اپیزیوتومی در زایمان طبیعی، چیست و چه عوارضی دارد؟

گرچه اپیزیوتومی یکی از معمول‌ترین روندهای جراحی در زایمان است، ولی درباره ارزش پزشکی این بُرش بحث‌هایی وجود دارد. اینکه آیا اپیزیوتومی به پارگی طبیعی ترجیح داده می‌شود یا خیر، هنوز هم بحث‌برانگیز است.

اپیزیوتومی بریدگی جراحی در ناحیه میان دوراه (ناحیه بین واژن و مقعد) است تا مدخل واژن را بزرگتر کند. این کار زایمان نوزاد را آسان تر می کند.

در قرن هجدهم اولین بار اپیزیوتومی در اروپا گسترش یافت. وقتی که دسترسی به تسکین موضعی و ابزار بخیه فراگیر شد، اپیزیوتومی نیز بسیار معمول شد و برخی از دست‌اندرکاران حتی مدعی شدند که به طور "معمول" اپیزیوتومی برای همه مادران استفاده شود. "معمول" یعنی صرف‌نظر از وضعیت‌ آنها، برای همه اجرا شود. همان طور که مادران درباره زایمان بیشتر آگاهی یافتند و در مورد مراقبت از خود اطلاعات بیشتری بدست آوردند، بیشتر در تصمیم گیری ها شرکت کردند و ضرورت اپیزیوتومی "معمول" زیر سوال رفت. امروزه مطالعات نشان می‌هد که اغلب اپیزیوتومی ها غیرضروری اند. طبق پژوهش‌ها اپیزیوتومی ها برای اکثر زایمان‌ها نیز ضروری نیست.

اپیزیوتومی چیست؟

به اعتقاد بسیاری از متخصصان، موارد زیر علت معتبری برای اجرای اپیزیوتومی در زایمان است:

- اگر بچه در حالت بریچ قرار دارد (به جای اینکه به طور معمول سر روی دهانه رحم باشد، باسن روی دهانه رحم قرار دارد و مادر در حال زایمان واژنی است.

- اگر بچه نارس است و نمی‌تواند فشار طولانی به میان دوراه را تحمل کند.

- اگر بچه در تنش است و باید به سرعت متولد شود. (اپیزیوتومی می‌تواند طول مرحله دوم بارداری را پنج تا پانزده دقیقه کاهش دهد.)

در صورت اجرای اپیزیوتومی از محل بازشدگی واژن با قیچی بُرشی در ناحیه میان دوراه انجام می‌دهند. وقتی می‌توان بالای سر بچه را در بازشدگی واژن مشاهده کرد (به این حالت تاج سر بچه می‌گویند و معمولاً به معنای قریب الوقوع بودن زایمان است)، این کار انجام می‌شود. اگر زمان کافی باشد، در ناحیه میان دوراه تزریق بی حسی موضعی صورت می‌گیرد تا هنگام برش، این ناحیه بی حس باشد. وقتی بچه متولد شد، دکتر یا ماما دوباره محل را پس از تزریق مجدد ماده بی حسی می‌دوزد. این بخیه های حل شونده طی دو هفته ناپدید خواهند شد.

برش اپیزیوتومی چه عوارضی برای مادر دارد؟

اپیزیوتومی‌ نیز همانند تمام روش های مداخله پزشکی دیگر آثار جانبی بالقوه‌ای دارد، که از جمله عوارض اپیزیوتومی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- عفونت

- التهاب

- تورم

- خونریزی

- زمان بهبود طولانی

- جای زخم دردناک که شاید مدت ها آمیزش جنسی را ممنوع و دردناک سازد.

البته همین موارد را می‌توان برای پارگی طبیعی نیز برشمرد، اما طبق پژوهش‌های جدید، معمولاً پارگی های طبیعی به اندازه برش اپیزیوتومی عمیق نیست، سریع‌تر بهبود می‌یابند و ناراحتی کمتری به وجود می‌آورند.

چگونه نیاز به برش اپیزیوتومی را کاهش دهیم؟

- استفاده از وضعیتی که در آن ناحیه میان دوراه حمایت بیشتری شود.

- از فشار آوردن مداوم خودداری کنید و در حالت درازکشیده به پشت زایمان نکنید. وضعیت راست قامت تری داشته باشید (مثلاً به کمک بالش ها در وضعیت نیمه نشسته قرار گیرید) و به نیروی ثقل زمین اجازه دهید که واژن را باز کند.

- ماساژ دادن ناحیه میان دوراه با روغن طبیعی پنج هفته پیش از موعد زایمان قابلیت کششی پوست را بهبود می‌بخشد.

- قرار دادن پَد گرم و مرطوب روی ناحیه میان دوراه هنگام فشار آوردن، جریان خون آن ناحیه را بهبود می‌بخشد و هنگامیکه این بافت کشیده می‌شود حمایت بهتری را فراهم می‌آورد.

برای فشار آوردن، نفس خود را به طور مداوم حبس نکنید. به جای آن از فشار آوردن خود به خودی، آرام‌تر، دفعی و بدون فشار زیاد استفاده کنید تا جنین را به سادگی از میان مجرای زایمان عبور دهید. در طول زمان فشار آوردن، سعی کنید فشارهای متعادلی بیاورید تا کف لگن بیش از حد کشیده نشود.

- اپیدورال ها اغلب ضرورت اپیزیوتومی را افزایش می‌دهد. احتمالاً با استفاده از اپیدورال ناحیه کف لگن بسیار آرام می‌شود و شاید سر جنین کاملاً به وضعیت زایمان نچرخد. گاهی مادر برای کمک به تولد بچه نمی‌تواند به شکل موثر فشار آورد، بنابراین پزشک برای خارج کردن جنین به تلاش بیشتری نیاز خواهد داشت. در این حالت اپیزیوتومی اجرا می‌شود تا جای کافی برای قرار دادن فوسپس فراهم آید. در مادرانی که از اپیدورال کمتری استفاده کرده‌اند، احتمال این رخداد کاهش می‌یابد.

در طی زایمان فیزیولوژیک، کمترین مداخله پزشکی برای خروج جنین به کار گرفته می شود. در طی آن به مادر پوزیشن هایی در مراحل اولیه زایمان داده می شود که به نزول درست و هرچه بیشتر جنین به درون لگن کمک خواهد کرد. بنابراین اگر تمایلی به استفاده از روش اپیزیوتومی ندارید، می توانید درمورد زایمان فیریولوژیک بیشتر اطلاعات کسب کنید و نیز درباره مناسب بودن و یا نبودن آن برای سلامت خود و جنین تان با پزشکتان مشورت کنید.