همه ما تا حدی دوست داریم فرزندان مان هر چه می گوییم را انجام دهند. اما اگر خوب به آن فکر کنید خواهید دید چه قدر فرمانبرداری کورکورانه و بی چون و چرا برای کودکان ناسالم و خطرناک است. کودکی که هرچه به او می گویند را انجام می دهد در نوجوانی هم همین طور است (درباره فشار همسن و سالانش برای سوء مصرف مواد، داشتن تماس جنسی، و غیره فکر کنید) و بعد هم به بزرگسالی تبدیل می شود که روابط ناسالمی دارد و با کمرویی هر آن چه به او می گویند را انجام می دهد. پس درست است که گاهی کنار آمدن با استقلال در حال شکوفایی فرزندتان دشوار است اما توجه داشته باشید که چه قدر برای رشد و نمو او لازم و درست است.

اگرچه به نظر می رسد کودکتان می خواهد تمام کارها را خودش انجام بدهد، ممکن است گاهی برای کاری که می دانید خودش می تواند انجام بدهد از شما در خواست کمک کند. تلاش یک کودک برای استقلال فراز و نشیب دارد و گاهی او از شما تقاضای کمک می کند در حالی واقعا به آن نیاز ندارد. به حرفش گوش کنید. دوباره ارتباط برقرار کنید. اگر از شما در خواست کرد، به او غذا بدهید حتی اگر خودش به خوبی بتواند غذا بخورد. او فقط در حالی بررسی کردن و تایید مجدد استحکام و ایمنی خانه پناهگاهش، و اطمینان از حضور شما برای ابراز عشق و نگهداری از او است.

هم زمان با روشن شدن آن چه فرزندتان می خواهد و آن چه نمی خواهد، ارتباطش با بزرگسالان و کودکان آشنا قوی تر می شود و در هنگام حضورشان آنها را به دیگران ترجیح می دهد. او مهربان است و با میل و رغبت افرادی را که دوست دارد می بوسد و تنگ در آغوش می گیرد. وقتی که به خانه باز می گردید او خودش را در آغوش شما می اندازد - حتی اگر برای مدت کوتاهی از خانه خارج شده باشید تا به فروشگاه بروید.
هم چنین او کودکان دیگر و بزرگسالان را هنگامی که غمگین یا زخمی شوند تسلی می دهد، به پشتشان ضربه می زند و ایشان را در آغوش می گیرد تا حالشان بهتر شود. فرزندتان برای کنترل احساساتش به حمایت زیادی نیاز دارد. او احساسات را بهتر درک می کند و اگر در یک بازه زمانی همه احساساتی که تجربه می کند را نام ببرید شاید بهتر هم بشود. او هم چنین می تواند احساسات دیگر را هم نام ببرد. شاید در حالی که به پشتتان ضربه می زند بگوید «مامان ناراحته». او برای کنترل عواطفش با سختی روبرو است و به راحتی سرخورده می‌شود. او غرق در نا امیدی می شود و ممکن است قشقرق برپا کند یا اوقات تلخی کند. به مبحث بدخلقی ها مراجعه کنید تا ببینید چطور می توانید به فرزندتان هنگام جوشش احساساتش کمک کنید.

در دو سالگی ممکن است گاهی کودکتان اضطراب جدایی داشته باشد اما تا پایان سال بتدریج محو خواهد شد. فرزندتان در حضور بیگانگان خجالت می کشد و ممکن است در پارک یا خوارو بار فروشی وقتی کسی با او حرف می زند خودش را پشت پاهایتان مخفی کند یا صورتش را زیر شانه تان قایم کند. با وجود پیشرفت استقلالش، او هنوز بسیار به شما وابسته است. شاید او شبیه یک بچه کوچک باشد اما از بسیاری جهات او هنوز یک شیر خوار است. چشم او برای کمک و آرامش به شما است. هنگامی که او ناراحت است یا نوعی کشمکش داشته است به سمت شما می آید. شما کانون جهان او هستید، کانونی که او استقلالش را بر روی آن می سازد.
بوسیدن، بغل کردن، و تنگ در آغوش گرفتن را باید بی هیچ محدودیتی برای فرزندتان انجام دهید چون او دوست داشتن را به خوبی درک می کند. او نه تنها محبتش را با رفتارش نشان می دهد بلکه وقتی به او محبتتان را ابراز می کنید او هم به شما می گوید که دوستتان دارد.
هنوز فرزندتان از آدم هایی که نمی شناسد احتیاط می کند. و وقتی یک شخص ناشناس نزدیک می شود او به شما می چسبد یا پشتتان قایم می شود. اگر او احساس راحتی نمی کند وادارش نکنید اجتماعی تر باشد. او در زمان مناسب این مشکل را هم پشت سر خواهد گذاشت.

فعالیت هایی برای تقویت رشد اجتماعی و عاطفی کودکان دو تا سه ساله
- همراه با کودک تان معاشرت کنید. او را به رستوران و فروشگاه یا به محل کارتان ببرید. یا افراد تعامل کنید تا برایش الگوسازی شود. هم چنین بیرون رفتن به کودکتان این فرصت را می دهد تا اگر بخواهد خودش تجربه کند. او وقتی که آماده باشد با آدم هایی از تمام گروه های سنتی تعامل می کند.
- برای تقویت رشد اجتماعی و عاطفی کودکان دو تا سه ساله خود، قرار بازی بگذارید و در گروه های بازی عضو شوید. به طور منظم به فرزندتان فرصت یادگیری بازی های گروهی را بدهید. با این حال به یاد بسپارید که این یک فرآیند یادگیری است.
- دور و بر فرزندتان کودکانی از گروه های مختلف سنی باشند و به او پیشنهاد کنید با بزگسالانی از گروه های متفاوت سنی روبرو شود تا بتواند با آدم ها از تمام گروه های سنی تعامل کند.
- با کودکتان بازی هایی مثل شوت زدن یا غلتاندن توپ به جلو و عقب یا گرفتن توپ انجام بدهید. این بازی ها به کودکتان کمک می کنند مفهوم نوبت را بیاموزد.
-عروسک های خیمه شب بازی، عروسک، حیوانات عروسکی، تلفن های اسباب بازی دراختیار کودکتان بگذارید. با وسایل انباری مثل کلاه، لباس و روسری های قدیمی، کفش و مواد بازیافتی لباس و وسایل صحنه ی نمایش بسازید. با پتو و مبلمان قلعه یا خیمه درست کنید.
- با عروسک های خیمه شب بازی که خودتان درست کرده اید یا خریده اید بازی کنید. به فرزندتان نشان بدهید چطور این عروسک ها می توانند با هم حرف بزنند.
- برای تقویت رشد اجتماعی و عاطفی کودکان دو تا سه ساله خود، درکارهای غیر رقابتی مانند درختکاری عمومی، نقاشی یک دیوار، یا ساختن خانه ی درختی مشارکت کنید.
- به کودکتان کلماتی یاد بدهید تا هنگام ناراحتی، خشم، یا غم استفاده کند. به او مرتب یاد آوری کنید که حسش را با کلمات بیان کند نه با هل دادن، کتک زدن یا لگد زدن.
- مکانی را برای خلوت کودکتان، آن هنگام که نیاز دارد اختصاص دهید. جایی مثل یک جعبه مقوایی بزرگ یا یک کمد با بالش هایی که بر کف آن گذاشته شده اند.