کولپوسکوپی دهانه رحم چیست و چگونه انجام می‌ شود؟

معمولاً متخصص زنان زمانی کولپوسکوپی را تجویز می‌کند که نتایج تست پاپ اسمیر فردی مشکوک و به بررسی بیشتری نیاز داشته باشد. هنگامی که تست پاپ‌اسمیر یک خانم مشکوک و به بررسی بیشتری داشته نیاز باشد، از روش کولپوسکوپی برای مشخص شدن بهتر اوضاع استفاده می‌شود. کولپوسکوپ نام میکروسکوپی است که با وارد شدن به دهانه رحم بافت درونی و بیرونی اندام تناسلی خانم‌ها را بزرگنمایی کرده و به متخصص زنان این امکان را می‌دهد که بافت‌های این ناحیه را برای یافتن هر گونه علائم غیرطبیعی به خوبی بررسی کند. این روش یکی از روش‌های دقیق تشخیص سرطان رحم است.

چرا انجام کولپوسکوپی دهانه رحم لازم است؟

ناحیه تناسلی در خانم‌ها به دلیل رطوبتی که وجود دارد بسیار حساس و مستعد خارش، التهاب، باکتری، قارچ، عفونت و جذب و رشد ویروس است. بنابراین دلایل مختلفی زمینه ساز بیماری در این ناحیه هستند که در صورت پیگیری و عدم درمان به موقع ممکن است منجر به مشکلات و عوارض شدیدی شوند. بنابراین پزشک برای رصد هر گونه مشکلی در صورت مشکوک بودن تست پاپ اسمیر برای رسیدن به تشخیص قطعی درباره احتمال سرطان رحم یا hpv از کولپوسکوپی دهانه رحم استفاده می‌کند. چرا که به کمک این روش می‌تواند بافت‌های این ناحیهه را با دقت بررسی کند.

ضمن این که به کمک بزرگنمایی بافت‌های واژن، دهانه رحم و رحم می‌توان علت عفونت‌های پی‌درپی یا قارچ‌هایی که در این ناحیه دیده شده‌اند را کشف و مشکل را به صورت ریشه‌ای حل کرد.

کولپوسکوپی دهانه رحم چه کاربردهایی دارد؟

از انجایی که دسترسی به ناحیه از بدن آسان نیست و پزشک برای معاینه دقیق آن با چالش‌های زیادی رو به روست برای اطمینان حاصل کردن از هر یک از موارد زیر از کولپوسکوپی بهره می‌برد.

• تشخیص زگیل ناحیه تناسلی

• تشخیص التهاب دهانه رحم یا سرویکسیت

• تشخیص سرطان دهانه رحم با مشاهده تغییر در بافت این ناحیه

• تغییرات پیش سرطانی در بافت فرج (قسمت بیرونی ناحیه تناسلی)

• مشاهده و بررسی تورم، التهاب، عفونت و...

آمادگی قبل از کولپوسکوپی دهانه رحم

• از یک یا دو روز قبل از آزمایش، رابطه جنسی واژینال نداشته باشد.

• از یک یا دو روز قبل از تامپون استفاده نکند.

• از دو روز قبل داروهای واژینال مصرف نشوند.

• بیمار می‌تواند برای جلوگیری از بروز ناراحتی حین عمل، ۸۰۰ ـ ۶۰۰ میلی گرم (۳ یا ۴ قرص غیرتجویزی) ایبوپروفن را یک ساعت قبل از عمل مصرف کند. قرص باید با غذا مصرف شود، البته بیماران با سابقه حساسیت معده نباید این کار را انجام دهند.

• هنگام عادت ماهانه: اگر فکر می‌کند که زمان عادت ماهانه حوالی انجام این آزمایش است، به پزشک اطلاع دهید. البته در این حالت نیز می‌توان انجام داد، اما در بعضی موارد توصیه می‌شود که کولپوسکوپی دهانه رحم به بعد از قاعدگی موکول شود.

• بارداری: این آزمایش در دوران بارداری ایمن است، اما بیوپسی (نمونه برداری از بافت) و هرگونه درمان معمولا به چند ماه بعد و پس از زایمان موکول می‌شود.

کولپوسکوپی دهانه رحم چگونه انجام می‌شود؟

برای معاینه دهانه رحم به روش کولپوسکوپی بیمار ابتدا روی تخت مخصوص خوابیده و پاهای خود را روی رکاب قرار می‌دهد. پزشک اسپلوکوم را وارد واژن کرده تا دهانه آن باز شود و پزشک بتواند با تاباندن نور به خوبی داخل اندام تناسلی را مشاهده کند. در طول معاینه ممکن است پزشک برای اینکه بهتر بتواند بافت‌ها را مشاهده کند اندام‌ها را به کمک سرکه یا محلول ضدعفونی دیگر پاکسازی کند. این کار باعث سوزش یا گزگز خفیفی می‌شود اما ناحیه‌های مشکوک به سلول‌های خطرناک را بیشتر مشخص می‌کند. در نهایت به کمک ابزارهای اشاره شده و بزرگنمایی اندام‌های داخلی پزشک می‌تواند هر گونه بافت یا توده مشکوکی را در دهانه رحم به موقع تشخیص دهد.

انجام بیوپسی با کولپوسکوپی دهانه رحم

• بیوپسی دهانه رحم ناراحتی خفیفی را ایجاد می‌کند، اما معمولاً دردناک نیست. بیمار مقداری فشار یا گرفتگی را حس می‌کند.

• نمونه‌برداری از بخش پایین واژن یا فرج دردناک است، به همین دلیل متخصص ابتدا ناحیه را به طور موضعی بی‌حس می‌کند.

• همچنین متخصص برای کاهش خونریزی در ناحیه نمونه‌برداری از محلولی شیمیایی استفاده می‌کند.

بهترین زمان برای انجام کولپوسکوپی

بهترین زمان برای انجام کلپوسکوپی دو روز پس از آخرین دوره قاعدگی است؛ چرا که در این شرایط کانال سرویکس باز است و اندوسرویکس در بیشترین سطح ممکن بیرون آمدهه است. در کنار این مورد بیمار باید توجه داشته باشد که طی دو روز مانده به کولپوسکوپی، رابطه جنسی نداشته باشد. ضمن این که برای انجام این کار لازم است تمام عفونت‌ها؛ التهابات، حساسیت‌های فعال پوستی و واژینال کاملاً درمان شده باشند و بیمار هیچ گونه بیماری از این دست نداشته باشد. 

در صورتی که سرویکس به دلیل کراهای تشخیص مانند بیوپسی یا هیستروسالپنگوگرافیده آسیب دیده باشد، کولپوسکوپی برای ترمیم سرویکس دو ماه به تعویق می‌افتد.

بعد از کولپوسکوپی دهانه رحم چه اتفاقی می‌افتد؟

• درد واژن یا فرج به مدت یک یا دو روز

• خونریزی جزیی واژن به مدت چند روز

• خروج ترشحات تیره رنگ از واژن

تفاوت تست پاپ‌اسمیر و کولپوسکوپی

با اینکه هر دوی آنها روش‌های تشخیصیص برای مشکلات مربوط به دهانه رحم از جمله سرطان هستند، اما تفاوت هایی با هم دارند. باید گفت پاپ‌اسمیر یک روش غربالگری برای تشخیص زود هنگام سرطان دهانه رحم است. اما روش کولپوسکوپی برای تشخیص نهایی و اطمینان از جواب پاپ‌اسمیر تجویز می‌شود. به این معنا که اگر پزشکی در یک خانم به سرطان دهانه رحم مشکوک باشد، اول تست پاپ اسمیر را انجام می‌دهد. تفاوت دیگر این دو روش در نوع و ابزار انجام آن است. در کولپوسکوپی از یک دستگاه برای بزرگنمایی ناحیه دهانه رحم استفاده می‌شود و در پاپ‌اسمیر نمونه‌ای از این ناحیه گرفته شده و به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.

نتیجه کولپوسکوپی دهانه رحم

• بیوپسی مخروطی: متخصص بافت را با وسیله‌ای مخروطی شکل از دهانه رحم می‌برد تا تمام سلول‌های پیش سرطانی را جدا کند. سلول‌های غیرعادی معمولاً سرطانی یا پیش سرطانی هستند.

• کرایوتراپی:
  پزشک سلول‌های نابه‌هنجار دهانه رحم را با گاز مایع منجمد می‌کند.

• روش برش الکتریکی با حلقه (LEEP): متخصص سلول‌های غیرعادی را با حلقه سیمی حاوی جریان برق جدا می‌کند.

عوارض و خطرات کولپوسکوپی دهانه رحم

• خونریزی شدید

• عفونت

• درد لگن

• خونریزی شدیدتر از خونریزی معمول قاعدگی

• تب و لرز

• تب

• درد شدید شکم

• گرفتگی لگن

• التهاب دهانه رحم

• مشاهده ترشحات تیره از واژن

هزینه کولپوسکوپی دهانه رحم چقدر است؟

اینکه در چه مرکزی کولپوسکوپی را انجام می‌دهید، در هزینه آن موثر خواهد بود، بدیهی است که مراکز خصوصی و مطب‌ها هزینه بیشتری از مراکز و کلینیک‌های دولتی دریافت می‌کنند. هزینه کولپوسکوپی معمولا تحت پوشش بیمه است و در مطب‌ها و مراکز خصوصی و به صورت آزاد بین یک میلیون و پانصد هزار تا سه میلیون تومان است و در بیمارستان‌ها و مراکز دولتی بین 1 میلیون تا 1 میلیون و 500 هزار تومان است.  با این حال هزینه نهایی این عمل، به عواملی چون مدت زمان معاینه، شرایط بیمار، دستمزد پزشک، شهر و محل معاینه بستگی دارد.